Πλατεία Βικτωρίας – Ευδοκία

Μένης Κουμανταρέας

Πλατεία Βικτωρίας – Ευδοκία

Ήταν η νοσοκόμος της γειτονιάς. Μια γυναίκα με αδρά χαρακτηριστικά, πυκνά και λίγο σμιχτά φρύδια, χαρακωμένα στη μέση από μια ρυτίδα, και ζωηρά, αεικίνητα μάτια, μαύρα και γυαλιστερά. Μεσαία στο ανάστημα, σβέλτη, κεφάτη πάντα, η Ευδοκία έκανε την είσοδό της στην πλατεία, μέσα στο σύθαμπο του πρωινού, όπου μόνοι παριστάμενοι ήσαν οι οδοκαθαριστές. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που καλωσόριζαν την Ευδοκία μες στο προπολεμικό πανωφοράκι της, που είχε αντέξει την Κατοχή και τώρα άφηνε την καρό φούστα της δυο δάχτυλα να περισσεύει. Διέσχιζε την πλατεία διαγώνια, προσπαθώντας να μοιράσει την απόσταση ανάμεσα στην κλινική του χειρουργού στην οδό Δεριγνύ και στο μικροβιολογικό εργαστήριο στη Χέυδεν, κι ανάλογα με τις ανάγκες τους πήγαινε πρώτα στον έναν ή στον άλλον. Με ιδιαίτερη προτίμηση –έτσι έλεγαν– στον δεύτερο. Βρέξει-χιονίσει, ίσια, ακάθεκτη σαν ένα βέλος, στόχευε το σκοπό της. Την παρακολουθούσα, ξυπνώντας το πρωί, απ’ το παράθυρό μου, και λίγο αργότερα, ξεμυτίζοντας για το σχολείο, όλο και θα την πετύχαινα σε κάποιο από τα ενδιάμεσα δρομολόγιά της στους πελάτες.

Είχε πελάτες παντού.

Με τις ενέσεις της, ήταν ο πιο περιζήτητος άνθρωπος της περιοχής. Την ήΘελε η κυρία Διευθυντού για ενέσεις κάλσιουμ δυναμωτικές, όπως ήταν της μόδας, την ήθελε κι η κυρία Επιθεωρητού, που είχε έναν εικοσάχρονο γιο, τον Φάνη, εξαιρετικά ανυπόταχτο και γυρίστρη, και που για τιμωρία –έτσι μας έλεγαν– του έκανε πενικιλίνες. Τι είχε ο Φάνης, από τι υπέφερε κι όλο έκανε πενικιλίνες, πολλά λεγόντουσαν στη γειτονιά κι οι εκδοχές συνέτειναν στο να κάνουν πιστευτό κάποιο πιθανολογούμενο αφροδίσιο.

«Σκουλαμέντο!» έλεγε κι η γραία Πηνελόπη, τρίζοντας απαίσια τη μασέλα της.

Οι πελάτες της κάθε λογής και ποικιλίας. Ο συνταξιούχος που έμενε πάνω από το καφεζαχαροπλαστείο «Βικτώρια» –γωνία 3ης Σεπτεμβρίου και Χέυδεν, το οποίο σε ανύποπτο χρόνο προοιωνιζόταν το σημερινό όνομα της πλατείας– την ήθελε για ενέσεις καμφοράς. Τι ήταν πάλι αυτές οι ενέσεις; Καρδιοτονωτικές, μα εμένα μου θύμιζαν την καμφορά που χρησιμοποιούσε ο κόσμος στην Κατοχή για να προφυλαχτεί από τις ψείρες. Τη ζητούσε κι η κυρία Επιτρόπου για βιταμίνες C, η κυρία Εφόρου για βιταμίνες B κι ο ιδιοκτήτης δυο ακινήτων, που με αντιπαροχή τα αβγάτισε φτάνοντας στον αριθμό έξι συνολικά διαμερισμάτων και τριών μαγαζιών με πρόσοψη επί της 3ης Σεπτεμβρίου – αυτός ζητούσε αποκλειστικά ενδοφλέβιες. Γιατί ως κι εκεί, σ’ αυτές τις τόσο λεπτές κι επικίνδυνες διηθήσεις μέσα στις φλέβες των ανθρώπων, όπου απαιτείται γιατρός, η Ευδοκία ήξερε να εισχωρεί με άφθαστη τέχνη.

