«Παντελής»: Εκεί όπου γεννήθηκε η πολίτικη κουζίνα

του Παναγιώτη Γκανά

Φτάνοντας στην είσοδο της Αιγυπτιακής Αγοράς στο γραφικό Εμίνονου της Κωνσταντινούπολης, είναι αδύνατο να μην προσέξεις τα χαρακτηριστικά σκαλάκια ενός ιστορικού εστιατορίου. Ο «Παντελής» περνάει τη δική του φουρτούνα αλλά η αίγλη και η τεράστια ιστορία του έχουν θέσει γερά θεμέλια που δύσκολα θα πέσουν. Η εγγονή του ιδιοκτήτη Παντελή Τζομπάνογλου, Σοφία μίλησε στην «ΗΧΩ της Πόλης», δίνοντας μας την πλήρη εικόνα για την κατάσταση του εστιατορίου αλλά και αξέχαστες ιστορίες από τη σάλα του.

Πότε πάρθηκε η απόφαση για το κλείσιμο του ιστορικού εστιατορίου;
Ο «Παντελής», το ιστορικό εστιατόριο της Κωνσταντινούπολης, δεν έκλεισε. Μια μεγάλη τουριστική κρίση μαστίζει την Τουρκία. Ο «Παντελής» που δραστηριοποιείται στην ιστορική χερσόνησο της Πόλης, στην ίδια γειτονιά με την Αγία Σοφία, την Σκεπαστή Αγορά και τη Γέφυρα του Γαλατά, ανέστειλε προς το παρόν τη λειτουργία του λόγω της ανακαίνισης που υφίσταται όλη η Αιγυπτιακή Αγορά.

Ποιοι οι λόγοι;
Ο τουρισμός έχει μηδενιστεί με αφορμή τα τρομορκρατικά χτυπήματα και οι Έλληνες που τιμούσαν με την παρουσία τους το αγαπημένο εστιατόριο της Ρωμιοσύνης αλλά και όλου του κόσμου, λόγω της οικονομικής κρίσης δεν μπορούν πλέον να ταξιδέψουν στην Πόλη. Συμπερασματικά, η έλλειψη τουριστικής κίνησης και η χρονίζουσα ανακαίνιση στην Αιγυπτιακή Αγορά μας επηρέασαν αρνητικά. Δεν ελήφθη ποτέ μια απόφαση που να αφορά στο κλείσιμο της επιχείρησης, ωστόσο προς το παρόν ο θρύλος της πολίτικης κουζίνας, ο «Παντελής» ανέστειλε τη λειτουργία του λόγω του έργου αναπαλαίωσης της αγοράς.

Υπήρξαν αντιδράσεις γύρω από το κλείσιμο από Τούρκους ή από Έλληνες της Πόλης;
Όταν ακούστηκε ότι ο «Παντελής» βρέθηκε στη δίνη της κρίσης και αντιμετωπίζει δυσκολίες, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης τόσο στην Τουρκία όσο και στην Ελλάδα υπήρξε συγκινητικά μεγάλη. Όσοι γνώρισαν, αγάπησαν και σεβάστηκαν τον «Παντελή» για την πολιτιστική του ταυτότητα και τη βαρύτητα που φέρει ως σύμβολο ιστορίας και πολιτισμού, ως γαστρονομική κληρονομιά της Κωνσταντινούπολης συνέβαλαν στο να πολλαπλασιαστούν οι φωνές στήριξης.

Επίσης συνέβαλαν στο να πολλαπλασιαστούν οι φωνές στήριξης ενώ επιχειρηματικοί όμιλοι με όραμα και ευρύτητα πνεύματος επέδειξαν καίριο ενδιαφέρον.

Ο τύπος, έντυπος και μη, όπως και τα έγκριτα τηλεοπτικά δίκτυα και από τις δύο πλευρές αφιέρωσαν χρόνο για να προβάλουν την ιστορία και τη διαχρονικότητα του «Παντελή», ως μια αξία που δεν πρέπει να χαθεί. Οι αρχές της Κωνσταντινούπολης επίσης εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους και διεκδικούν την προστασία του με το ίδιο πρόσωπο που είχαν δείξει και στα Σεπτεμβριανά του 1955, όταν το εστιατόριο «Παντελής» ισοπεδώθηκε και αναστήθηκε πάλι.

Ποιο ήταν το μυστικό που κράτησε το εστιατόριο τόσα χρόνια στην κορυφή και το έκανε διάσημο σε Ελλάδα και Τουρκία;
Το «μυστικό» μακροβιότητας του «Παντελή» αποκρυπτογραφείται από τα στοιχεία που διαχρονικά χαρακτήρισαν την κουζίνα του «Παντελή», μια σχολή από μόνη της. Αγάπη, δουλειά και γνώση για το αντικείμενο, αλήθεια και συνέπεια απέναντι στους «φίλους του» όπως αποκαλούσε την πελατεία του ο παππούς μου, η μη εμπορευματοποίηση της φήμης του και πολύ κουράγιο για να αντισταθεί και να ξεπεράσει αντίξοες πολιτικές, κοινωνικές, μειονοτικές, λειτουργικές δυσκολίες στο διάβα της 115χρονης ζωής του. Από το 1901 και καθ’ όλο τον 20ο αιώνα, η μαγειρική του Παντελή Τσομπάνογλου ξεχώρισε και η φήμη του κατέστη παγκόσμια.

