Η «πασοκοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ, το αριστερό άλλοθι και η βουβή οργή

Σε άλλες εποχές οι κουβέντες που ακούστηκαν στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ θα σήμαιναν βαθιά κρίση ενός αριστερού κόμματος ή ακόμη και διάσπαση.

Δεν είναι απλό πράγμα να υπάρχουν (ή να φαίνεται ότι υπάρχουν) τόσο μεγάλες διαφωνίες για την πολιτική των συμμαχιών, να κατηγορούνται στελέχη ότι ασκούν δεξιά πολιτική στο θέμα της ΕΡΤ, να τίθενται θέματα που αφορούν το εάν κατά πόσο είναι αριστερή η πολιτική που ασκείται.

Και όμως μετά η απόφαση βγήκε με αρκετή συναίνεση και όλοι αναγνωρίζουν τον εαυτό τους σε αυτή και η πολιτική γραμματεία είναι αντιπροσωπευτική όλων των τάσεων με πλέον κοινής αποδοχής, εάν κρίνουμε ότι πρώτευσε σε σταυρούς, ένα παλαίμαχο (και ικανό οργανωτικά) στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, ο Αντώνης Κοτσακάς.

Κάποιοι είπαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «πασοκοποιήθηκε» οριστικά, αλλά οι περισσότεροι στην Κουμουνδούρου θέλουν να πιστεύουν ότι το παλιό ΠΑΣΟΚ απλά… συριζοποιήθηκε, μετακινήθηκε δηλαδή προς τα αριστερά.

Κόμμα εξουσίας πια ο ΣΥΡΙΖΑ

Ο λόγος που μπορούν στον ΣΥΡΙΖΑ τη μία να συγκρούονται μέχρις εσχάτων και να επιδίδονται σε αβυσσαλέο φραξιονισμό και την άλλη να συμφωνούν στην ίδια κατεύθυνση προς τις εκλογές, είναι πάρα πολύ απλός: ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πια ένα κόμμα εξουσίας, ένα κόμμα που ως προς αυτή την άποψη δεν διαφέρει από τα παραδοσιακά «συστημικά» κόμματα.

Στα κόμματα εξουσίας, το συνεκτικό στοιχείο, η πραγματική συγκολλητική ουσία, δεν είναι η μία ή η άλλη ιδεολογική απόχρωση αλλά η ίδια η εξουσία, η κατοχή ή η προοπτική της.

Γιατί ένα κόμμα εξουσίας πρέπει να έχει και το πολιτικό μέγεθος που να του επιτρέπει να διεκδικεί την εξουσία. Στα κόμματα εξουσίας οι διασπάσεις είναι πιο δύσκολες και κοστίζουν πολύ περισσότερο από ό,τι σε κόμματα που στην καλύτερη περίπτωση μπορούσαν να διαγκωνιστούν για την τρίτη θέση σε μια εκλογική μάχη.

Άλλωστε, στην Ελλάδα ιδίως από τη δεκαετίας του 1990 και μετά η ύπαρξη εσωτερικών αντιθέσεων στα κόμματα εξουσίας είναι κοινός τόπος, χωρίς αυτό να οδηγήσει σε διαλυτικές καταστάσεις.

Καραμανλικοί και μητσοτακικοί στη ΝΔ, εκσυγχρονιστές και «παπανδρεϊκοί» στο ΠΑΣΟΚ συγκρούονταν για χρόνια, όμως στις εκλογές ομονοούσαν και έδιναν την εκλογική μάχη. Αντηχούσε στα αυτιά τους η προειδοποίηση του Ευάγγελου Αβέρωφ: «όποιος φεύγει από το μαντρί, τον τρώνε οι λύκοι».

Σε αυτή την κατάσταση έχει έρθει ουσιαστικά και ο ΣΥΡΙΖΑ. Είναι πια ένα κόμμα προσανατολισμένο όχι σε ένα ρόλο αντιπολίτευσης ή κινηματικής δράσης, αλλά διακυβέρνησης.

Η πολιτική του γραμμή, ακόμη και εάν πάρουμε κατά γράμμα τις πολιτικές διακηρύξεις του, δεν είναι κάποια κατεύθυνση κοινωνικού μετασχηματισμού και μεγάλων ανατροπών. Προτείνει ουσιαστικά μια «προοδευτική» και «κοινωνική δίκαιη» εκδοχή των πολιτικών που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «μνημονιακές».

Οι ιδιωτικοποιήσεις και η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού θα μείνουν στη θέση τους, η ανάπτυξη θα έρθει από τις ξένες επενδύσεις, το κόστος εργασίας θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, αλλά θα υπάρχει ένα κοινωνικό δίκτυ ασφαλείας και θα υπάρχει μια μικρή αναδιανομή προς όφελος των πιο φτωχών στρωμάτων μαζί με την κατοχύρωση κάποιων βημάτων προς τα εμπρός ως προς τα «δικαιώματα». Αυτή η υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ και τίποτα παραπάνω.

Αντίστοιχα, τα στελέχη του πια δεν διεκδικούν παράσημα αγωνιστικότητας, αλλά περγαμηνές αποτελεσματικότητας στην επαγγελματική πολιτική. Ο μηχανισμός δεν αποτελείται πια από εθελοντές αγωνιστές αλλά από τον έμμισθο στρατό των κάθε λογής μετακλητών. Η εμπειρία άσκησης κυβερνητικής πολιτικής και διαχείρισης γίνεται αναγκαίο προσόν για την κομματική καριέρα. Η ικανότητα επικοινωνίας με τον κόσμο των επιχειρήσεων από υπόνοια διαπλοκής, αναδεικνύεται σε αναγκαίο προσόν.

