Στο μυαλό και την ψυχή ενός μεγάλου θεατρικού ήρωα επιχειρεί να εισχωρήσει με τον πρώτο του θεατρικό έργο ο Μάνος Ελευθερίου.

«Ο πατέρας του Άμλετ» είναι ουσιαστικά η αναμέτρηση με τον θάνατο, με αυτό που έγιναν, ο απολογισμός μιας ζωής. Εργαλείο του συγγραφέα αλλά και του Θοδωρή Γκόνη που υπογράφει την σκηνοθεσία ο εξαιρετικός ηθοποιός Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, ο οποίος γίνεται η φωνή του επιβλητικού και μελαγχολικού πατέρα του Άμλετ και μας μεταφέρει στον κόσμο του, για να μας θυμίσει πως ο Άμλετ είμαστε εμείς.

«Τώρα θα αναρωτιέσαι για ποιο λόγο ήρθα.
Ήρθα από μια παρόρμηση,
ένα χρέος να σου ιστορήσω τον τρόπο του θανάτου μου,
τον οποίο δεν ξέρεις και που πρέπει κάποια στιγμή εσύ ν’ αποφασίσεις,
πώς θα χειριστείς την κατάσταση.
Δεν έχεις όμως και μια σοβαρή σύντροφο για να σε συμβουλεύσει»

«Μια πρώτη μορφή αυτού του κειμένου ενσωματώθηκε πριν από χρόνια σε κάποιο μυθιστόρημά του. Ήταν ο μονόλογος ενός νέου συγγραφέα που βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση και αντιμετώπιζε το θάνατό του με το να σκέπτεται την υπόθεση μερικών έργων του. Τα σκεπτόταν και τα διόρθωνε στο μυαλό του δίνοντας διορία στην επιβίωσή του, περιμένοντας τη σωτηρία του, για να ξεχνά την οδυνηρή θέση όπου βρισκόταν. Αμέσως μετά την έκδοση του μυθιστορήματος απομόνωσα αυτό το εμβόλιμο κείμενο και άρχιζε η δική μου πια περιπέτεια σβήνοντας και συμπληρώνοντας με σκοπό να γίνει ένας θεατρικός μονόλογος. Το τί κατόρθωσα είναι άλλη υπόθεση και άλλος μονόλογος» γράφει στο σημείωμά του ο Μάνος Ελευθερίου.

Λίγες ώρες πριν παρουσιαστεί το έργο για πρώτη φορά ο Θοδωρής Γκόνης βρήκε χρόνο και μας εξήγησε με ποιο τρόπο προσέγγισε το έργο –και όχι μόνο.

Πώς ήταν η πρώτη σας επαφή με το κείμενο του Μάνου Ελευθερίου, τι σας τράβηξε σ’ αυτό και τελικά πώς και γιατί αποφασίσατε να συμμετάσχετε σε αυτό το εγχείρημα;
Ο Μάνος Ελευθερίου, όπως όλοι οι μοναχικοί άνθρωποι, αγαπάει το τηλέφωνο. Τηλεφωνεί σταθερά στους φίλους του, κυρίως τις Κυριακές και τις μεγάλες μέρες. Τον Πατέρα του Άμλετ είχα την τύχη να μου τον διαβάσει σε συνέχειες τις Κυριακές του χειμώνα που μας πέρασε. Μου άρεσε. Μου άρεσε πάρα πολύ και του ζήτησα να μου επιτρέψει να το ανεβάσω στο θέατρο. Νομίζω πως χάρηκε, γιατί στην αρχή μου το αρνήθηκε. Μου ταχυδρόμησε χειρόγραφα το έργο, οπότε συνεννοηθήκαμε. Είναι ένα κείμενο που σου θυμίζει πως δεν υπάρχει ασυμβίβαστο ανάμεσα στις ιδιότητες αμαρτωλού και ασκητή. Ο κόσμος της τέχνης αυτό το γνωρίζει καλά.

Ο σκηνοθέτης έχει την καλλιτεχνική ελευθερία να τονίσει, να ρίξει μεγενθυτικό φακό σε συγκεκριμένες σκηνές, ή πτυχές ενός έργου. Ποιές είναι αυτές που επιλέξατε εσείς;

Ο σκηνοθέτης κοιτάζει το πέλαγος – το κείμενο δηλαδή –και αναρωτιέται κατά πού; Τι; Πώς; Ιδανικό είναι οι Ινδίες που σε κάνουν να ανακαλύψεις την Αμερική. Πάντα θα υπάρχει ένας ανυποψίαστος νέος κόσμος. Πάντα θα ξεκινάς πιστεύοντας ότι γνωρίζεις προς τα πού πορεύεσαι και ευτυχώς στο τέλος θα καταλήγεις κάπου αλλού. Όλα αυτά, λοιπόν, που μου άρεσαν στις πρώτες αναγνώσεις, ευτυχώς, δεν είχαν καμία σχέση με το έργο όπως μας ανοίχτηκε στις πρόβες.

