Αμφίπολη: Βρέθηκαν αρχαία νομίσματα, δεν «μίλησε» ακόμα ο νεκρός

Ο εντοπισμός νομισμάτων με το πρόσωπο του Μ.Αλεξάνδρου, αλλά και νομίσματα του 2ου αιώνα π.Χ. και του 3ου αιώνα μ.Χ. είναι το νεώτερο στοιχεία από την ανασκαφή στον αρχαίο τάφο της Αμφίπολης, όπως έγινε γνωστό στη διάρκεια των επιστημονικών ανακοινώσεων, το Σάββατο, στο κατάμεστο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού.

Οι ανακοινώσεις έγιναν από την επικεφαλής της ανασκαφής και προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών Κατερίνα Περιστέρη, τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή και τον πολιτικό μηχανικό Δημήτρη Εγγλέζο.

Τα νομίσματα, όπως είπε η κ. Περιστέρη, έχουν μεταφερθεί στο αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης, όπως και όλα τα κινητά ευρήματα, και αυτή την περίοδο γίνεται ο καθαρισμός και η συντήρησή τους.

Στη διάρκεια των επιστημονικών ανακοινώσεων αποκαλύφθηκε επίσης ότι το 1916 βρετανοί στρατιώτες επιχείρησαν, ανεπιτυχώς, να μεταφέρουν στη χώρα τους πάνω από 1.000 μέλη από τη βάση του λέοντος και τον ταφικό περίβολο.

Διαβάστε το αφιέρωμα του in.gr

»» Αμφίπολη: Αναζητώντας το κρυμμένο μυστικό

Χείλη ερμητικά κλειστά

Πέπλο μυστηρίου συνεχίζει να καλύπτει την ταυτότητα του νεκρού, καθώς ακόμα δεν έχει ξεκινήσει η ανθρωπολογική μελέτη. Ενδεχομένως εντός των προσεχών ημερών να ανακοινωθεί η επιστημονική ομάδα που θα αναλάβει την μελέτη.

«Δεν αναφερόμαστε σε ονόματα» δήλωσε η Κ.Περιστέρη, επαναλαμβάνοντας πως δεδομένης της θέσης του λέοντος στην κορυφή του λόφου, ενδεχομένως ο τάφος να ανήκει σε στρατηγό. Αίσθηση προκάλεσε η απάντησή της ότι «τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί» όταν ρωτήθηκε εάν ο νεκρός μπορεί να είναι μέλος της οικογένειας του Μ.Αλεξάνδρου.

Έπειτα, δε, από επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων παρουσιάστηκε, για πρώτη φορά, φωτογραφία από τη διαδικασία απομάκρυνσης των οστών, μαζί με τα χώματα, από τον τάφο.

Σύμφωνα με τη γενική γραμματέα του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ο σκελετός βρέθηκε αποσπασματικός και σε πληρότητα σχεδόν 100%. Είναι χαρακτηριστικό πως το κρανίο βρέθηκε εκτός του ορύγματος, ενώ ακριβώς έξω από το όρυγμα βρέθηκε η κάτω γνάθος. Επίσης, έχουν συλλεγεί οστά από τα χέρια, τα πόδια και τη σπονδυλική στήλη, ενώ η λεκάνη που θα μπορούσε να δείξει το φύλο του νεκρού βρέθηκε διαμελισμένη.

Η γγ του ΥΠΠΟΑ τόνισε ότι τα οστά, τα οποία φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης, αφαιρέθηκαν μαζί με τα χώματα για λόγους προστασίας. Τόνισε, δε, ότι πρέπει να επιλεγεί μία ομάδα επιστημόνων από την ίδια σχολή που θα ακολουθήσει συγκεκριμένη μεθοδολογία.

