Ναταλία Ρασούλη: Ο Μανώλης Ρασούλης ήταν επίκαιρος και προφητικός

Συνέντευξη στην Τζωρτζίνα Ντούτση

Η Ναταλία Ρασούλη, κόρη του μεγάλου μας τραγουδοποιού, ερμηνευτή, συγγραφέα, δημοσιογράφου Μανώλη Ρασούλη, μιλά στο in.gr για το αφιέρωμα-γιορτή που θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Μουσικής, «με αφορμή τα πέντε χρόνια της σωματικής του απουσίας από κοντά μας», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια.

Μουσικός, τραγουδίστρια, συνθέτης, στιχουργός, μουσική παραγωγός και αρθρογράφος, η Ναταλία Ρασούλη επιμελείται το πρόγραμμα της βραδιάς (2/03) και μαζί με φίλους και συνεργάτες του πατέρα της θα μας ταξιδέψουν «μέσα σε τραγούδια που αγαπήθηκαν τόσο πολύ από τον κόσμο, αλλά και σε εικόνες που θα μας φέρουν όσο πιο κοντά γίνεται στον ίδιο και την ζωή του…»

Την Τετάρτη 2 Μαρτίου θα απολαύσουμε ένα μεγάλο αφιέρωμα για τον Μανώλη Ρασούλη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο οποίο έχετε κάνει την επιμέλεια του προγράμματος μαζί με την Έλλη Ρουμπέν. Πείτε μας λίγα πράγματα για τη βραδιά αυτή.
«Η Τετάρτη στο Μέγαρο Μουσικής θα είναι μια γιορτή γεμάτη με τα τραγούδια του Μανώλη Ρασούλη, με αφορμή τα πέντε χρόνια της σωματικής του απουσίας από κοντά μας. Και λέω «σωματικής» γιατί το πνεύμα του είναι πάντα κοντά μας, δυνατό και επίκαιρο όσο ποτέ, και αυτό μας το υπογραμμίζουν οι στίχοι του, τα βιβλία του, αλλά και τα κείμενά του. Θα κάνουμε ένα ταξίδι μέσα σε τραγούδια που αγαπήθηκαν τόσο πολύ από τον κόσμο, αλλά και σε εικόνες που θα μας φέρουν όσο πιο κοντά γίνεται στον ίδιο και την ζωή του».

Πώς επιλέξατε τα τραγούδια που θα ακουστούν το βράδυ της Τετάρτης, καθώς και τους καλλιτέχνες που συμμετέχουν;
«Τα τραγούδια αυτά, από μόνα τους έχουν επιλεχθεί από τον κόσμο μέσα στα χρόνια. Είναι τα τραγούδια που αγκαλιάστηκαν και τραγουδήθηκαν από χιλιάδες Έλληνες εντός, αλλά και εκτός της χώρας και που έχουν περάσει πια στην ιστορία του σύγχρονου νεοελληνικού τραγουδιού. Συμμετέχουν σε αυτή τη γιορτή φίλοι και συνεργάτες του Μανώλη Ρασούλη, αλλά και νεότεροι καλλιτέχνες που αγάπησαν και εμπνεύστηκαν από το έργο του. Είναι πολύ σημαντικό τα τραγούδια αυτά να περνούν σαν σκυτάλη στις νέες γενιές».

Κυρία Ρασούλη, η απουσία του Μανώλη Ρασούλη θα είναι -αδιαμφισβήτητα- ακόμα πιο αισθητή εκείνη τη βραδιά. Ποια άλλα πρόσωπα νιώθετε πως θα λείπουν από τη μεγάλη μουσική παράσταση στο Μέγαρο;
«Πρέπει να πω ότι η και απουσία του Μάνου Λοϊζου και του Νίκου Παπάζογλου θα είναι πολύ δυνατές, γιατί έχουν μοιραστεί την ψυχή τους με τον Μανώλη Ρασούλη σε αυτά τα τραγούδια».

