Περού: Οι αυτόχθονες ίσως ένωναν τις σορούς των νεκρών που είχαν καταστρέψει οι δυτικές λεηλασίες

Η έλευση των αποικιοκρατών στο Περού τον 16^ο αιώνα συνοδεύτηκε από φρικτά εγκλήματα, ασθένειες και θάνατο. Ούτε οι νεκροί δεν γλίτωσαν από την αρπακτική διάθεση των Ευρωπαίων που κατέφταναν στην περιοχή, αφού οι τάφοι βεβηλώνονταν τακτικά εις άγρα χρυσού και αργύρου.

Τώρα, ερευνητές λένε ότι οι αυτόχθονες αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν μια μάλλον μακάβρια συνήθεια με στόχο την αποκατάσταση των σορών: περνούσαν τους σπονδύλους σε λεπτά ξύλα – κάτι σαν καλαμάκι από οστά.

• Διαβάστε επίσης: Δισέγγονα του Καθιστού Ταύρου: Γενετικές αναλύσεις αποκαλύπτουν τους απογόνους θρυλικού Ινδιάνου ηγέτη

«Όταν οι Ευρωπαίοι λεηλατούσαν τους τάφους, αναγκάζονταν να ψάξουν μέσα στις στρώσεις υφασμάτων επάνω στα σώματα. Σκίζοντάς τες και αφαιρώντας τον άργυρο και τον χρυσό, κομμάτιαζαν τις σορούς», εξηγεί ο Δρ. Τζέικομπ Μπόγκερς του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας και επικεφαλής της μελέτης, μιλώντας στον Guardian.

«Στη συνέχεια, όταν οι αυτόχθονες Τσίντσα επέστρεφαν και έβλεπαν τι είχε συμβεί, προσπαθούσαν να ενώσουν ξανά τα σώματα των νεκρών τους».

Ποιοι ήταν οι Τσίντσα

Οι Τσίντσα ήταν μια εξαιρετικά πλούσια κοινωνία με πληθυσμό τουλάχιστον 30.000 ατόμων, με ισχυρή αλιευτική και γεωργική παράδοση, που όπως δείχνουν οι αναφορές των Ισπανών από εκείνη την εποχή, ήταν γνωστοί για τους θαλασσοπόρους εμπόρους τους.

Γράφοντας στο επιστημονικό περιοδικό Antiquity, ο Μπόνγκερς και οι συνάδελφοί του καταγράφουν πώς εντόπισαν για πρώτη φορά ανθρώπινους σπονδύλους περασμένους προσεκτικά σε καλάμια, ενώ εξερευνούσαν νεκροταφεία στην κοιλάδα Τσίντσα στο Περού το 2013. Το βασίλειο των Τσίντσα είχε ακμάσει στην περιοχή μέχρι τον 15^ο αιώνα, όταν και ενσωματώθηκε στην αυτοκρατορία των Ίνκας.

Αρχικά, εξηγεί ο Μπόνγκερς, πίστεψε ότι τα καλαμάκια είχαν δημιουργηθεί από τους Ευρωπαίους που είχαν λεηλατήσει τους τάφους. Όμως καθώς εντόπιζαν όλο και περισσότερα μακάβρια καλαμάκια – μέχρι στιγμής έχουν σχεδόν αγγίξει τα 200 – συνειδητοποίησε ότι αυτό ήταν μάλλον απίθανο, ενώ σε συνδυασμό με τις ανακατεμένες στρώσεις υφασμάτων έδειχναν ότι πίσω από την πρακτική κρυβόταν μια ιστορία.

Όπως αποκαλύπτει η μελέτη, τα «καλαμάκια» εντοπίζονταν μέσα ή έξω από περίτεχνους τάφους γνωστούς ως τσούλπας, συχνά στην επιφάνειά τους, ενώ η πρακτική χρησιμοποιούνταν τόσο για τις σορούς ενηλίκων όσο και για εκείνες που ανήκαν σε ανήλικους.

Τα ευρήματα των επιστημόνων

Η ραδιοχρονολόγηση τριών καλαμιών και των σπονδύλων επάνω τους, σε συνδυασμό με μοντελοποίηση και ανάλυση, δείχνει ότι το πιθανότερο είναι οι νεκροί να είχαν πεθάνει μεταξύ του 1520 και του 1550, μια περίοδο κατά την οποία το Περού μαστιζόταν από επιδημίες και λιμούς, προσθέτει ο Μπόνγκερς. Τα καλάμια κόπηκαν αργότερα, μεταξύ του 1550 και του 1590.

«Οι ημερομηνίες των καλαμιών ταυτίζονται περίπου με την περίοδο της παρουσίας των Ευρωπαίων στην Τσίντσα, όταν θα λεηλατούσαν εκείνους τους τάφους», εξηγεί ο Μπόνγκερς.

Η ομάδα του στηρίζει την υπόθεσή της στο γεγονός ότι οι σπόνδυλοι συχνά ήταν περασμένοι στα καλάμια με λάθος σειρά από ανατομική άποψη, πράγμα που δείχνει ότι είχαν διαχωριστεί ο ένας από τον άλλο πριν περαστούν στα καλάμια.

«Για αυτό οι σπόνδυλοι δεν είναι στη σειρά: γιατί είχαν διασκορπιστεί», παρατηρεί ο Μπόνγκερς.

Ο Μπόνγκερς σημειώνει ότι η έρευνά τους έδειξε πως ακόμη κι αν τα μέρη του σώματος πλέον δεν ζουν βιολογικά, εξακολουθούν να έχουν κοινωνική ζωή.

Μια άλλη σχέση με τον θάνατο

«Ο θάνατος δεν ήταν το τέλος εδώ», τονίζει. «Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι η μακροχρόνια σύνδεση με τους νεκρούς. Η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία δεν σταματά τους ντόπιους από το να αλληλεπιδρούν με τους νεκρούς τους».

Ο καθηγητής Μπιλ Σίλαρ, ειδικός στην αρχαιολογία των Άνδεων στο UCL που δεν συμμετείχε στη μελέτη, σχολίασε στον Guardian ότι η χρονολόγηση της ομάδας του Μπόνγκερς είναι πειστική, επισημαίνοντας ότι το εύρημά τους ότι οι σπόνδυλοι είχαν διασκορπιστεί πριν περαστούν στα καλάμια δείχνει ότι η διαδικασία έλαβε χώρα αρκετό καιρό μετά τον θάνατό του.

Παράλληλα, πρόσθεσε ότι αν και είναι πιθανό η πράξη τους να αποτελούσε αντίδραση στις λεηλασίες των αποικιοκρατών, θα μπορούσε να υπάρχει και διαφορετική εξήγηση για τη διαδικασία, καθώς πολλές κοινωνίες των Άνδεων επέστρεφαν στις σορούς των νεκρών τους. Ανάμεσά τους και η κοινωνία των Ίνκας, που ανά διαστήματα έβγαζε τις μούμιες και τους πρόσφερε ποτά πριν τις επιστρέψει στους τάφους τους.

«Αν και θεωρώ αρκετά λογικό να θεωρήσουμε ότι οι σπόνδυλοι επανασυνδέονταν και οι μούμιες ανακατασκευάζονταν ως αντίδραση στις παρεμβάσεις των αποικιοκρατών», εξηγεί ο Σίλαρ, «θα μπορούσα να θεωρήσω εξίσου πιθανό το ενδεχόμενο η πρακτική να προέκυψε ως μέρος των μεταθανάτιων τελετών των Άνδεων πριν την έλευση των Ισπανών».

Με πληροφορίες από Guardian