Θεσμικά παράδοξα κατά την επιλογή ηγεσίας της Δικαιοσύνης

Η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης έχει ολοκληρωθεί μέσα σε ένα πολωτικό κλίμα δομικών αμφισβητήσεων για τη διαδικασία η οποία υιοθετήθηκε από την παρούσα κυβέρνηση.

Εναπόκειται βεβαίως  στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αποφασίσει , δηλαδή εάν θα εκδώσει το απαιτούμενο προεδρικό Διάταγμα, (ώστε να ολοκληρωθεί συνταγματικά η επιλογή του νέας  Πρόεδρου και της νέας Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου).

Ωστόσο πέραν της μεγάλης συζήτησης η οποία ήδη έχει «ανοίξει» στη δημόσια σφαίρα , για το εάν δηλαδή μια κοινοβουλευτικά «αδύνατη» κυβέρνηση μπορεί να επιλέγει τους ανώτατους αξιωματούχους της Δικαιοσύνης με βάση το άρθρο 90 του Συντάγματος,  θα ήθελα να εντοπίσω δύο ακόμη θεσμικές παραδοξότητες, οι οποίες δυναμιτίζουν ακόμη περισσότερο την ορθολογικότητα της προκείμενης επιλογής.

Τι εννοώ; Στην ανωτέρω διαδικασία μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 προβλέφθηκε , ότι η «Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής» θα γνωμοδοτεί για την «καταλληλότητα» των υποψηφίων εκείνων   λειτουργών της Δικαιοσύνης ( οι οποίοι ενδιαφέρονται για την κατάληψη του υπέρτατου αξιώματος του Εισαγγελέα και του Προέδρου του Αρείου Πάγου).

Υπό αυτήν την έννοια η «Διάσκεψη των Προέδρων» είναι ένα διακομματικό συλλογικό όργανο του οποίου η αποστολή είναι μόνο μία : Να εξασφαλίζει ένα «κλίμα διακομματικότητας», ώστε η εκάστοτε κυβέρνηση να μη επιλέγει δικαστές ή εισαγγελείς, οι οποίοι κατά την άποψή της βρίσκονται κοντά στην κυβερνητική ιδεολογία !

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ακροάται τους υποψηφίους, ανιχνεύει την προσωπικότητα τους , μελετά το βιογραφικό τους και τελικά γνωμοδοτεί  (με ομοφωνία ή πλειοψηφία των 4/5).

Όμως τις δύο τελευταίες φορές περιφρονείται επιδεικτικά η γνωμοδότηση του ανωτέρω οργάνου και το Υπουργικό Συμβούλιο κάνει τις δικές του (αυθαίρετες) επιλογές.

Έτσι κατά την πρόσφατη – πριν από λίγες μέρες- Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής είχε προσδιοριστεί, ότι ο πιο κατάλληλος για τη θέση του Εισαγγελέα του ΑΠ ήταν ο νυν Αντεισαγγελέας Χαράλαμπος Βουρλιώτης με 15 ψήφους !

Όμως τελικά με την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της παρούσης κυβέρνησής  ως Εισαγγελέας του ΑΠ έγινε μια (σημερινή) αντιπρόεδρος του ΑΠ που είχε λάβει 8 ψήφους ( και ήταν εκτός της πρώτης τριάδας) !

Το ίδιο ακριβώς είχε γίνει και πριν από δύο χρόνια , όταν ο σημερινός Πρόεδρος του ΑΠ είχε λάβει από τη «Διάσκεψη των Προέδρων»  λιγότερους ψήφους σε σχέση με ένα άλλο υποψήφιο Αρεοπαγίτη!

Επομένως είναι απαραίτητο κατά τη γνώμη μου οι Ενώσεις Δικαστών και Εισαγγελέων να ξανασκεφθούν καλά , αν είναι πλέον αναγκαίο οι ανώτατοι λειτουργοί της Δικαιοσύνης να εμφανίζονται ενώπιον ενός «διακοσμητικού οργάνου» ( το οποίου οι γνωμοδοτήσεις περιφρονούνται απαράδεκτα από την κυβέρνηση )!

Και υπάρχει και μια άλλη θεσμική παραδοξότητα.  Ως Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου επελέγη μια σημερινή Αντιπρόεδρος του ΑΠ ( δηλαδή προερχόμενη από το δικαστικό κλάδο). Ωστόσο αναρωτιέται κανείς καλόπιστα το εξής πράγμα : Υπήρχαν 19 Αντιεισαγγελείς του ΑΠ ! Όλοι αυτοί ήταν υπηρεσιακά «ακατάλληλοι» και έπρεπε σώνει και καλά να επιλεγεί κάποια από το Δικαστικό κλάδο;

Δεν συνιστά άραγε αυτό μια απίστευτη θεσμική περιφρόνηση όλου του Εισαγγελικού κλάδου;

Τέλος θα ήθελα να παρατηρήσω και το εξής : Οι ανωτέρω παρατηρήσεις δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν,  ότι στρέφονται εναντίον των δύο δικαστικών λειτουργών που επελέγησαν από την κυβέρνηση για τα ύπατα αξιώματα της Δικαιοσύνης!  Και οι δύο έχουν μια μακρόχρονη και επιτυχημένη πορεία στο Δικαστικό κλάδο.

Ωστόσο, η θεσμική διάσταση της ανωτέρω διαδικασίας που αφορά την επιλογή του Εισαγγελέα και του Προέδρου του ΑΠ είναι πλέον τόσο διάτρητη, ώστε είναι αδύνατο να μη καταγράψει κανείς όλα αυτά τα προβλήματα!

O Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής  της  Νομικής  Σχολής  στο ΑΠΘ (kalfelis@law.auth.gr)