Ο Άρθουρ Μίλερ για το διαζύγιο από τη Μέριλιν Μονρόε: «Η θέα της ήταν σαν πόνος»

Ο συγγραφέας μίλησε με τον Alan Yentob του BBC, το 1987. για την αντίληψη του κοινού ότι η ένωσή τους ήταν ένα απίθανο ταίριασμα – εκείνος ο καταξιωμένος, εγκεφαλικός θεατρικός συγγραφέας, εκείνη η κινηματογραφική σταρ-σύμβολο του σεξ.

Όμως «το ίδιο το ακατάλληλο του να είμαστε μαζί ήταν για μένα το σημάδι ότι ήταν κατάλληλο», λέει.

Ο Μίλερ ένιωθε ότι έβλεπε την πραγματική Νόρμα Τζιν πίσω από τη Μέριλιν Μονρόε που είχε δημιουργήσει. Το πρόσωπο που ο Τύπος δεν την άφηνε να είναι, αντιθέτως την αντιμετώπιζε ως «ένα είδος αρκούδας που χορεύει, που δεν θα έπρεπε να είναι σε θέση, για παράδειγμα, να έχει κανένα ενδιαφέρον για οτιδήποτε άλλο εκτός από το σεξ, να επιδεικνύεται ή να λέει χαζά πράγματα στις εφημερίδες».

Photo: Wikimedia Commons

Μέσω του Ελία Καζάν

Το ζευγάρι είχε γνωριστεί για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1950 στο Λος Άντζελες, όταν η Μονρόε συστήθηκε στον Μίλερ από τον φίλο του, σκηνοθέτη Ελία Καζάν. Ο Μίλερ θεωρούνταν ήδη ένας από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς της χώρας λόγω του βραβευμένου με Πούλιτζερ θεατρικού έργου του «Ο θάνατος του Εμποράκου», ενώ η Μονρόε συγκέντρωνε την προσοχή με μικρούς αλλά εντυπωσιακούς ρόλους στις ταινίες «Η ζούγκλα της ασφάλτου» και «Όλα για την Εύα».

Εκείνη την εποχή ο Άρθουρ ήταν παντρεμένος με την πρώτη του σύζυγο, Μέρι Γκρέις Σλάτερι, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Είχαν παντρευτεί αμέσως μετά την αποφοίτησή τους από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και εκείνη τον στήριζε οικονομικά καθώς προσπαθούσε να ζήσει από τα θεατρικά του έργα. Η Μονρόε είχε επίσης παντρευτεί – στις αρχές της δεκαετίας του 1940, λίγο μετά τα 16α γενέθλιά της – τον Τζέιμς Ντόχερτι, αλλά ο γάμος τους είχε διαρκέσει μόνο τέσσερα χρόνια. Αργότερα έκανε έναν σύντομο γάμο με τον αστέρα του μπέιζμπολ Τζο Ντι Μάτζιο, ο οποίος διήρκεσε μόνο εννέα μήνες.

«Η θέα της ήταν κάτι σαν πόνος, και ήξερα ότι έπρεπε να φύγω ή να περπατήσω σε μια καταδίκη πέρα από κάθε γνώση. Με όλη τη λάμψη της περιβαλλόταν από ένα σκοτάδι που με μπέρδευε»

Photo: Wikimedia Commons

«Η θέα της ήταν κάτι σαν πόνος»

Η σχέση του Μίλερ και της Μονρόε ήταν άμεση και ισχυρή. Ο Άρθουρ είδε την ευπάθεια πίσω από την προσωπικότητα της Μέριλιν Μονρόε. Ένιωθε ότι ήταν συγγενικό πνεύμα, ότι «φαινόταν αισθησιακή και γεμάτη αγάπη για τη ζωή, ενώ στο κέντρο της υπήρχε ένα σκοτάδι και μια τραγωδία που δεν γνώριζα τις διαστάσεις της εκείνη την εποχή. Και το ίδιο πράγμα ίσχυε και για μένα. Οπότε δεν ήταν και τόσο τρελό» λέει στον Alan Yentob.

Αργότερα έγραψε για εκείνη την πρώτη συνάντηση: «Η θέα της ήταν κάτι σαν πόνος, και ήξερα ότι έπρεπε να φύγω ή να περπατήσω σε μια καταδίκη πέρα από κάθε γνώση. Με όλη τη λάμψη της περιβαλλόταν από ένα σκοτάδι που με μπέρδευε».

