Μυοπερικαρδίτιδα ιογενούς αιτιολογίας: πότε μία ίωση μπορεί να γίνει ανησυχητική

51

Λόγω της ανησυχίας που έχει προκληθεί εξαιτίας των αιφνίδιων θανάτων τεσσάρων ατόμων, οι οποίοι συσχετίστηκαν με μυοπερικαρδίτιδα ιογενούς αιτιολογίας, η πύλη Υγείας του in.gr (health.in.gr) επικοινώνησε με τον ειδικό καρδιολόγο του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Ιωάννη Στεριώτη, σε μια προσπάθεια ενημέρωσης για το τι ακριβώς συμβαίνει, πού οφείλονται οι μυοπερικαρδίτιδες και πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε -αν τελικά συντρέχει όντως λόγος ανησυχίας.

Τα πρόσφατα κρούσματα μυοπερικαρδίτιδας δεν συνιστούν επιδημία

«Οι επιδημίες αφορούν σε πολλαπλά περιστατικά λοιμώξεων που αποδεδειγμένα οφείλονται στο στέλεχος ενός συγκεκριμένου ιού, βάσει ειδικών εργαστηριακών εξετάσεων. Συνήθως, αφορούν αρχικά σε κρούσματα που εντοπίζονται σε μια περιορισμένη περιοχή και σταδιακά αρχίζουν να εξαπλώνονται.

»Τα συγκεκριμένα κρούσματα μυοπερικαρδίτιδας στον ελληνικό χώρο, κατ αρχάς εμφανίζουν διασπορά, με την έννοια ότι πρόκειται για τέσσερα περιστατικά που παρατηρήθηκαν σε απομακρυσμένες γεωγραφικές περιοχές και τα οποία μάλιστα δεν έχει επιβεβαιωθεί εργαστηριακά ότι οφείλονται σε κάποιον ειδικό ιό. Δηλαδή, μπορεί να αφορούν και σε περιστατικά που δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Τα μεμονωμένα περιστατικά περικαρδίτιδας είναι αρκετά συχνά» αναφέρει ο Ι.Στεριώτης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι αρμόδιες αρχές είναι καθησυχαστικές και επισημαίνουν ότι προς το παρόν δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Αν προκύψουν στοιχεία που να συνηγορούν επί επικείμενης επιδημίας κάποιας ιογενούς λοίμωξης, οι αρμόδιες αρχές του υπουργείου Υγείας θα ενημερώσουν εγκαίρως για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν.

Τι ακριβώς είναι η μυοκαρδίτιδα και η περικαρδίτιδα

Πρόκειται για δύο νοσήματα που προσβάλλουν την καρδιά. Η μυοκαρδίτιδα αφορά σε προσβολή του καρδιακού μυός, ενώ η περικαρδίτιδα σε φλεγμονή της «μεμβράνης» που περιβάλλει την καρδιά, δηλαδή του περικαρδίου. Συνήθως, η φλεγμονή του περικαρδίου συνδυάζεται με τη συλλογή υγρού ανάμεσα στα δύο πέταλα του περικαρδίου (εσωτερική και εξωτερική μεμβράνη) και σε αυτή την περίπτωση ονομάζεται υγρά περικαρδίτιδα. Πολύ συχνά, το ένα νόσημα επιπλέκεται με το άλλο και για αυτό οι ειδικοί -αρκετές φορές- χρησιμοποιούν τον όρο μυοπερικαρδίτιδα, ο οποίος αφορά σε συνδυασμένη φλεγμονή και του μυοκαρδίου και του περικαρδίου.

Πού οφείλονται οι μυοπερικαρδίτιδες

Τα αίτια των δύο νοσημάτων είναι συνήθως ιογενή. Οι πιο συνηθισμένες κατηγορίες ιών που ενοχοποιούνται για τις μυοπερικαρδίτιδες είναι οι ιοί Coxsackie (κυρίως οι τύποι Β1 έως Β6), οι αδενοιοί, οι ιοί της γρίπης Α και Β, οι ECHO ιοί και άλλες λιγότερο συχνές ομάδες ιών.

«Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά στελέχη ιών, ιδίως της γρίπης, και ότι η πλειονότητα των ιογενών λοιμώξεων δεν οδηγεί σε μυοπερικαρδίτιδα. Κατά συνέπεια, είναι μάλλον «παράλογο» να επικρατεί πανικός για τα απλά συνηθισμένα συμπτώματα μιας γρίπης η οποία προσβάλλει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και αφορά σε μια αυτοϊάσιμη απλή πάθηση υπογραμμίζει ο κ. Ι.Στεριώτης.

Πώς μεταδίδονται αυτοί οι ιοί

Ο κύριος τρόπος μετάδοσης των ιών της γρίπης και των αδενοιών είναι μέσω μικροσταγονιδίων που αποβάλλουν οι πάσχοντες με το βήχα και διαχέονται στην ατμόσφαιρα. Οι ιοί εντοπίζονται στο σίελο, στα πτύελα ή στις ρινικές εκκρίσεις ενός επιμολυσμένου ατόμου. Τα υπόλοιπα άτομα επιμολύνονται από τον ιό σε περίπτωση που έλθουν σε άμεση επαφή με τις εκκρίσεις ενός πάσχοντα ή με αντικείμενα (επιφάνειες που έχουν επιμολυνθεί, όπως τα κοινά ποτήρια). Αντιθέτως, οι ιοί της κατηγορίας των Coxsackie ανήκουν στην ομάδα των εντεροιών και μεταδίδονται κυρίως μέσω της οδού κοπράνων-στόματος. Με άλλα λόγια, λερωμένες τουαλέτες, ανεπαρκές πλύσιμο των χεριών κ.λπ. Δυστυχώς, όλες αυτές οι κατηγορίες ιών χαρακτηρίζονται από μεγάλη μολυσματικότητα, δηλαδή μπορούν να μεταδοθούν πολύ εύκολα.

Ποιοι οι κίνδυνοι από τη μυοκαρδίτιδα και την περικαρδίτιδα

Η συλλογή υγρού ανάμεσα στα δύο πέταλα του περικαρδίου μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της ικανότητας έκπτυξης της καρδιάς και άρα να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργικότητά της και κατ επέκταση την ικανότητα εξώθησης του αίματος προς τα μεγάλα αγγεία. Σπανίως η συλλογή υγρού είναι τόσο μεγάλη, ώστε να καταλήγει σε μεγάλο περιορισμό της κινητικότητας του καρδιακού μυός (καρδιακός επιπωματισμός) και να κινδυνεύει η ζωή του ασθενούς.

Η μυοκαρδίτιδα, από την άλλη πλευρά, επηρεάζει τη λειτουργικότητα του καρδιακού μυός και τη μετάδοση των ερεθισμάτων που συντονίζουν την καρδιακή λειτουργία. Κατά συνέπεια, η καρδιά χάνει την ικανότητά της να συστέλλεται και να διαστέλλεται συντονισμένα λειτουργώντας ως αντλία και αποστέλλοντας επαρκή ποσότητα αίματος στα διάφορα συστήματα του οργανισμού. Από άποψη πρόγνωσης, η μυοκαρδίτιδα είναι μια σοβαρή ασθένεια που μπορεί να έχει ακόμη και μοιραία κατάληξη και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.

Ποια είναι τα ανησυχητικά συμπτώματα

Τα συμπτώματα της ιογενούς περικαρδίτιδας και της μυοκαρδίτιδας μπορεί να μη γίνουν αμέσως αντιληπτά στα αρχικά στάδια της νόσου, καθώς τις πρώτες ημέρες επικρατούν τα συμπτώματα της οξείας φάσης της λοίμωξης, όπως ο πυρετός, η κακουχία και η ρινόρροια.

