Οι μύθοι μιλούν για την εποχή μας

Ας πάρουμε την Καλλιστώ, την ιέρεια του κυνηγιού και μια από τις Νύμφες που είχαν δώσει όρκο παρθενίας στη θεά Αρτεμη. Την αποπλανά ο Δίας, την αφήνει έγκυο, η Αρτεμη εξοργίζεται και τη διώχνει, όλοι την καταδιώκουν και την περιφρονούν, εκείνη περιπλανιέται στα δάση, γεννά τον Αρκάδα κάτω από ένα πλατάνι, η απατημένη Ηρα καταλαβαίνει τι έγινε και τη μεταμορφώνει σε αρκούδα.

Η ωραία και αδικημένη Καλλιστώ μπορεί να έδωσε το όνομά της σε μια από τις πιο δραστήριες και ευαίσθητες περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας μας, τα παθήματά της όμως περιγράφουν για τη Μαρίνα Γουόρνερ με τον πιο παραστατικό τρόπο τη σύγχρονη εποχή. «Αυτό το τρίγωνο εξαπάτησης και ασπλαχνίας είναι διαφωτιστικό», λέει η καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας και Δημιουργικής Γραφής του Birkbeck College  σε συνέντευξή της στον New Yorker. «Και το ότι δεν την άκουσε κανείς. Δεν υπήρχε έλεος για κείνη. Από την άλλη πλευρά υπάρχει στην ιστορία ένα έντονο στοιχείο #MeToo, με τον Δία να βρίσκεται σε κατάσταση ισχύος, να καταστρέφει μια ανίσχυρη γυναίκα και να μη δείχνει καμιά μετάνοια».

΄Η ας πάρουμε τη Ραπουνζέλ, τo μωρό που άρπαξε μια μάγισσα από τη μητέρα της για να την τιμωρήσει που έκλεψε λίγα κλωνάρια μαϊντανού από τον κήπο της. Πριν από μερικά χρόνια, η Γουόρνερ έπεσε σε ένα βιβλίο της αυστραλιανής συγγραφέα Γκέιλ Μπελ, που ο παππούς της είχε κριθεί ένοχος για φόνο με δηλητήριο, και διάβασε εκεί ότι ο μαϊντανός έχει εμμηναγωγές ιδιότητες και χρησιμοποιούνταν παλιά για να προκαλέσει αποβολή. «Ισως λοιπόν η ιστορία της Ραπουνζέλ να περιέχει ένα κρυφό μάθημα, τόσο για την ανάγκη της άμβλωσης όσο και για τους κινδύνους που έχει αυτή η διαδικασία». Να και ο συσχετισμός με την πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που προκάλεσε σάλο σε όλο τον πλανήτη.

Σε μια σειρά διαλέξεων που έδωσε το 1994, η αμερικανίδα καθηγήτρια ανέλυσε έξι ρητορικά σχήματα που εξακολουθούν να είναι πανταχού παρόντα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ενα από αυτά είναι η διαβολική μητέρα και έχει ενδιαφέρον ότι ασχολούνται σήμερα μ’ αυτό τόσες γυναίκες, μιλώντας για τον καταπιεστικό ρόλο που έπαιξαν οι μητέρες τους στις ζωές τους. «Αρχισα να ασχολούμαι με αυτό το θέμα από τότε που διαπίστωσα πόσος μισογυνισμός υπάρχει στα παραμύθια», λέει η Γουόρνερ. Ενα άλλο σχήμα είναι ο αρσενικός πολεμιστής, και γενικά το στοιχείο της αρρενωπότητας στα αγόρια. Με εξαίρεση τη φιλελεύθερη ελίτ, ελάχιστες πρόοδοι έχουν σημειωθεί εδώ. Το βλέπουμε στην έξαρση της εγκληματικότητας, και κυρίως της ενδοοικογενειακή βίας, που εντάθηκε με την πανδημία.

Η μητέρα της Μαρίνα γεννήθηκε στο Μπάρι και γνώρισε τον πατέρα της όταν το σύνταγμά του είχε αναπτυχθεί στην Ιταλία, το 1944. Το ζευγάρι μετακόμισε στη συνέχεια στο Λονδίνο κι όταν γεννήθηκε η Μαρίνα, το 1946, έφυγε για το Κάιρο όπου ζούσε μια ανθηρή κοσμοπολίτικη ελίτ. Εκεί άνοιξαν ένα βιβλιοπωλείο. Κι όταν, το 1952, αιγύπτιοι εξεγερμένοι τού έβαλαν φωτιά μαζί με εκατοντάδες ακόμη ξένες επιχειρήσεις, έφυγαν για το Βέλγιο, και μετά για το Κέιμπριτζ. Δύο πράγματα θυμάται η Γουόρνερ από την εποχή εκείνη. Το ένα είναι οι εικόνες από τις φωτιές. «Θυμάμαι τον πατέρα μου να με κρατάει από το χέρι. Ημουν πέντε ετών. Αλλά η μνήμη μού έπαιξε παιχνίδια: θυμόμουν μόνο τα δοκάρια από το καμένο κατάστημα, το σιδερένιο πλέγμα του κτιρίου και ένα βουνό από στάχτες στη μέση. Τα καμένα βιβλία τα είδα πολλά χρόνια αργότερα, όταν έπεσαν στα χέρια μου κάποιες φωτογραφίες».

Το άλλο είναι η κακομεταχείριση της μητέρας του από τον πατέρα της. Σχετικές σκηνές υπάρχουν άφθονες στο ημερολόγιο της μάνας, δεν τις επαναλαμβάνει όμως η κόρη στην αυτοβιογραφία της, που κυκλοφόρησε πέρυσι στην Ευρώπη και αυτές τις ημέρες στην Αμερική. «Δεν μου αρέσει να απεικονίζω την ταπείνωση σε οποιοδήποτε πεδίο, προσωπικό ή πολιτικό. Διάβαζα με ενδιαφέρον τις προάλλες για μια ομάδα σύρων σκηνοθετών, τους Abounaddara (που σημαίνει «Διοπτροφόροι»), οι οποίοι αρνούνται να δείξουν τους συμπατριώτες τους νεκρούς ή τραυματίες. Δεν αδιαφορούν για τη φρίκη, ούτε προσποιούνται ότι δεν συμβαίνει, απλώς δεν αποδέχονται αυτή τη ματιά στην ταπείνωση».