Όσον αφορά στη γεωφυσική διασκόπηση που πραγματοποιείται από τους επιστήμονες του ΑΠΘ και η οποία θα καθορίσει τα επόμενα βήματα των αρχαιολόγων στον Τύμβο Καστά, η κ. Περιστέρη είπε ότι ακριβείς απαντήσεις θα υπάρχουν σε δύο με τρεις μήνες.

Ισχυρή παρουσία τυμβωρύχων

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, ο τάφος αποτελούσε ένα ανοιχτό λατρευτικό μνημείο και οι πρώτοι χώροι του πιθανότητα ήταν επισκέψιμοι.

Ωστόσο, κατά την αρχαιότητα το μνημείο δέχθηκε καταστροφές και συλήσεις. «Ένα τέτοιο μνημείο δεν ήταν εύκολο να μην γίνει στόχος τυμβωρύχων» είπε χαρακτηριστικά η Κ.Περιστέρη.

Όπως ανέφερε ο αρχιτέκτονας Μιχάλης Λεφαντζής, η επίχωση και οι σφραγιστικοί τοίχοι έγιναν κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. Ειδικά για τους τοίχους σφράγισης, ο κ. Λεφαντζής είπε ότι κατασκευάστηκαν από υλικό που αφαιρέθηκε από άλλο σημείο του μνημείου.

Η ισχυρή παρουσία τυμβωρύχων είχε διαπιστωθεί άλλωστε μόλις αποκαλύφθηκε ο σκελετός, καθώς στο εσωτερικό του τάφου δεν βρέθηκαν κτερίσματα, παρά μόνο κάποια διακοσμητικά στοιχεία από το φέρετρο του νεκρού.

Προγενέστερο το όρυγμα

Ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο το οποίο θα απασχολήσει τους επιστήμονες στη μελέτη του μνημείου είναι η διαπίστωση του πολιτικού μηχανικού Δημήτρη Εγγλέζου ότι το τεχνητό όρυγμα, κάτω από το δάπεδο του τρίτου θαλάμου, στο οποίο βρέθηκε ο σκελετός, προηγήθηκε της θολωτής κατασκευής. Προς το παρόν, όμως, δεν είναι γνωστή η χρονική διαφορά μεταξύ της κατασκευής του ορύγματος και του μνημείου.

Ο κ. Εγγλέζος, ο οποίος αναφέρθηκε αναλυτικά στις εργασίες στερέωσης, υποστύλωσης και αντιστήριξης που έγιναν στο μνημείο, τόνισε ότι ο βασικότερος παράγων καταπόνησης του μνημείου είναι οι αποθέσεις χωμάτων προηγούμενων ανασκαφών.

Επίσης, το μνημείο καταπονήθηκε και από δύο σεισμούς: Ο πρώτος σημειώθηκε στο τέλος του 6ου-αρχές 7ου αιώνα, με επίκεντρο το Παγγαίο, και ο δεύτερος το 1892 με επίκεντρο τη Δράμα.

Περισσότερο καταπονημένος ήταν ο τέταρτος χώρος (τρίτος θάλαμος) του μνημείου και εκεί αντιμετώπισαν οι μηχανικοί τα σημαντικότερα προβλήματα. Σύμφωνα με τον κ. Εγγλέζο, η θόλος ήταν σε κατάσταση οριακής ισορροπίας και υπήρχε αυξημένη επικινδυνότητα μερικής κατάρρευσης.

Για τις Καρυάτιδες

Σύμφωνα με την Κατερίνα Περιστέρη, το πρόσωπο της ανατολικής Καρυάτιδας καταστράφηκε κατά την πτώση μίας μαρμάρινης δοκού, η οποία βρέθηκε κατά την ανασκαφή μέσα στην αμμώδη επίχωση.