Στις 5 Μαρτίου του 2016 συμπληρώνονται πέντε χρόνια χωρίς τον μεγάλο μας δημιουργό, Μανώλη Ρασούλη. Και είναι ιδιαίτερα αισθητή η απουσία του από το σημερινό ελληνικό τραγούδι, καθώς και τη σημερινή Ελλάδα συνολικά, έτσι δεν είναι;
«Είναι τα λόγια του, αλλά και η δυναμική παρέμβασή του μέσα στο γίγνεσθαι της σημερινής πραγματικότητας, που κάνουν πραγματικά πολύ αισθητή την απουσία του. Εγώ προσωπικά, όπως και οι φίλοι του, προσπαθούμε ακόμα να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν βρίσκεται γύρω μας. Βρίσκεται όμως μέσα μας, μέσα από το μπόλιασμα των τραγουδιών του, των βιβλίων και των κειμένων του και αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία για μας είναι το μπόλιασμά τους και στις νέες γενιές».

Ως κόρη του μεγάλου μας τραγουδοποιού, τραγουδιστή, συγγραφέα, δημοσιογράφου ποια είναι τα δικά σας συναισθήματα στα αφιερώματα που γίνονται προς τιμήν του πατέρα σας;
«Η αλήθεια είναι πως τα συναισθήματά μου σκάνε σαν πυροτεχνήματα μέσα μου και παίρνουν πολλές μορφές ταυτόχρονα. Είναι συναισθήματα απουσίας, περηφάνειας, ευθύνης, συνείδησης, απέραντης τρυφερότητας και βαθειάς θλίψης. Είναι ένας κόμπος στο λαιμό με ένα αίσθημα τιμής μαζί. Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς το πώς νιώθει ένα παιδί που βιώνει τον θάνατο του γονιού, ενώ ταυτόχρονα αυτός ο γονιός αγκαλιάζεται με τόση αγάπη από τον κόσμο. Είναι όμως αυτή η αγάπη που με στηρίζει για να μπορώ να συνεχίσω όσο μπορώ το όραμά του μέσα στο έργο του. «Τ’ όνειρό σου ανασταίνω και το κάθε σου γιατί..«, πάντα επαναλαμβάνω μέσα μου. Και κάπως είμαι σίγουρη πως με ακούει».

«Υπάρχει μια άλλη Ελλάδα μες στην Ελλάδα, εξόριστη και καταδικασμένη από τα ποικίλα golden boys και τους εγχώριους κερδοσκόπους που δεν αναγνωρίζουν πατρίδα ή πολιτισμό, αλλά ορκίζονται στη money-land. Ανίκανοι και άπληστοι.» Έγραφε σε επιστολή του προς την Ζωή Νιομανάκη, το 2010, ο Μανώλης Ρασούλης. Στην ίδια επίσης επιστολή αναφέρει: «Ονειρευόμουνα να γίνει η Ελλάδα μια πολιτισμική Ελβετία και μητέρα που θα κυοφορήσει ένα όραμα για την παγκόσμια ειρήνη. Τώρα είμαστε στο στόχαστρο όλου του δυτικού κόσμου και παράδειγμα προς αποφυγή.» Πόσο επίκαιρος, 6 χρόνια μετά… Τι πιστεύετε πως θα έλεγε για τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα;
«Ο Μανώλης Ρασούλης ήταν πάντα και επίκαιρος, αλλά και προφητικός. Είχε μια ικανότητα να βλέπει πέρα από το σήμερα και να ερμηνεύει αυτό το σήμερα με μια βαθύτητα, και με μια εντυπωσιακή παρατηρητικότητα που λίγοι έχουν στην χώρα μας σήμερα. Έβλεπε την κρίση στην αρχή της και πάντα έλεγε ότι πριν πτωχεύσουμε οικονομικά, είχαμε ήδη πτωχεύσει πολιτισμικά. Όλα αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.

