Ηδονή, λαγνεία, δολοφονίες – Είναι το Saltburn η πιο διχαστική ταινία της χρονιάς;

Μέχρι τώρα, ο θόρυβος γύρω από το Saltburn, την ιδρωμένη, λάγνα, δεύτερη ταινία της Emerald Fennell (Έμεραλντ Φενέλ) για έναν παρείσακτο της μεσαίας τάξης σε μια κενή πλούσια οικογένεια, έχει αρχίσει να διαχωρίζεται σε δύο στρατόπεδα.

Από τη μία πλευρά, οι θεατές και η πλειονότητα των κριτικών που θεωρούν ότι η ταινία είναι ένα φανταχτερό, αυτάρεσκο χάος κενών προκλήσεων. Και από την άλλη, εκείνοι που βλέπουν το remix της Fennell κάτι από το Επιστροφή στο Μπράιντσχεντ και τον Ταλαντούχο κύρο Ρίπλεϊ με μια δόση από το σκάνδαλο και τη σωματοδομή του Abercrombie & Fitch των μέσων της δεκαετίας του ’80 ως ένα επιτυχημένα απορροφητικό ερωτικό θρίλερ με γαργαλιστικά σοκ ευρήματα.

Διεφθαρμένο, αλλά με διασκεδαστικό τρόπο, για να συνοψίσουμε το κυρίαρχο συναίσθημα στο TikTok.

Δείτε το teaser trailer 

Για τι πράγμα ακριβώς μιλάμε;

Όλοι συμφωνούν ότι το Saltburn, ως επί το πλείστον, φαίνεται καλό – πλούσιο, ελκυστικό, ακριβό. (Βοηθάει το γεγονός ότι πρωταγωνιστεί ο ηθοποιός του Euphoria και ανερχόμενος καρδιοκατακτητής της οθόνης Jacob Elordi). Όμως, είναι τα οπτικά στοιχεία του που προκαλούν ανατριχίλα -ένας χαρακτήρας που ρουφάει το κολλώδες νερό της ζωής ενός άλλου, ένα κυριολεκτικά αλαζονικό τέλος- το σημάδι μιας διεστραμμένης ιδιοφυΐας ή φτηνά, κούφια κόλπα που μεταμφιέζονται σε αυτήν;

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Saltburn (@saltburnfilm)

«Το χάσμα του Saltburn είναι, κατά την άποψή μου, λιγότερο προϊόν της πρόθεσης της ταινίας ως σάτιρας παρά των τεχνασμάτων της – των οπτικών προκλήσεων, των πολυτελών πινάκων του αριστοκρατικού πλούτου και της ακολασίας, της τολμηρής και υπογραμμισμένης τηλεγράφησης της επιθυμίας. Με μια λέξη, τα vibes της, και το πώς να επεξεργαστείς την ψυχαγωγία που είναι κατά κύριο λόγο, και μερικές φορές με επιτυχία, αναπροσαρμοσμένη σε αυτά» γράφει η Andrian Horton στην Guardian συνεχίζοντας:

«Δεν το εννοώ αυτό υποτιμητικά – παρ’ όλη τη χλεύη του ως όρος της αντικουλτούρας που έχει υιοθετηθεί από τον καπιταλισμό (όπως και η λέξη lifestyle), τα vibes είναι ένα ισχυρό εργαλείο του κινηματογράφου, ένας γενικός όρος για τα αφηρημένα, απερίγραπτα συναισθήματα που μπορεί να παράγει η τέχνη. Τα vibes μπορούν να αποτελέσουν την πύλη για τις άυλες λεπτομέρειες ενός άλλου χρόνου, τόπου, εποχής- στην ιμπρεσιονιστική ταινία Priscilla της Sofia Coppola, για παράδειγμα, μια αέρινη ονειροπόληση των αρχών της δεκαετίας του ’60 μεταφέρει την απομόνωση και την αφέλεια που διέπει το ειδύλλιο της Priscilla Presley με τον Elvis. Πολυάριθμες ταινίες του φεστιβαλικού κύκλου φέτος – το All Dirt Roads Taste of Salt του Raven Jackson, το Zone of Interest του Jonathan Glazer, το Janet Planet της Annie Baker, το Occupied City του Steve McQueen – χρησιμοποιούν συναισθήματα, διάθεση, οπτική γλώσσα και αισθητηριακή εμπειρία για να επικοινωνήσουν ένα κομμάτι της ανείπωτης ανθρώπινης εμπειρίας- όλες μαζί, όπως έγραψε η Beatrice Loayza των New York Times, επιχειρηματολογούν ενάντια στην τυραννία της ιστορίας στον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε τα μέσα που βασίζονται στην οθόνη».

Πλουτίζει σε κοντινά πλάνα τον ιδρώτα του Felix, τον αυχένα του, τους κοιλιακούς του, το κορμί του σε χάδι, όπως τον κατασκοπεύει μέσα από ένα παράθυρο

Photo: Courtesy of Amazon MGM Studios

Μιλάμε, δηλαδή, για μια καυτή ταινία;

Υπάρχει ένα επιχείρημα και μια μοναδική χρησιμότητα για τα vibes, ή «στιγμές οπτικοακουστικής ευγλωττίας», όπως το έθεσε ο Kyle Chayka του New Yorker σχετικά με την άνοδο των vibes στο TikTok, όπου οι χρήστες γοητεύτηκαν από το ελαφρώς παραπλανητικό μάρκετινγκ του Saltburn ως καυτή ταινία, το σοκ της σκηνής της μπανιέρας ή τη φαινομενικά φιλική σχέση μεταξύ του Elordi και του συμπρωταγωνιστή του Barry Keoghan.