Ένα τέτοιο κόμμα δεν διασπάται εύκολα, δεν απεμπολεί αμαχητί την ικανότητά του να ασκήσει κυβερνητική εξουσία. Αντίθετα, παραμερίζει τις ιδεολογικές διαφορές στο όνομα του κοινού πολιτικού στόχου.

Γι’ αυτό και κάνουν λάθος στην αντιπολίτευση όταν υπερεπενδύουν στην προοπτική διάλυσης ή αποδιάρθρωσης του ΣΥΡΙΖΑ. Με έναν τρόπο κάνουν εκτίμηση την επιθυμία. Όχι γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαπερνάται από σοβαρές αντιθέσεις. Αλλά γιατί ακριβώς ως κόμμα εξουσίας θα τις χειριστεί και όχι ως αριστερό κόμμα.

Η διαχείριση των αντιθέσεων του ΣΥΡΙΖΑ και το «αριστερό προφίλ» στις εκλογές

Ας μην ξεχνάμε ότι με αντιθέσεις κινείται μέχρι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ. Οι 53+ χρόνια τώρα υποτίθεται ότι διαφωνούν με την ασκούμενη πολιτική και διεκδικούν πιο αριστερά μέτρα και την ίδια στιγμή στελέχη αυτής της τάσης παίζουν κομβικό ρόλο στην εμπέδωση ακριβώς των πολιτικών με τις οποίες διαφωνούν, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον ίδιο τον Ευκλείδη Τσακαλώτο.

Έπειτα υπάρχει και ένα ακόμη κρίσιμο σημείο, το οποίο λίγο πολύ αποτυπώνεται και στην απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές δεν μπορεί να πάει απλώς και μόνο με το προφίλ της κυβέρνησης που εφάρμοσε όλα τα μέτρα που ζήτησε η Τρόικα. Αυτό ήταν υποτίθεται η τακτική για να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια και να ανακτηθεί ο έλεγχος στην οικονομική πολιτική.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές θα θελήσει αναγκαστικά να πάει με «αριστερό προφίλ». Να προβάλλει την «ταξική μεροληψία» του. Να αποτελέσει το «αντίπαλο δέος στο  νεοφιλελευθερισμό του Κυριάκου Μητσοτάκη».

Και σε αυτή την προσπάθεια χρειάζεται το σύνολο των τάσεων του και άρα οι «αριστερές τάσεις» του είναι απαραίτητες.

Άλλωστε, έχουν πάρει ένα μάθημα από την αποτυχία και την κρίση της κλασικής σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη. Εκεί τα σοσιαλδημοκρατικά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν τη λογική «όλο και πιο ρεαλιστικά, όλο και πιο δεξιά», όμως στο τέλος απλώς έχαναν ψηφοφόρους. Το πιο δυναμικό εκλογικά σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στην Ευρώπη είναι το βρετανικό Εργατικό Κόμμα που έχει κάνει σαφώς αριστερή στροφή.

Προφανώς και στην Ελλάδα τα περιθώρια πραγματικά αριστερής πολιτικής, εντός μνημονίων είναι ουσιωδώς ανύπαρκτα, όμως ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθήσει να εξαντλήσει τα περιθώρια αριστερής ρητορικής που διαθέτει. Και στην πολιτική οι κομματικές ηγεσίες γνωρίζουν ότι πάντα είναι καλό μέσα στα κόμματα να υπάρχουν κάποιοι που όντως πιστεύουν την κομματική ρητορική.

Ακόμη και η αντιπαράθεση σχετικά με τον Πάνο Καμμένο διαχείρισιμη είναι, έστω και με μεγαλύτερες δυσκολίες. Προφανώς και ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κρατήσει την αναγκαία ισορροπία μέχρις ότου προκύψει η ανάγκη επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών, εάν βέβαια ευοδωθούν οι σχετικές διαδικασίες στη γειτονική χώρα. Όμως, στην ίδια την προεκλογική εκστρατεία ο ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθεί αυτόνομα ως ένα κόμμα που καμιά σχέση δεν θα έχει με τοποθετήσεις ακροδεξιές κ.λπ.

Η πραγματική «αχίλλειος πτέρνα» του ΣΥΡΙΖΑ

Οι αντιθέσεις μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ είναι υπαρκτές και έχουν πολιτική σημασία. Σε αρκετές περιπτώσεις δημιουργούν προβλήματα στην ικανότητα του να ασκεί πολιτική ή δίνουν την εικόνα μιας κυβέρνησης που δεν μπορεί να έχει ενιαία φωνή. Όμως δεν είναι αυτές το μεγαλύτερο πρόβλημά του.

Το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ, η πραγματική «αχίλλειος πτέρνα» του, είναι η ίδια επιδίωξή του διεκδικήσει ότι ασκεί αριστερή πολιτική την ώρα που έχει αποδεχτεί το σύνολο των μνημονιακών μέτρων και σε αρκετές περιπτώσεις αποδείχτηκε πολύ πιο ικανός διαχειριστής των μνημονίων από αυτούς που κατηγορούσε για «μνημονιακούς». Είναι η ουσιώδης αντίθεση ανάμεσα σε λόγια και πράξη. Είναι η πραγματική υποβάθμιση της θέσης πολλών κοινωνικών στρωμάτων τα οποία επιδιώκει τώρα να εκπροσωπήσει ξανά.

Γιατί η «βουβή» στάση της κοινωνίας, δεν σημαίνει απαραίτητα συναίνεση. Μπορεί να σημαίνει και βουβή οργή που απλώς περιμένει την ώρα των εκλογών.