Και η Μονρόε φαινόταν να μαγεύεται από τον Μίλερ, τόσο από την ευφυΐα του όσο και από την ικανότητά του να βλέπει την πραγματική της διάσταση. Φέρεται να διηγήθηκε σε έναν φίλο της την εμπειρία της συνάντησής της μαζί του. «Ήταν σαν να έπεσα πάνω σε ένα δέντρο. Ξέρετε, σαν ένα δροσερό ποτό όταν έχεις πυρετό».

Αγώνας ενάντια στην εγκατάλειψη

Η Μονρόε είχε υποστεί μια τραυματική ανατροφή. Γεννημένη από μια ανύπαντρη, ψυχικά άρρωστη μητέρα, η οποία ήταν ανίκανη να τη φροντίσει, είχε περάσει την παιδική της ηλικία πηγαινοερχόμενη από ορφανοτροφεία και ανάδοχες οικογένειες, γεγονός που είχε αφήσει βαθιά συναισθηματικά σημάδια. «Βασικά, ο αγώνας της ήταν ένας ψυχολογικός αγώνας ενάντια στην εγκατάλειψη, ενάντια στην κακοποίηση- με τους σημερινούς μας όρους, θα την θεωρούσαμε κακοποιημένο παιδί», λέει ο Μίλερ.

Σκληρά εργαζόμενη και φιλόδοξη, έπρεπε να πασχίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της για να αναγνωριστεί το ταλέντο της και να μην απορριφθεί απλώς ως μια κούκλα του σεξαπίλ. Είναι πιθανό ότι ο Μίλερ αντιπροσώπευε μια σταθερότητα που πάντα αποζητούσε.

Δείτε το βίντεο 

Την αγάπησε

«Την αξιολόγησα με σεβασμό, κάτι που πολύ λίγοι άνθρωποι έκαναν», λέει. «Πίστευα ότι ήταν ένα πολύ σοβαρό κορίτσι, με ρετρό τρόπους. Και ότι αγωνιζόταν, πίστευα, επειδή γενικά την έβλεπαν ως έναν πολύ ελαφρόμυαλο, αν όχι ανόητο, άνθρωπο. Αυτό συνέβη επειδή την αγαπούσα, οπότε είχα αυτή τη στάση απέναντί της. Και έτσι, βρήκε ασφάλεια σε μένα και γέμισε ελπίδα εκείνη τη στιγμή της ζωής της».

Έγραφαν ο ένας στον άλλον τα επόμενα χρόνια, καθ’ όλη τη διάρκεια του σύντομου θυελλώδους γάμου της με τον Ντι Μάτζιο και της διάλυσης της σχέσης του Άρθουρ με τη σύζυγό του. Μέχρι το 1955, όταν εκείνη μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει υποκριτική, βρίσκονταν στη μέση μιας ολοκληρωμένης σχέσης.

Photo: Wikimedia Commons

«Κόκκινος τρόμος»

Εκείνη την εποχή, το κυνήγι μαγισσών του γερουσιαστή Μακάρθι για τους κομμουνιστές βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη στις ΗΠΑ. Χιλιάδες άνθρωποι κατηγορούνταν ως πιθανοί συμπαθούντες τους κομμουνιστές ή ως «αντι-Αμερικανοί», με αποτέλεσμα να μπαίνουν στη μαύρη λίστα της καριέρας τους. Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Μίλερ είχε γράψει το έργο του «Οι μάγισσες του Σάλεμ», μια συναισθηματική απάντηση στον «κόκκινο φόβο» που σάρωνε τη χώρα, και τώρα ερευνούνταν από το FBI λόγω ισχυρισμών για κομμουνιστικές συμπάθειες.

Κλήθηκε να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων της Βουλής των Αντιπροσώπων και κρίθηκε ένοχος περιφρόνησης επειδή αρνήθηκε να αποκαλύψει τα ονόματα ανθρώπων που θεωρούνταν ύποπτοι για κομμουνιστικές ενέργειες.