Το Saltburn είναι ένα έργο που προωθεί συνειδητά τα vibes, και η Fennell είναι καλή σε αυτά. Στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε πλούσια μοντάζ, νοσταλγικά needle drops και διοράματα βασανισμένης ομορφιάς και μυϊκής δύναμης. Ξεκινάει με τον ενήλικα Oliver Quick (Keoghan) να διακηρύσσει ότι «δεν ήταν ποτέ ερωτευμένος» με τον υπέροχα απόμακρο Felix Catton του Elordi, και στη συνέχεια πλουτίζει σε κοντινά πλάνα τον ιδρώτα του Felix, τον αυχένα του, τους κοιλιακούς του, το κορμί του σε χάδι, όπως τον κατασκοπεύει μέσα από ένα παράθυρο. Αυτή, μας λένε συνοπτικά, είναι μια ταινία για τη μέθη και το κόλλημα. Θέλει πρώτα να κοιτάς και να αισθάνεσαι και μετά να σκέφτεσαι.

Δείτε το επίσημο trailer 

Και που είναι το κακό σε αυτό;

Δονήσεις όπως αυτή μαγεύουν- μπορούν επίσης να αποσπάσουν την προσοχή, να παραπλανήσουν. Παρ’ όλες τις χειρονομίες του για μια σάτιρα που τρώει τον πλούτο, το Saltburn δεν παραμένει πλούσιο. Απολαμβάνει το γιγαντιαίο αρχοντικό του, τις γελοίες ανατροπές της πλοκής και την αριστοκρατική αύρα μέσω των αξιόπιστων πρωταγωνιστών Rosamund Pike και Richard E Grant, ως γονείς των Catton.

Η λογική -λεπτοί χαρακτήρες και αβάσιμη πλοκή που ακροβατούν πάνω στη σαγηνευτική εσάνς- απηχεί το Euphoria, το κατεξοχήν όχημα της τηλεόρασης για τα vibes. Όπως και το Saltburn, η σειρά του Sam Levinson στο HBO είναι πλούσια σε χρώματα, υπερβολικά προκλητική και απογοητευτικά ρηχή, αν και ποτέ βαρετή. Και έχει εμπνεύσει μια παρόμοια διχασμένη ανταπόκριση του κοινού. Είναι ιδιοφυής ή κενή; Ειλικρινά ερεθιστικό ή δόλωμα; Καυστικό ή χαζό;

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Saltburn (@saltburnfilm)

«Και στις δύο περιπτώσεις, θα έλεγα το τελευταίο, επειδή και οι δύο υπερεκτιμούν τη δύναμή τους, μπερδεύοντας τα vibes με το βάθος και, πιο αμαρτωλά στην περίπτωση του Saltburn, υπερεκτιμώντας και υπονομεύοντας τη δύναμή τους. Υπάρχει η κακοφτιαγμένη νοσταλγία, αφενός- η ταινία ξεκινά με μια ολοστρόγγυλη ανακοίνωση ότι πρόκειται για την τάξη του 2006 στην Οξφόρδη – ώριμη, λοιπόν, για την ανερχόμενη νοσταλγία των millennials στα μέσα της δεκαετίας του ’80 – και στη συνέχεια παίζει γρήγορα και χαλαρά με τη χρονική περίοδο. Δεν υπάρχουν smartphones, σίγουρα, αλλά δεν υπάρχει και καμία ιδιαιτερότητα» ξεκαθαρίζει η Andrian Horton στην Guardian.

Είναι ιδιοφυής ή κενή; Ειλικρινά ερεθιστικό ή δόλωμα; Καυστικό ή χαζό;

Photo: Courtesy of Amazon MGM Studios

Άντε πάλι με αυτή τη νοσταλγία

Οι χαρακτήρες παρακολουθούν μια ταινία που κυκλοφόρησε το 2007 (Superbad) και κάνουν καραόκε σε τραγούδια δημοφιλή το 2008 (Low του Flo Rida). Πολλοί έχουν γράψει για το ότι η ταινία δεν έχει τίποτα να πει για την τάξη ή τη διαστροφή του πλούτου, αλλά έχει επίσης ελάχιστα πράγματα που μοιάζουν με το 2006, επίσης. Είναι περίπου την εποχή που η ίδια η Fennell ήταν στην Οξφόρδη.

Η στόχευσή της για μια εποχή είναι στην καλύτερη περίπτωση τυχαία- οι δονήσεις είναι τεμπέλικες. Το ίδιο και οι προσπάθειες της Fennell να προκαλέσει μέσα από το γυμνό, το σεξ και τη βία, που είναι σίγουρα άβολα αλλά ποτέ δεν εδράζονται στην αίσθηση ενός πραγματικού ανθρώπινου χαρακτήρα, αυτού που χρειάζεται για να υπάρξει επιθυμία εξαρχής. Κάποιες φτάνουν στα μισά του δρόμου για ένα ολοένα και πιο πουριτανικό κινηματογραφικό κοινό, ενώ (ακολουθεί σπόιλερ) ο Όλι να γ@μάει τον τάφο του Φέλιξ ή να χορεύει γυμνός στην έπαυλη που επιτέλους κέρδισε, δεν έχει κανένα νόημα. Είναι σοκ χωρίς γνήσια έκπληξη.

«Οι δονήσεις μπορούν να καλύψουν πολλά πεδία αλλά δεν μπορούν να καλύψουν μια πρόθεση, μια συνεκτική ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα ή του τόπου ή της ιδέας, που δεν υπάρχει» καταλήγει η Andrian Horton στην Guardian.

*Με στοιχεία από theguardian.com