»Η τέχνη έχει την μαγική ιδιότητα να αντανακλά την κοινωνία πριν η κοινωνία συνειδητοποιήσει πού βρίσκεται ακριβώς. Όταν οι δημιουργοί έχουν κεντράρει μέσα σε αυτή την κοινωνία και δεν δημιουργούν απλά για την αρπαχτή της εύκολης επιτυχίας, μπορούν να μας δώσουν μια σαφή εικόνα του τι έρχεται και πώς μπορούμε να βρούμε ένα μικρό αντίδοτο σε αυτά που πρόκειται να έρθουν. Ο Μανώλης Ρασούλης όταν έγραφε δεν εξιστορούσε απλά σ’ ένα τραγούδι του ή σ’ ένα κειμενό του μια κατάσταση, αλλά πρότεινε την λύση. Αυτό ακριβώς το μικρό αντίδοτο. Αυτό μας λείπει τώρα. Αυτές οι προτάσεις που φώτιζαν το ζοφερό τοπίο».

Η πολιτεία θεωρείτε πως έχει τιμήσει όπως θα έπρεπε το όνομα και τη μνήμη του Μανώλη Ρασούλη;
«Η πολιτεία δυστυχώς δεν τιμά γενικότερα τους ανθρώπους του πολιτισμού της. Αυτό το κατάλαβα ακόμα καλύτερα όταν την ημέρα συμπλήρωσης των τριών χρόνων από τον θάνατό του, μας πήραν τηλέφωνο να πάμε να τον ξεθάψουμε επί τόπου.

»Το ότι παραμένει ο Μανώλης Ρασούλης στην τελευταία του κατοικία, δίπλα σε άλλους ανθρώπους του πολιτισμού όπως ο Μάνος Λοϊζος, ο Νίκος Εγγονόπουλος, ο Νίκος Ξυλούρης και πόσοι άλλοι δημιουργοί και καλλιτέχνες, αλλά και το ότι οι ίδιοι παραμένουν σε αυτό το μέρος, είναι αποτέλεσμα ενός αγώνα πολύ συγκεκριμένων ανθρώπων και όχι της Πολιτείας. Σε αντίθεση με άλλες χώρες που έχουν εκτιμήσει το τι θα πει μνημείο πολιτισμού. Οι συντριπτικές κινήσεις όποιας τιμής προς τους δημιουργούς γίνονται ιδιωτικά σπρώχνοντας την πολιτεία να ανταποκριθεί σε αυτές.

»Εξαιρώ όμως την πρόσφατη ουσιαστική κίνηση του δήμου Μυλοποτάμου Κρήτης και των κατοίκων του, που πήραν την πρωτοβουλία να τιμήσουν τον συμπολίτη τους Μανώλη Ρασούλη δημιουργώντας μια προτομή του στο χωριό Σίσες, τον τόπο καταγωγής του πατέρα του και παππού μου. Ήταν πραγματικά πολύ σπουδαίο από μέρος τους και ένα παράδειγμα τιμής και μνήμης.

»Το πώς θα έπρεπε να τιμά η Πολιτεία τον Πολιτισμό της γενικότερα είναι μια πληγή αυτού του τόπου, που αντανακλά, όπως ανέφερα και παραπάνω, την ήδη πολιτισμική της πτώχευση».

Κυρία Ρασούλη, ποια είναι η συμβουλή που σας είχε δώσει όταν ξεκινούσατε τα πρώτα επαγγελματικά σας βήματα, αλλά και γενικότερα αυτό που σας έλεγε συχνά;
«Σε ό,τι κάνω να έχω συνείδηση. Να ξέρω γιατί το κάνω και να έχω τον πήχη ψηλά. Να έχω πάντα όραμα το υψηλότερο, το πιο βαθύ, το πιο ουσιαστικό και πάντα να έχω μια ιδεολογική συνειδητότητα. Να είμαι ο εαυτός μου και να μην κάνω εκπτώσεις σε ό,τι και να είναι αυτό, αλλά ταυτόχρονα να μπορώ να ελίσσομαι παρατηρώντας με ανοιχτές κεραίες και καρδιά τα γεγονότα. Να πιστεύω σ’ εμένα και να τιμώ όλους όσοι πρόσφεραν και προσφέρουν σ’ αυτόν τον τόπο. Αυτό είναι ίσως η πιο σημαντική παράλειψη που κάνουν οι περισσότεροι καλλιτέχνες που χάνονται μέσα σε έναν κυκεώνα του απόλυτου εαυτού τους, χωρίς να εκτιμούν αυτά τα οποία τους προσέφεραν άλλοι».

entertainment.in.gr