Σε περίπτωση περικαρδίτιδας, ο ασθενής αρχίζει να αισθάνεται έντονο πόνο στο θώρακα που εντοπίζεται στην περιοχή πίσω από το στέρνο (οπισθοστερνικά) και επιδεινώνεται ιδιαίτερα με τις αναπνευστικές κινήσεις και ιδίως στη βαθιά εισπνοή. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ο πάσχων δεν βρίσκει ανακούφιση σε καμία στάση σώματος. Ο πόνος μπορεί να αντανακλά στην περιοχή του λαιμού (τράχηλος), στην πλάτη ή και προς την περιοχή του στομάχου.

Η συλλογή μικρής ποσότητας περικαρδιακού υγρού δεν συνδυάζεται με θορυβώδη συμπτώματα καρδιακής δυσλειτουργίας, όπως προαναφέρθηκε, και συνήθως το υγρό απορροφάται μόνο του ή με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής (με αντιφλεγμονώδη ή και στεροειδή σε πιο σοβαρές περιπτώσεις) μέσα σε λίγες ημέρες. «Η περικαρδίτιδα σπανίως χαρακτηρίζεται ως επείγον περιστατικό. Συνήθως ο ασθενής αναζητεί ιατρική βοήθεια λόγω του οπισθοστερνικού άλγους. Μεγαλύτερος είναι ο πανικός του ασθενούς, επειδή πονά στην καρδιά, παρά ο κίνδυνος που διατρέχει» επισημαίνει ο κ.Στεριώτης.

Η μυοκαρδίτιδα ξεκινά με συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά μιας ίωσης, δηλαδή με κακουχία, δύσπνοια, πυρετό και πόνο στις αρθρώσεις. Υπάρχει όμως η πιθανότητα η νόσος να έχει απότομη έναρξη με κύρια χαρακτηριστικά αυτά της καρδιακής ανεπάρκειας: δύσπνοια, οιδήματα κάτω άκρων, διάταση των φλεβών του τραχήλου, γρήγορες αναπνοές (ταχύπνοια). Αλλα πιθανά συμπτώματα της μυοκαρδίτιδας είναι οι καρδιακές αρρυθμίες (ανωμαλίες του καρδιακού ρυθμού) ή και τα συγκοπτικά επεισόδια (απώλεια συνείδησης). Επίσης, είναι δυνατόν να παρουσιαστεί πολύ απότομα με αιφνίδιο θάνατο, χωρίς να έχουν προηγηθεί συμπτώματα ενδεικτικά της βαρύτητας της πάθησης, αν και κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά σπάνιο και ο κόσμος δεν θα πρέπει να πανικοβάλλεται.

Συνοψίζοντας, αν τα συμπτώματα μιας ίωσης παρατείνονται για περισσότερο από δύο με τρία εικοσιτετράωρα ή συνδυάζονται με έντονη δυσκολία αναπνοής, κόπωση ή πόνο στο στήθος που χειροτερεύει με τις κινήσεις και δεν ανακουφίζεται σε καμία στάση σώματος, επιβάλλεται να επισκεφθείτε άμεσα το γιατρό σας.

Πώς μπορεί κανείς να προστατευτεί

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης εκτός από την αποφυγή του συγχρωτισμού με άτομα που πάσχουν από ιώσεις, καθώς και την αποφυγή παραμονής σε κλειστούς χώρους όπου υπάρχουν πολλά άτομα. Αυτό συνιστάται ιδίως στις περιπτώσεις ατόμων που είναι ευάλωτα σε προσβολή από λοιμώξεις, όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, τα άτομα που αναρρώνουν από κάποια ασθένεια, καθώς και όσοι πάσχουν από κάποια μορφή ανοσοκαταστολής (νεοπλασία, AIDS κ.λπ). Αποτελεσματικό μέτρο είναι επίσης η διατήρηση καλών συνθηκών υγιεινής και ιδίως το συχνό πλύσιμο των χεριών.

Δέσποινα Μπερή, ιατρός

health.in.gr