Όπως εισχωρούσε στα οικογενειακά. Μόνο αυτή μπορούσε να σου απαριθμεί τα προβλήματα των προπολεμικών νοικοκυριών που είχαν στήσει τα κάστρα τους πέριξ της πλατείας. Ήξερε σε πόσα χρεόγραφα και πώς είχε επενδύσει τα χρήματά της η κυρία Επιτρόπου, ήξερε πόσα μασούρια λίρες είχε φυλαγμένα ο κύριος Διευθυντής, πόσα διαμερίσματα διαπραγματευόταν ο μεσίτης ενοικιάσεων και αγορών που είχε το γραφείο του Κοδριγκτώνος και Πατησίων και σε τι τιμή. Ίσως το μόνο που δεν γνώριζε ήταν ότι ο Άγγλος Κόδριγκτον παρέα με τον Γάλλο Δεριγνύ και τον Ρώσο Χέυδεν είχαν νικήσει στη ναυμαχία του Ναυαρίνου και διώξει τον Ιμπραήμ. Όμως από αλλού κρατούσε τη δόξα της η πλατεία… Μα κι αν η Ευδοκία δεν σκάμπαζε από Ιστορία, σε αντάλλαγμα ήξερε να σου απαριθμήσει τις αρρώστιες που είχαν περάσει οι κόρες του γιατρού, η Δόμνα και η Μαρία, τις παιδικές βεβαίως, γιατί τις εφηβικές, που τώρα τις περνούσαν, φυλαγόταν να τις αναφέρει.

Ας ήταν άπληστη στο να μαθαίνει λεπτομέρειες στα οικογενειακά μας, ας ήταν θησαυρός γνώσεων των πλυσταριών αλλά και των σαλονιών, ωστόσο πάνω απ’ όλα τη χαρακτήριζε διακριτικότης.

Το ανωτέρω κείμενο, που προέρχεται από τη συλλογή διηγημάτων Σεραφείμ και Χερουβείμ (Κέδρος 1981), περιλαμβάνεται στη συλλογική έκδοση της Εταιρείας Συγγραφέων Τόποι της Λογοτεχνίας (εκδόσεις Καστανιώτη, 2015).

*Ο Μένης Κουμανταρέας (1931-2014) γεννήθηκε στην Αθήνα και σπάνια την εγκατέλειπε – έξι μήνες νεαρός στο Λονδίνο και άλλους τόσους, ώριμος, στο Βερολίνο. Δεν ακολούθησε ανώτερες σπουδές. Δοκίμασε να σπουδάσει θέατρο και πέρασε, εξίσου άδοξα, από τη δημοσιογραφία. Εργάστηκε επί σειρά ετών σε γραφεία, δουλειές άσχετες, που του επέτρεψαν ν’ αφοσιωθεί στο γράψιμο. Στη διάρκεια της δικτατορίας δικάστηκε για Το αρμένισμα και πήρε μέρος στα Δεκαοχτώ Κείμενα. Μετέφρασε Kάρσον ΜακKάλλερς, Φώκνερ, Λιούις Κάρολ, Μέλβιλ, Φιτζέραλντ κ.ά.

Έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Τιμητικές διακρίσεις:
1967: Β’ Κρατικό Βραβείο Διηγήματος (για Το αρμένισμα)
1975: Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (για τη Βιοτεχνία υαλικών)
1997: Α’ Κρατικό Βραβείο διηγήματος (για τη συλλογή Η μυρωδιά τους με κάνει να κλαίω)
2002: Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (για το Δυο φορές Έλληνας)
2008: Βραβείο Πεζογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (για το σύνολο του έργου του)

*Τα στοιχεία που αφορούν τη ζωή και το έργο του Μένη Κουμανταρέα προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο των εκδόσεων Κέδρος (www.kedros.gr)

Βαγγέλης Στεργιόπουλος

in.gr