Ποιά βιωματικά στοιχεία εντάξατε στη σκηνοθεσία, με ποιά στοιχεία του χαρακτήρα βρίσκετε σημείο επαφής, πού/πότε αποφασίσατε να τον προσεγγίσετε με αντικειμενικότητα;

Δυσκολεύομαι να σας απαντήσω σε αυτή την ερώτηση γιατί είμαστε ακόμα μέσα στις πρόβες, μέσα στην αγωνία και στο σκοτάδι. Αυτό που βρίσκουμε τη μια μέρα την άλλη μέρα χάνεται. Εκεί που κάτι γλυκοχαράζει κι ανθίζει το χαμόγελο, έρχεται η αμφιβολία και τα σαρώνει όλα. Βέβαια, δεν το βάζουμε κάτω, δεν φοβόμαστε. Συνεχίζουμε, είμαστε παιδιά της πρόβας.

Ο Μάνος Ελευθερίου είναι ένας άνθρωπος που έχει το χάρισμα να εκφράζει με αφοπλιστική αμεσότητα τον συναισθηματισμό του, που μπορεί να αποκωδικοποιήσει προσωπικές αναζητήσεις με τον πιο εύγλωττο και συγχρόνως απλό τρόπο. Έχει καταφέρει να «μιλήσει» στις καρδιές και στην ψυχή του κοινού με μοναδική συνέπεια. Πόσο/πώς σας αγγίζει όλο αυτό, πώς συνεργαστήκατε για την απόδοση του κειμένου;

Ο Μάνος Ελευθερίου είναι ένας πραγματικός καλλιτέχνης. Σπουδαίος ποιητής. Δε μιλήσαμε πολύ, σχεδόν καθόλου, για τον Πατέρα του Άμλετ. Είπαμε όλα τα άλλα. Ξέρει πού αρχίζει και πού τελειώνει η περιοχή του καθενός. Είναι σοφός άνθρωπος.

Ποιές είναι οι βασικές σκηνοθετικές κατευθύνσεις που δώσατε στον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη, πώς διαχειριστήκατε το αλισβερίσι σκηνοθέτη-ηθοποιού πάνω και κάτω από τη θεατρική σκηνή έχοντας στο μυαλό το αποτέλεσμα;

Ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης είναι ένας σπουδαίος ηθοποιός, έχει τη διαδρομή του, την ιστορία του. Υπήρχε εδώ και καιρό η αμοιβαία επιθυμία να συνεργαστούμε και μας δόθηκε η ευκαιρία με το κείμενο του Πατέρα του Άμλετ.
Το θέατρο, η πρόβα είναι ένα άθλημα, ένας διάλογος που θα εμπνέει πάντοτε κάθε ευγενική προσπάθεια να ξεπεραστεί η φυλάκιση μέσα στον εαυτό μας. Προσπαθήσαμε, λοιπόν, ο καθένας από τη θέση του και με τον τρόπο του, να αφήσει στην άκρη τον εαυτό του και να συναντηθούμε πάνω στη σκηνή άδειοι, φτωχοί και ανοιχτοί, με μόνη μας φιλοδοξία να πούμε τα λόγια του Πατέρα του Άμλετ. Τα λόγια του Μάνου Ελευθερίου.

Γιατί έχει καταφέρει ο Άμλετ να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού μέχρι σήμερα, περνώντας από τόσες ερμηνείες και προσεγγίσεις μέσα στους αιώνες;

Για τον Άμλετ έχουν γραφτεί και ειπωθεί τα πάντα. Δεν ξέρω τι να προσθέσω εγώ. Βέβαια, σε αυτό το έργο ήρωάς μας δεν είναι ο Άμλετ αλλά ο πατέρας του Άμλετ. Γι΄ αυτόν μπορώ να σας πω μερικά πράγματα. Είναι ο άνθρωπος που τέλειωσε βίαια η ζωή του, δολοφονήθηκε και έφυγε πριν προλάβει να εξομολογηθεί και να ζητήσει συγχώρεση. Επιστρέφει, λοιπόν, για να επανορθώσει, να πληρώσει, να πληρώσει γραμμάτεια, οφειλές, να ζητήσει συγγνώμη, να συναντηθεί με το γιο του, να του αποκαλύψει τις συνθήκες του θανάτου του και να του ζητήσει να αναλάβει τις ευθύνες του. Επιστρέφει ένα βράδυ, αργά, με ολιγόωρη άδεια από τους ουρανούς για να τακτοποιήσει εκκρεμότητες, εκκρεμότητες μιας ζωής.

Νατάσα Μαστοράκου

in.gr

Headlines