Τρία ελληνικά και τρία ξένα μυθιστορήματα για τις γιορτές

Από τις δεκάδες τίτλων που κυκλοφορούν αυτές τις ημέρες ενόψει της εορταστικής περιόδου, το ΑΠΕ-ΜΠΕ επιλέγει τρία ελληνικά και τρία ξένα μυθιστορήματα από τις πολύ πρόσφατες εκδόσεις. Πρόκειται για βιβλία που μπορεί να αποτελέσουν καλή συντροφιά για τις ολιγοήμερες διακοπές, αλλά και να μπουν στη βιβλιοθήκη για να διαβαστούν με την πρώτη ευκαιρία.

Αρχή της περιήγησής μας με την ελληνική πεζογραφία και με μια συγγραφέα που παρά τη νεανική της ηλικία έχει διασφαλίσει ήδη την αναγνώριση για τη δουλειά της. Το μυθιστόρημα της Βασιλικής Πέτσα «Το δέντρο της υπακοής» (εκδόσεις Πόλις) κινείται σε διεθνές πεδίο (από το Αραράτ και τη Σιβηρία μέχρι την Πορτογαλία και τον Ατλαντικό) και έχει ως σταθερό κέντρο αναφοράς του την Οκτωβριανή Επανάσταση. Η Πέτσα συνδέει με αξεδιάλυτο τρόπο το ατομικό με το συλλογικό (τις προσωπικές περιπέτειες των ανθρώπων με την ιστορική τους μοίρα) και κατορθώνει να συνταιριάξει τα πάθη της ιδεολογίας και την αναζωογονητική δύναμη των ουτοπικών οραμάτων με τη σκληρή πραγματικότητα μιας ολόκληρης εποχής.

«Στο στήθος μέσα χάλκινη καρδιά» (εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι ο τίτλος του μυθιστορήματος του Κώστα Β. Κατσουλάρη, που ανοίγοντας διάλογο με την «Ιλιάδα» του Ομήρου ξετυλίγει την ιστορία της στενής σχέσης ενός φιλολόγου της μέσης εκπαίδευσης με το μαθητή του. Με εξαιρετικές επιδόσεις στο ομηρικό κείμενο και κοφτερό και αεικίνητο μυαλό, ο νεαρός χάνεται από προσώπου γης στην αρχή της νέας σχολικής χρονιάς. Οι νυχτερινές περιπλανήσεις του Αργύρη στον Κολωνό (πρόκειται για ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά στοιχεία του βιβλίου), που ξεκινάει να αναζητήσει τον Νάσο, θα φέρουν στην επιφάνεια την αμείλικτα βίαιη σύγκρουση ανάμεσα σε Χρυσαυγίτες και αντιφασίστες η οποία με την προβολή της στο μικρόκοσμο του σχολείου συμπυκνώνει το ευρύτερο πολιτικό τοπίο στην Ελλάδα της τελευταίας δεκαετίας.

Τι συμβαίνει όταν ο άνθρωπος που βρίσκεται χρόνια κοντά μας (το πρόσωπο με το οποίο έχουμε μοιραστεί καλά και κακά) φεύγει ξαφνικά από τη ζωή; Αυτό είναι το ερώτημα που θέτει η Ιωάννα Καρυστιάνη στο μυθιστόρημά της «Χίλιες ανάσες» (εκδόσεις Καστανιώτη), μιλώντας για την ιστορία του Στέλιου και της Πηγής. Ο Στέλιος εξαφανίζεται το καλοκαίρι του 2015 κι ένα πτώμα ξεβράζεται λίγο αργότερα στα βράχια του νησιού του. Η Πηγή αναγνωρίζει στο ξεβρασμένο πτώμα τον άντρα και ταυτόχρονα αρχίζει να αμφιβάλλει για όλα όσα έχουν να κάνουν μαζί του: για τα αισθήματά του απέναντί της, για τους δεσμούς που τους ένωναν (τι ήταν άραγε αλήθεια ακριβώς αυτό που τους ένωνε;), για τις σχέσεις του με άλλες γυναίκες, για τον φανερό αλλά και για τον μυστικό του βίο. Ένα ατέλειωτο ξετύλιγμα του κουβαριού της μνήμης και μια συνεχής εσωτερική περιδίνηση.

