Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι επαφές της ελληνικής με τη λυκική γλώσσα (Μέρος Α’)

Στον ίδιον με την καρική –για την οποία κάναμε λόγο στα αμέσως προηγούμενα άρθρα μας– κλάδο της οικογένειας των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, τον κλάδο της Ανατολίας, κατατάσσεται και η λυκική, η γλώσσα των Λυκίων. Μάλιστα, οι δύο αυτές γλώσσες τοποθετούνται και στον ίδιον υποκλάδο, τον λεγόμενο λουβικό (η λουβική, όπως έχουμε προαναφέρει, υπήρξε μία από τις σημαντικότερες γλώσσες του κλάδου της Ανατολίας), στον οποίον συγκαταλέγονται επίσης η σφηνοειδής και η ιερογλυφική λουβική, καθώς και δύο ελάχιστα μαρτυρημένες γλώσσες, η σιδητική και η πισιδική.

Οι αρχαιολογικές πληροφορίες για τους λαούς που κατοικούσαν κατά την Εποχή του Χαλκού στην περιοχή της Λυκίας (στη νοτιοανατολική ακτογραμμή της μικρασιατικής χερσονήσου, ανάμεσα στην Καρία προς δυσμάς και την Παμφυλία προς ανατολάς) είναι πενιχρές, κι ως εκ τούτου οι μελετητές υποχρεώθηκαν να ανατρέξουν στις χεττιτικές πηγές της 2ης χιλιετίας π.Χ. προς αναζήτηση εθνωνυμίων ή τοπωνυμίων που θα ήταν δυνατόν να συγκριθούν με εκείνα της Λυκίας. Η μελέτη τών εν λόγω χεττιτικών μαρτυριών –με όλες τις δυσκολίες που ένα τέτοιο εγχείρημα ενέχει–, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση επιγραφικού υλικού γραμμένου σε λουβικά ιερογλυφικά, τεκμηριώνει σε μεγάλο βαθμό τη συνεχή παρουσία των Λυκίων στο τμήμα αυτό της Ανατολίας, όπως και την ύπαρξη πόλεων που συναντώνται αργότερα σε ελληνικές και λυκικές πηγές με παρεμφερείς ονομασίες: Άρνα (η πρωτεύουσα της Λυκίας, γνωστή επισήμως ως Ξάνθος), Τλως, Πάταρα, Πίναρα.

Κατά τα φαινόμενα, και παρά το γεγονός ότι παρουσιάζονται στην Ιλιάδα ως σύμμαχοι των Τρώων, οι Λύκιοι ήταν απομονωμένοι από τους γειτονικούς τους λαούς έως την εποχή κατά την οποία οι Πέρσες (αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών) κατέκτησαν την περιοχή τους, περί το 540 π.Χ. Τη διακυβέρνηση της Λυκίας στο μεγαλύτερο διάστημα της περσικής κυριαρχίας άσκησε μια τοπική δυναστεία με έδρα την Ξάνθο, ενώ στην τελευταία περίοδο της ηγεμονίας των Περσών εκείνη που ανέλαβε τα ηνία της χώρας των Λυκίων (τουλάχιστον των δυτικών περιοχών) ήταν η δυναστεία των Εκατομνιδών (είχαμε κάνει λόγο γι’ αυτήν σε άρθρο μας που αφορούσε την Καρία και την καρική γλώσσα). Το 334/333 π.Χ. η Λυκία κατελήφθη από τον Μεγαλέξανδρο, γεγονός που συμπίπτει με το τέλος των άμεσων μαρτυριών που έχουμε στη διάθεσή μας για τη λυκική γλώσσα. Η προοδευτική διάδοση της ελληνικής στη Λυκία έμελλε να οδηγήσει στη σταδιακή υποχώρηση της λυκικής και τελικά στην εξαφάνισή της.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, χάρτης της Λυκίας, περιοχής στη νοτιοανατολική ακτογραμμή της μικρασιατικής χερσονήσου.