Ο φίλος του, ο Ελία Καζάν, κλήθηκε επίσης να καταθέσει επίσης, αλλά σε αντίθεση με τον Μίλερ, ο Καζάν «κατονόμασε πρόσωπα», προκαλώντας ισόβια περιφρόνηση από ορισμένους συγχρόνους του. Όταν ο Ελία Καζάν έλαβε το τιμητικό του Όσκαρ το 1999, ορισμένοι από τους παρευρισκόμενους, όπως ο Κερ Ντάγκλας, αρνήθηκαν αποφασιστικά να χειροκροτήσουν.

Ο Μονρόε στάθηκε δίπλα του

Το κινηματογραφικό στούντιο παρότρυνε τη Μονρόε να τερματίσει τη σχέση της με τον Μίλερ, αλλά εκείνη αρνήθηκε και πήγε μαζί του στην Ουάσινγκτον για να μιλήσει υπέρ του στις ακροάσεις περιφρόνησης. Η παρέμβασή της πιστεύεται ότι συνέβαλε στη μετέπειτα ανατροπή της καταδίκης του το 1957.

Αφού οριστικοποιήθηκαν τα αντίστοιχα διαζύγιά τους, παντρεύτηκαν σε μια τετράλεπτη πολιτική τελετή στη Νέα Υόρκη το 1956. Λίγες ημέρες αργότερα ακολούθησε ένας πλήρης εβραϊκός γάμος, για τον οποίο προσηλυτίστηκε στην πίστη του νέου της συζύγου. Η Μονρόε, η οποία δεν είχε γνωρίσει ποτέ τον πραγματικό της πατέρα, παραδόθηκε από τον δάσκαλό της στην υποκριτική, Λι Στράσμπεργκ.

«Θα είναι η σύζυγός μου. Αυτό είναι μια δουλειά πλήρους απασχόλησης»

Photo: Wikimedia Commons

«Θα είναι η σύζυγός μου»

Όμως, παρά το δέσιμό τους, η σύγκρουση μεταξύ του τρόπου ζωής και των φιλοδοξιών τους έγινε σύντομα εμφανής. Η Μονρόε αντιμετώπιζε την πίεση να συμμορφωθεί με τις προσδοκίες του για μια «καλή» σύζυγο. Λίγο καιρό αφότου παντρεύτηκαν, ο Μίλερ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι θα γύριζε μόνο μία ταινία κάθε 18 μήνες περίπου. Όταν ρωτήθηκε τι θα έκανε τον υπόλοιπο χρόνο, απάντησε: «Θα είναι η σύζυγός μου. Αυτό είναι μια δουλειά πλήρους απασχόλησης».

Η Μονρόε διαφώνησε, και οι νεόνυμφοι σύντομα έφυγαν για την Αγγλία για να γυρίσουν το Ο Πρίγκηπας και η Χορεύτρια. Η παραγωγή αποδείχθηκε δύσκολη, με τη Μονρόε να συγκρούεται επανειλημμένα με τον πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη, Λόρενς Ολίβιε. Ένιωθε ότι οι φίλοι του Μίλερ ήταν επικριτικοί απέναντί της, ένα συναίσθημα που επιδεινώθηκε όταν, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, έπεσε στα χέρια της το σημειωματάριό του, στο οποίο είχε εξομολογηθεί τους ενδοιασμούς του που την παντρεύτηκε και ότι μερικές φορές τη θεωρούσε ενοχλητική.

Η χρήση ναρκωτικών ουσιών είχε κλιμακωθεί σε σημείο που ο σκηνοθέτης της ταινίας Τζον Χιούστον διέκοψε την παραγωγή τον Αύγουστο του 1960 για να την στείλει στο νοσοκομείο προκειμένου να αποτοξινωθεί

Photo: Wikimedia Commons

Τα ναρκωτικά και το άγχος

Παρά την επιθυμία τους να δημιουργήσουν οικογένεια, δυσκολεύτηκαν να αποκτήσουν παιδιά. Η πρώτη εγκυμοσύνη ήταν έκτοπη και η Μονρόε απέβαλε ενώ γύριζε τα γυρίσματα του Μερικοί το Προτιμούν Καυτό, το 1959.

