Για πρώτη φορά, οι Συναντήσεις Φωτογραφίας της Αρλ, το διεθνές φωτογραφικό φεστιβάλ που διεξάγεται κάθε καλοκαίρι στην πόλη της νότιας Γαλλίας, παρουσιάζουν μία αναδρομική έκθεση της θρυλικής φωτογράφου Χέλεν Λεβίτ (1913-2009), μια πρόσκληση για περιήγηση στις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης.

Η Χέλεν Λεβίτ, γεννήθηκε στο Μπρούκλιν και αφιέρωσε τη δουλειά της αποκλειστικά στη γενέτειρά της, στην οποία περπατούσε πολύ έχοντας πάντα στο χέρι τη φωτογραφική της μηχανή, μια Leica 35mm, όπως ο μέντοράς της Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν.

«Τα δύο τρίτα των φωτογραφιών της είναι παιδιά», υπογραμμίζει ο Βάλτερ Μόζερ, ο επιμελητής της έκθεσης. Όλες οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι πρωτότυπες εκτυπώσεις και οι πρώτες της φωτογραφίες χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1930.

Η Χέλεν Λεβίτ δούλευε τότε με τον φωτογράφο και φωτορεπόρτερ Γουόκερ ‘Εβανς, για μια σειρά φωτογραφιών στο μετρό της Νέας Υόρκης, έχοντας την κάμερα κρυμμένη κάτω από το παλτό της. Χρόνια αργότερα, το 1954, θα το επαναλάβει κρατώντας φανερά τη μηχανή της.

Οι δεκαετίες του 1930 και του 1940 και η οικονομική ύφεση είναι, σύμφωνα με τον Μόζερ, τα καλύτερα χρόνια για τη documentary photography, εκείνη δηλαδή τη φωτογραφία που καταγράφει την κοινωνική πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια των ετών αυτών, η Χέλεν Λεβίτ φωτογραφίζει πολύ παιδιά που κινούνται ελεύθερα στους νεοϋορκέζικους δρόμους, στα πεζοδρόμια, σε λιθόστρωτα όπου δεν υπάρχουν αυτοκίνητα.

Η Χέλεν Λεβίτ επηρεάστηκε ωστόσο από τους σουρεαλιστές.

«Μετατρέπει την πραγματικότητα σε κάτι μη πραγματικό», εξηγεί ο Μόζερ, διευθυντής στο τμήμα φωτογραφίας του αυστριακού μουσείου Αλμπερτίνα, στη Βιένη, που συγκέντρωσε εκατοντάδες φωτογραφίες από δημόσια αρχεία και ιδιωτικές συλλογές.

Σε αντίθεση με τον δάσκαλό της, η Χέλεν Λεβίτ εστιάζει εκ νέου τις φωτογραφίες της: «Ο Καρτιέ-Μπρεσόν το επέκρινε», σημειώνει ο Μόζερ, ο οποίος αποφάσισε να παρουσιάσει στην έκθεση φύλλα κοντάκτ των φιλμ «για να δείξει πώς η Χέλεν Λεβίτ ξαναδούλευε τις φωτογραφίες της».

Αρκετές φωτογραφίες παραπέμπουν στη φτώχεια και την εξαθλίωση του πληθυσμού που είχε πληγεί από την οικονομική ύφεση. Αλλά οι φωτογραφίες της συχνά εκπέμπουν χιούμορ, δεν έχουν πολιτική πρόθεση, η φωτογράφος δεν παρουσιάζει τους ανθρώπους ως θύματα», σύμφωνα με τον Μόζερ. Ακριβώς το αντίθετο με τις φωτογραφίες της από το Μεξικό όπου ταξιδεύει με τον Καρτιέ-Μπρεσόν και τον Γουόκερ ‘Εβανς. «Η Λεβίτ θέλει τότε να δείξει την εξαθλίωση του κόσμου», αναλύει ο επιμελητής της έκθεσης.

Η Χέλεν Λεβίτ ενδιαφέρεται για τον βουβό κινηματογράφο, η δουλειά της εμπνέεται από αυτόν, μέχρι του σημείου να περάσει κι εκείνη με τη σειρά της από τη σταθερή εικόνα στην κίνηση, με τη φωτογράφο να μένει πάντα πιστή στο αγαπημένο της θέμα, τις φτωχογειτονιές της Νέας Υόρκης.

Νέα αλλαγή στις αρχές της δεκαετίας του 1960 με επιστροφή στη φωτογραφία και πέρασμα στην έγχρωμη διαφάνεια.

«Αλλά οι περισσότερες χάθηκαν αφού εκλάπησαν από το διαμέρισμα της Λεβίτ», τονίζει ο Μόζερ. Παραμένουν τα αρχεία της δεκαετίας του 1970. Τα παιδιά, το χιούμορ, μια μη πραγματική πλευρά όπως η φωτογραφία αυτού του μικρού κοριτσιού, καθισμένου οκλαδόν μεταξύ πεζοδρομίου και αυτοκινήτου, με τα χέρια και τα πόδια του να θυμίζουν αράχνη: Αυτή η φωτογραφία δείχνει επίσης πώς χάθηκε ο χώρος της ελευθερίας που ήταν ο δρόμος για τα παιδιά. Τα παιδιά περιορίστηκαν σε μια γωνιά, ο δρόμος δεν είναι πια ο τόπος του παιχνιδιού τους», παρατηρεί ο Μόζερ.

Η Λεβίτ θα πάψει να ασχολείται με τη φωτογραφία τη δεκαετία του 1980.