Δικαιοσύνη vs Δικαίωση: κάτι γίνεται στα Βαλκάνια για το καλό των γυναικών

Μετά το #metoo, τι; Τα προηγούμενα χρόνια οι γυναίκες, επιτέλους, μίλησαν: για την κακοποίηση, την βία, τον φόβο. Ήρθαν αντιμέτωπες με μία κοινωνία που ρωτάει τα θύματα βιασμού «τι φορούσαν;», φοβήθηκαν να γυρίσουν τα βράδια σπίτι τους, φοβήθηκαν και τους ίδιους τους συντρόφους τους, αφού οι γυναικοκτονίες πήραν τρομακτικές διαστάσεις.

Δεν είναι ένα φαινόμενο που αφορά μόνο στην Ελλάδα. Για την ακρίβεια, ο ΠΟΥ χαρακτήρισε την αύξηση της έμφυλης βίας σε παγκόσμιο επίπεδο ως «πανδημία» κι αυτό μόλις δύο χρόνια πριν. Οι γυναίκες αντέδρασαν απέναντι στην βία και η πατριαρχία τις τιμώρησε με περισσότερη βία.

Το ερώτημα του τίθεται από το γυναικείο κίνημα είναι αν η βία εξαντλείται μέχρι το ίδιο το γεγονός ή αν τα θύματα παραμένουν θύματα και μετά. Τι γίνεται όταν καταγγείλουν το περιστατικό; Πώς τις αντιμετωπίζουν τα ΜΜΕ; Ακόμη περισσότερο, τι αντιμετώπιση έχουν εντός της δικαστικής αίθουσας;

Σε αυτό το πλαίσιο το Κέντρο για τα Έμφυλα Δικαιώματα και την Ισότητα «Διοτίμα» σε συνδιοργάνωση με το  Φεστιβάλ WOW θα παρουσιάσουν την εκδήλωση «Δικαιοσύνη VS Δικαίωση: η σεξουαλική βία μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες».

Δικαιοσύνη VS Δικαίωση

Στο πλαίσιο αυτής της εκδήλωσης το in μίλησε με την Γιαντράνκα Μιλιτσέβιτς.

Η Γιαντράνκα Μιλιτσέβιτς είναι από την Βοσνία Ερζεγοβίνη, ακτιβίστρια της ειρήνης και ενεργή φεμινίστρια, καθώς παλεύει για τα δικαιώματα (και την δικαίωση) των γυναικών. Υπήρξε μία από τις «Γυναίκες στα Μαύρα» του Βελιγραδίου, που πάλεψαν κατά του πολέμου στην δεκαετία του 1990, ενώ έχει υπάρξει ιδρυτικό μέλος του ιδρύματος CURE στο Σαράγιεβο. Παρέχει διαρκή στήριξη στις γυναίκες, κυρίως σε αυτές των περιθωριοποιημένων κοινωνικών ομάδων (ανάπηρες γυναίκες, Ρομά, θύματα βίας κλπ).

Η Μιλιτσέβιτς δραστηριοποιείται στις πρωτοβουλίες «Women’s Court», που γίνονται σε χώρες της Βαλκανικής. Πρόκειται για προσομοιώσεις δικών, με συμμετέχουσες και τα ίδια τα θύματα έμφυλης βίας. Σκοπός είναι να προετοιμαστούν οι γυναίκες για αυτό που πρόκειται να αντιμετωπίσουν μέσα στη δικαστική αίθουσα και, τελικά, και έξω από αυτήν.

«Εμείς, το Ίδρυμα CURE, δεν εκπροσωπούμε άμεσα τα θύματα της έμφυλης βίας εντός του δικαστηρίου. Παρέχουμε άλλου είδους στήριξη, ψυχολογική αρχικά, όπως και ενημέρωση. Μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις, περιπτώσεις βιασμού, “στήσαμε” αίθουσες δικαστηρίου, για προετοιμασία», μας λέει η Γιαντράνκα και συνεχίζει:

«τον Μάιο του 2015 συμμετείχαμε, ως μέλη της Περιφερειακής Επιτροπής του Δικαστηρίου για τις Γυναίκες, στην προετοιμασία 36 γυναικών από τις χώρες της ΠΓΔΜ ώστε να καταθέσουν για μια σειρά περιστατικών βίας την οποία έζησαν: ως πολίτες εμπόλεμης ζώνης, μάρτυρες σεξουαλικών εγκλημάτων πολέμου, στρατιωτική βία εναντίων των γυναικών στην αντίσταση, ως μάρτυρες των διαφορών της βίας κατά εθνοτικών ομάδων εν καιρώ πολέμου και εν καιρώ ειρήνης, καθώς επίσης για τα κοινωνικοπολιτικά εγκλήματα εις βάρος των γυναικών».

Προσομοίωση δίκης

Στη Βοσνία Ερζεγοβίνη δεν υπάρχει συνολική καταγραφή των περιστατικών έμφυλης βίας. Οι πληροφορίες έρχονται από οργανισμούς και δομές που υποστηρίζουν τα θύματα και παρατηρείται ότι τα περιστατικά της έμφυλης βίας έχουν αυξηθεί μέσα στην πανδημία, κάτι που παρατηρείται και διεθνώς, όπως ακριβώς το βλέπουμε και στην Ελλάδα.

«Η καλλιέργεια εμπιστοσύνης και η υποστήριξη είναι βασικά ζητούμενα για όλες τις γυναίκες – θύματα που θα βρεθούν στις δικαστικές αίθουσες», εξηγεί η Μιλιτσέβιτς.