Η Μονρόε είχε ήδη μπει στη διαδικασία να καταπραΰνει το άγχος της με ναρκωτικά πριν παντρευτούν και τα αμείλικτα φώτα της δημοσιότητας που δημιούργησε ο γάμος τους, σε συνδυασμό με τις προσωπικές ανασφάλειες και τα τραύματα του παρελθόντος της, λειτούργησαν ενισχυτικά στους αγώνες της με τον εθισμό. Νοσηλεύτηκε για λίγο στο νοσοκομείο λόγω υπερβολικής δόσης βαρβιτουρικών κατά τη διάρκεια γυρισμάτων το 1957.

Τα ρήγματα στο γάμο τους θα κορυφωθούν κατά τη διάρκεια της ταραχώδους παραγωγής της ταινίας Οι Αταίριαστοι, το 1961.

Ο Μίλερ είχε γράψει το σενάριο της ταινίας, βασισμένο σε δικό του διήγημα, για να αναδείξει το εύρος της σε έναν δραματικό ρόλο, αλλά η παραγωγή ήταν γεμάτη προκλήσεις. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στη σωματικά απαιτητική ζέστη της ερήμου της Νεβάδα και ήταν δύσκολα για όλους. Ο άλλος πρωταγωνιστής της ταινίας, ο Κλαρκ Γκέιμπλ, πέθανε από καρδιακή προσβολή σε ηλικία 59 ετών τον Νοέμβριο του 1960, πριν από την κυκλοφορία της ταινίας.

Η εμφάνιση της φωτογράφου Ίνγκε Μόραθ

Αλλά για τη Μονρόε, που αντιμετώπιζε έναν στραπατσαρισμένο γάμο, ήταν ιδιαίτερα δύσκολα. Ο Μίλερ είχε έρθει κοντά με τη γερμανικής καταγωγής φωτογράφο Ίνγκε Μόραθ, την οποία γνώρισε στα γυρίσματα της ταινίας, ενώ αυτός και η Μονρόε μιλούσαν ελάχιστα. Η χρήση ναρκωτικών ουσιών είχε κλιμακωθεί σε σημείο που ο σκηνοθέτης της ταινίας Τζον Χιούστον διέκοψε την παραγωγή τον Αύγουστο του 1960 για να την στείλει στο νοσοκομείο προκειμένου να αποτοξινωθεί.

«Η Μέριλιν ήταν άρρωστη, σωματικά και ψυχολογικά. Όλα έφταναν σε μια κρίση, ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να κάνει τον πρώτο της δραματικό ρόλο» λέει ο Μίλερ.

«Όλα συνέβαιναν σαν σε έκρηξη, με αποτέλεσμα η ταινία να διαρκεί μήνες περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε και εκείνη ήταν απλώς εξαντλημένη. Κάναμε γυρίσματα σε υψηλές θερμοκρασίες κάποιες μέρες. Ήταν σαν χαμάμ εκεί πάνω σε εκείνη την ξερή λίμνη, απίστευτο. Έτσι, τέλος πάντων, ήταν το τέλος του γάμου μας. Ήταν επίσης μια τρομερή σωματική περίοδος εξασθένισης για εκείνη».

Photo: Wikimedia Commons

Νεκρή σε ηλικία 36 ετών

Το 1961, μετά από λιγότερο από πέντε χρόνια γάμου, πήραν διαζύγιο λόγω «ασυμβίβαστου». Το Οι Αταίριαστοι έμελλε να είναι η τελευταία ολοκληρωμένη ταινία της Μονρόε. Το διαζύγιό της επιτάχυνε μια παρακμή που χαρακτηρίστηκε από ασταθή συμπεριφορά και κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών.

Στις 5 Αυγούστου 1962, σε ηλικία 36 ετών, βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της στο Λος Άντζελες, με τον θάνατό της να αποδίδεται επισήμως σε αυτοκτονία από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Ο Μίλερ παντρεύτηκε την Ίνγκε Μόραθ ένα μήνα αργότερα.

Αργότερα έγραψε στην αυτοβιογραφία του, Timebends, ότι ο γάμος του μαζί της ήταν «οι καλύτερες και οι χειρότερες στιγμές του».

«Το σπουδαίο για μένα ήταν ότι ο αγώνας της ήταν γενναίος. Ήταν ένας πολύ θαρραλέος άνθρωπος και δεν το έβαλε κάτω, πραγματικά, υποθέτω, μέχρι το τέλος» λέει.

*Με στοιχεία από bbc.com