Η έρευνα από το 2012 ώς το 2014

Στην αρχή της ομιλίας της η Κ.Περιστέρη αναφέρθηκε στα στάδια της αρχαιολογικής έρευνας από το 2012 μέχρι το 2014. «Ξεκινήσαμε να βρούμε τι συμβαίνει σε αυτόν τον λόφο-μυστήριο. Κάποιοι υποστήριζαν ότι δεν υπήρχε τίποτα. Αυτό για εμάς ήταν το έναυσμα. Οι ντόπιοι έλεγαν ότι έκρυβε τον τάφο της βασίλισσας» είπε.

Το 2012 ξεκίνησε η οριοθέτηση του τύμβου και το αντίθημα που εντοπίστηκε αποτέλεσε τον «οδηγό» για τη συνέχιση της έρευνας. Εν συνεχεία, σύμφωνα με την κ. Περιστέρη, βρέθηκαν τα μαρμάρινα μέλη του ταφικού περιβόλου, ενώ μόλις φέτος, στα τελευταία 30-40 μέτρα του περιβόλου, εντοπίστηκε η είσοδος του μνημείου.

Η καταστροφή του περιβόλου διαπιστώθηκε το 2013. Όπως προέκυψε από τα στοιχεία της έρευνας, η απομάκρυνση αρχιτεκτονικών μελών, που χρησιμοποιήθηκαν για άλλους σκοπούς, όπως η κατασκευή φραγμάτων, έγινε κατά την υστερο-ρωμαϊκή περίοδο.

«Τώρα ξεκινάει το δύσκολο έργο, η μελέτη που θα μας δώσει τα συμπεράσματα» τόνισε η επικεφαλής της ανασκαφής.

Για τη χρονολόγηση του μνημείου, η κ. Περιστέρη επανέλαβε τόσο το ψηφιδωτό, όσο και τα υπόλοιπα ευρήματα δείχνουν το τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Ειδικά για το ψηφιδωτό με την αρπαγή της Περσεφόνης, η κ. Περιστέρη είπε ότι έχουν βρεθεί αρκετές ψηφίδες και αυτή την περίοδο γίνεται η συγκόλληση. «Είμαστε σε καλό δρόμο, ώστε να βάλουμε τα κομμάτια στη θέση τους» ανέφερε.

Ξύλινοι γερανοί

Εντυπωσιακή ήταν η ψηφιακή αναπαράσταση της διαδικασίας που ακολουθήθηκε για την κατασκευή του μνημείου.

Σύμφωνα με την παρουσίαση που έκανε ο κ. Λεφαντζής, η μεταφορά των μαρμάρων από τη Θάσο έγινε με σχεδίες, ενώ τα ξύλα από τις σχεδίες χρησιμοποιήθηκαν μετά ως «σκαλωσιές».

Απαραίτητοι για την κατασκευή του μνημείου ήταν, δε, οι ξύλινοι γερανοί. Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, κατά την έρευνα βρέθηκαν τμήματα από το ξύλινο πέδιλο γερανού που χρησιμοποιήθηκε.

«Υπάρχουν στοιχεία που θα συνθέσουμε και τα οποία θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα το μνημείο» υπογράμμισε ο κ. Λεφαντζής.

Την εκδήλωση συντόνισαν ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Λαμπρινουδάκης και ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αρχαιολόγος, Νίκος Σταμπολίδης.

«Στην αρχαιολογία θα πρέπει κανείς ποτέ να μην λέει ‘ποτέ’ και οπωσδήποτε να μην λέει ‘οπωσδήποτε’» δήλωσε ο Ν.Σταμπολίδης, σημειώνοντας ότι έγινε η απαρχή της αλυσίδας των επιστημονικών συμπερασμάτων και τώρα θα ξεκινήσει «ένας ατέρμων διάλογος, όπως γίνεται σε όλα τα επιστημονικά επιτεύγματα».

Από την πλευρά του ο καθηγητής Βασ.Λαμπρινουδάκης, αναφερόμενος στο μνημείο, δεν δίστασε να μιλήσει για μια «λαμπρή ψηφίδα στην ιστορία της Ελλάδας».

Διαβάστε επίσης

Άννα Ανδίρα

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