Τι χρειάζεται για να «επιβιώσει» μια ελληνική επιχείρηση στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης; Πιστεύετε ότι το εστιατόριο θα επανέλθει; Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια της επιχείρησης;

Για το ελληνικό στοιχείο της Πόλης αλλά και της ελληνικής επικράτειας το εστιατόριο «Παντελής» αποτελεί ένα ιδιαίτερο σημείο αναφοράς του γαστρονομικού και κοινωνικού γίγνεσθαι καθώς και μια πολιτιστική ταυτότητα, άρρηκτα δεμένη με τα βιώματα και τις μνήμες της Κωνσταντινούπολης. Ο «Παντελής» διέπεται από ελληνικότητα, όμως ανήκει σε όλο τον κόσμο. Κατάφερε να διαπρέψει και να επιβιώσει για περισσότερα από έναν αιώνα. Σίγουρα οι σημερινές συνθήκες είναι ιδιαίτερες και σε αυτή την καμπή ακόμη και της μακρόχρονης ιστορίας του, η αγάπη και το ενδιαφέρον από αρμόδια χέρια και φορείς θα συνδράμουν για να επανέλθει δυνατό.

Αν θέλετε μοιραστείτε μαζί μας μια-δύο εμπειρίες, γεγονότα που συνέβησαν μέσα στο μαγαζί όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας του.

Ως νεαρός αξιωματικός, ο Μουσταφά Κεμάλ τρώει και τσουγκρίζει αμέτρητες φορές το ρακί του με τον παππού Παντελή. Συνηθίζει να εξοφλεί τον βερεσέ του κάθε πρώτη του μηνός όποτε και εισπράττει το μισθό του. Η οικειότητα μεταξύ των δύο ανδρών είναι τέτοια που ακόμη και όταν ο Κεμάλ γίνεται πλέον Πρόεδρος της νεοσύστατης Τούρκικης Δημοκρατίας και συνεχίζει να γεύεται τις λιχουδιές του «Παντελή», ο παππούς μου βρίσκει το θάρρος να αστειεύεται μαζί του και χαριτολογώντας να του λέει: «Άστο μπέη μου, με πληρώνεις την πρωτομηνιά».

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι ειδικές παραγγελίες του Κεμάλ στον «Παντελή» ταξιδεύουν στην Άγκυρα στο Προεδρικό Μέγαρ ή στην εξοχική κατοικία στο παλάτι του Μπεϊλέρμπεΐ στο Βόσπορο. Αδυναμία του Ατατούρκ οι κουραμπιέδες βουτύρου με αμύγδαλο, συνταγή του παππού Παντελή.

Το σύμφωνο φιλίας Ελλάδος και Τουρκίας, μεταξύ Μ. Κεμάλ και Ελ. Βενιζέλου, δεν είναι τυχαίο που συζητείται στα τραπέζια του εστιατορίου «Παντελή» όπου ο Ελ. Βενιζέλος χαρίζει τη χρυσή του ταμπακιέρα στον παππού ως ανάμνηση της στιγμής.

Αμέτρητες προσωπικότητες του πολιτικού και καλλιτεχνικού στερεώματος, άνθρωποι των γραμμάτων, αρχηγοί κρατών αλλά και λάτρεις της υψηλής γαστρονομίας συρρέουν στοn «Παντελή». Από τον Κεμάλ, τον Βενιζέλο, την Ελισάβετ Β’ και την Βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας, τον Γκορμπατσέφ, την Σοράγια και τον Αγά Χαν, την Μελίνα Μερκούρη, τον Ζυλ Ντασσέν, τον Άντονυ Χόπκινς και τον Μελ Φερέε, τον Πήτερ Ουστίνοφ, Τόνυ Κέρτις, Σον Κόνερι, Ντόναλντ Σάδερλαντ, Ρόμαν Πολάνσκι, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Σοφία Λόρεν, Όντρει Χέμπρον, τον Σεφέρη και τον Καζαντζάκη. Όλοι οι πολιτικοί της Τουρκίας και της Ελλάδας έχουν ανέβει και ξανανέβει την πέτρινη σκάλα του «Παντελή» στην Αιγυπτιακή Αγορά. Την σκάλα που όλοι παραδέχονται ότι οδηγοί στον «γευστικό παράδεισο» του μάστρο-Παντελή!

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