«Εφόσον δεν υπάρχει επίσημη δομή υποστήριξης των γυναικών που επέζησαν της έμφυλης βίας, εμείς ψάχνουμε εναλλακτικές μορφές υποστήριξης και λυπούμαστε που δεν μπορούμε να βοηθήσουμε όλες τις γυναίκες, λόγω των περιορισμένων μας οικονομικών δυνατοτήτων», συνεχίζει.

Το εγχείρημα του ιδιότυπου αυτού «δικαστηρίου», των προσομοιώσεων μιας δίκης στην οποία η γυναίκα θα γίνει ξανά θύμα κακοποίησης, έχει τεράστιο ενδιαφέρον ειδικά στην μετά – κόβιντ εποχή, που η έμφυλη βία έχει αυξηθεί κατακόρυφα.

Ρωτήσαμε την Μιλιτσέβιτς για τις γυναικοκτονίες στην Βοσνία Ερζεγοβίνη, αν και εκεί παρατηρήθηκε τραγική αύξηση.

«Το 2022 είχαμε 12 γυναικοκτονίες», μας λέει. «Το τρομακτικό είναι πως όλες οι γυναίκες που δολοφονήθηκαν, είχαν πρώτα ζητήσει βοήθεια από τις Αρχές! Σε τέτοιες περιπτώσεις στυγνής γυναικοκτονίας και προμελετημένου εγκλήματος, που κορυφώθηκε μετά από ένα διάστημα συστηματικής κακοποίησης, βλέπουμε ότι η δικαιοσύνη θα τιμωρήσει τους δράστες με το νόμο περί ενδοοικογενειακής βίας, που επιφέρει χαμηλότερη ποινή από αυτήν της άγριας ανθρωποκτονίας, η οποία τιμωρείται με 45 χρόνια».

Γυναίκες, ενωθείτε

Οι γυναίκες στην Βοσνίας Ερζεγοβίνη αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με τις γυναίκες στην Ελλάδα. Η Βοσνία Ερζεγοβίνη συγκαταλέγεται στις χώρες που έχουν υπογράψει όλες τις ευρωπαϊκές και άλλες διεθνείς συνθήκες για την προστασία των γυναικών και την κατοχύρωση της ισότητας, μεταξύ των οποίων και αυτήν της Κωνσταντινούπολης που αναγνωρίζει τη γυναικοκτονία ως έγκλημα μίσους, ειδικού νομικού βάρους.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα στη χώρα», λέει η Μιλιτσέβιτς «είναι η εφαρμογή των περισσότερων νομοθετημάτων για την έμφυλη βία, αφού το σύστημα είναι δαιδαλώδες, η κυβέρνηση χωρίζεται σε 13 διαφορετικά επίπεδα οργάνωσης. Σε κρατικό επίπεδο, δεν έχουμε αρχεία καταγραφής των περιστατικών της έμφυλης βίας, ούτε και των κονδυλίων που προορίζονται για την καταπολέμησή της».

Γυναίκες όλων των χωρών, ενωθείτε, λοιπόν. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, ως φαίνεται, είναι τρομακτικά παρόμοια. Η συζήτηση που ανοίγει το Σάββατο την πρώτη Απριλίου και κλείνει στις 3 του μήνα, είναι εξαιρετικής σημασίας.

Από την 1η έως τις 3 Απριλίου 2023 το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) παρουσιάζει το πρώτο φεστιβάλ WOW – Women of the World στην Ελλάδα.  Το φεστιβάλ  πραγματοποιείται σε συνεργασία με το WOW Foundation, τη μεγαλύτερη διοργάνωση στον κόσμο αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα.

Το WOW Aθήνα, το οποίο στην Ελλάδα παρουσιάζεται σε συνεργασία με το British Council και με την υποστήριξη της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα, περιλαμβάνει ομιλίες με καλεσμένες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, συζητήσεις, εκθέσεις, εργαστήρια, mentoring sessions, εκπαιδευτικά προγράμματα, συναυλίες, κινηματογραφικές προβολές και πολλά άλλα, σε μία μεγάλη διοργάνωση με σκοπό να ενδυναμώσει τις γυναίκες και τις θηλυκότητες προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα εμπόδια και τις ανισότητες που συναντούν καθημερινά και να γιορτάσει τις νίκες που έχουν σημειωθεί μέχρι σήμερα καθώς και τα πρόσωπα και τις ιστορίες που εμπνέουν.

Πολυσυλλεκτικό και διαθεματικό, το φεστιβάλ εστιάζει στην ελληνική πραγματικότητα σήμερα, αλλά, ταυτόχρονα, στρέφει το βλέμμα και στα κοινά ζητήματα και τις προκλήσεις που απασχολούν όλη την υφήλιο.  Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, θα αναδειχθούν καίρια θέματα σε μία σειρά από πάνελ που θα φιλοξενήσουν διακεκριμένες ομιλήτριες από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Για να εξασφαλιστεί η είσοδος σε όλα τα πάνελ είναι απαραίτητη η αγορά του WOW Festival Pass και, στη συνέχεια, η ηλεκτρονική προεγγραφή. Περισσότερες πληροφορίες για το φεστιβάλ στο www.snfcc.org/WOW

Η εκδήλωση σήμερα, Σάββατο 1 Απριλίου, θα ξεκινήσει στις 18.00

Ομιλήτριες
Δώρα Βέττα/ δικηγόρος Κέντρο Διοτίμα 10-12’
Ματίνα Παπαγιαννοπούλου / εγκληματολόγος 10-12’
Μαρία Λούκα/ δημοσιογράφος 10-12’
Jadranka Miličević / peacemaker, feminist, activist, fighter for women’s rights 15’

Παρεμβάσεις
Σίσσυ Βωβού /ακτιβίστρια  7’
Λένα Δροσάκη / ηθοποιός 7’

Εισαγωγή – Συντονισμός
Άννα Βουγιούκα 8-10’

Συζήτηση με το κοινό 30’