Από τις μεταφράσεις που μόλις κυκλοφόρησαν ξεχωρίζει το «Μεταξύ τους» του Ρίτσαρντ Φορντ (μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου, εκδόσεις Πατάκη): ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, όπου ο συγγραφέας κάνει λόγο για τους γονείς του, που γεννήθηκαν στο Άρκανσο και ταύτισαν την ύπαρξή τους με τον αμερικανικό Νότο. Μέσα από τα πορτρέτα των γονιών του, ο Φορντ ξεδιπλώνει την καθημερινότητα και τις νοοτροπίες στις ΗΠΑ των μέσων του 20ού αιώνα. Η αγάπη του συγγραφέα για τους ανθρώπους οι οποίοι τον έφεραν στον κόσμο δεν κρύβεται, αλλά η αφήγηση δεν επιβαρύνεται από νοσταλγία ή συναισθηματισμό και δεν τείνει ποτέ προς την εξιδανίκευση.

Και από τις ΗΠΑ στη Γαλλία και στο μυθιστόρημα του Ματίας Ενάρ «Μίλησέ τους για μάχες, για ρηγάδες και για ελέφαντες» (μετάφραση Σοφία Διονυσοπούλου, εκδόσεις Στερέωμα). Το βιβλίο μεταφέρει τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες στην άνοιξη του 1506, όταν ο Μιχαήλ Άγγελος (Μικελάντζελο) ξεκινάει για την Κωνσταντινούπολη ύστερα από επιστολή-πρόσκληση του σουλτάνου Βαγιαζήτ, ο οποίος του ζητά να κατασκευάσει μια γέφυρα στον Κεράτιο Κόλπο. Ο Μικελάντζελο δεν επισκέπτεται απλώς την Κωνσταντινούπολη: μαθαίνει από το περιβάλλον της και επηρεάζεται βαθιά από την κουλτούρα της, καταλαβαίνοντας πως το έργο που του έχουν ζητήσει να κατασκευάσει είναι μια οδός για τη συνάντηση των ανθρώπων πέρα από τα όρια τα οποία τους χωρίζουν: αντί για ένα σύνορο που τέμνει, ένα σημείο που συνενώνει – ακόμα κι αν οι αντιθέσεις παραμένουν αγεφύρωτες, ακόμα κι αν η γέφυρα δεν θα θεμελιωθεί παρά μόνο στη φαντασία εκείνων που την οραματίστηκαν.

Το μυθιστόρημα του Ντάνιελ Κέλμαν «Τυλ, ο σαλτιμπάγκος» (μετάφραση Κώστας Κοσμάς, εκδόσεις Καστανιώτη) εξελίσσεται στον 17ο αιώνα και είναι η ζωή του Τυλ Ούλενσπιγκελ, που αναγκάζεται να φύγει από το χωριό του στη Γερμανία, όταν ο πατέρας του αρχίζει να έχει προβλήματα, λόγω των πρωτοπόρων ιδεών του, με τις εκκλησιαστικές αρχές. Ο Τυλ ταξιδεύει κατά τη διάρκεια της φυγής του στους πιο διαφορετικούς τόπους της Γερμανίας. Φόντο των ταξιδιών του γίνεται ο Τριακονταετής Πόλεμος. Ως περιπλανώμενος καλλιτέχνης και σαλτιμπάγκος, ο Τυλ θα φέρει κοντά τα πλέον αντιθετικά ζεύγη: τον Μεσαίωνα με τους Νέους Χρόνους, τους βασιλιάδες με τους παλιάτσους και τους παραμερισμένους με τους προνομιούχους. Ο 43χρονος μυθιστοριογράφος από το Μόναχο στρέφεται στη Γερμανία του απώτερου παρελθόντος, για να μιλήσει εμμέσως πλην σαφώς για τις περιπλοκότητες του παρόντος.