Από τον Μυστρά στην Καρδαμύλη – Πεζοπορία προς τιμή του σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ

«Στον χάρτη, το νότιο μέρος της Πελοποννήσου μοιάζει με παραμορφωμένο δόντι που έχει μόλις αποσπαστεί από το ούλο του, με τα τρια ακρωτήρια να προβάλλονται προς νότον σαν ακανόνιστες και χαλασμένες ρίζες. Το κεντρικό στέλεχος της ρίζας αποτελείται από την οροσειρά του Ταϋγέτου…»

Σήμερα το πρωί, χάρη στο Μουσείο Μπενάκη, βρισκόμουν στο γραφείο του σπουδαίου ανθρώπου – ήρωα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ρομαντικού και φιλέλληνα – που έγραψε αυτά τα λόγια. Ρίχνοντας μια ματιά στα ράφια βιβλίων του σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ, του οποίου η αγάπη για την Ελλάδα τροφοδοτήθηκε από τα πολεμικά του βιώματα, μια ζωή συζητήσεων και σχέσεων φιλίας με τους Έλληνες, και την εκτεταμένη του ανάγνωση και την βαθιά του μάθηση, ένιωθα το ανεκτίμητο συναίσθημα καλής τύχης, λατρείας και ταπεινοφροσύνης. Ερωτεύτηκα κι ο ίδιος την Ελλάδα λόγω της Ελλάδας. Αλλά ο κάθε επίδοξος εραστής χρειάζεται φίλους που προάγουν και τροφοδοτούν την ερωτική σχέση. Για μένα, ο δάσκαλός μου Τζέραλντ Τόμσον, για τον οποίο έγραψα τον Φεβρουάριο, και ο συγγραφέας ταξιδιωτικών βιβλίων Πάτρικ «Πάντυ» Λη Φέρμορ, που δεν τον γνώρισα ποτέ, υπήρξαν τέτοιοι φίλοι. Αυτές τις πέντε τελευταίες ημέρες, ξεπλήρωσα το μεγάλο χρέος που οφείλω στον σερ Πάτρικ επιχειρώντας να τον μιμηθώ.

Σάββατο πρωί, παρέα με την Δανέζα Πρέσβη, Μέτε Κνούντσεν, και τρεις φίλους, αναχώρησα από την φοβερή πόλη του Μυστρά της Λακωνίας, με προορισμό την Καρδαμύλη της Έξω Μάνης, όπου διάλεξαν να χτίσουν το σπιτικό τους ο σερ Πάτρικ και η σύζυγός του Τζόουν. Για να φτάσουμε εκεί, επρόκειτο να διασχίσουμε τον Ταΰγετο με τα πόδια – ένα ταξίδι τεσσάρων ημερών, κουβαλώντας τα αναγκαία μαζί μας. Εδώ και πολύ χρόνο λαχταρούσα να κάνω το ταξίδι αυτό, αφού, ως προπτυχιακός φοιτητής, διάβασα για πρώτη φορά το βιβλίο Μάνη: ταξίδια στη νότια Πελοπόννησο.

Στα πρώτα τρια κεφάλαια του βιβλίου, ο σερ Πάτρικ περιγράφει τη δική του διαδρομή μέσα στον Ταΰγετο προς τη Μάνη. Πήρε ένα τζιπ από τη Σπάρτη στην Αναβρυτή, στους πρόποδες του βουνού. Αποκεί η παρέα περπάτησε, χωρίς μουλάρια ή άλλα μέσα, στη νεροσυρμή στις Πόρτες κι έπειτα πάνω στο βουνό στη Μάνη. Στην κατηφόρα, ακολούθησαν το Φαράγγι του Ριντόμου και, μετά από μεγάλες προσπάθειες, κατάφεραν να επιστρέψουν στον πολιτισμό στον Κάμπο.

Στην μεγάλη του περιγραφή, ο σερ Πάτρικ γράφει για «το ογκώδες τείχος του Ταϋγέτου, που οι πιο υψηλές του κορφές φράζουν τα βορεινά σύνορα της Μάνης, υψώνοντας μια γυμνή και άνυδρη βραχώδη κόλαση». Στην προσπάθειά μου να αναπλάσω το περπάτημά του, ήθελα να αποφύγω κάθε είδους δουλική μίμηση και να αντιμετωπίσω το βουνό με έναν συγκρίσιμο αλλά διαφορετικό τρόπο. Οπότε ξεκινήσαμε στον Μυστρά και περπατήσαμε αποκεί στην Αναβρυτή. Την επόμενη μέρα, κάναμε πεζοπορία στο καταφύγιο ΕΟΣ Σπάρτης, που κείται κάτω από τον ίσκιο της πιο υψηλής κορυφής της οροσειράς, του Προφήτη Ηλία, σε ύψος 2404 μέτρων. Το μονοπάτι στο καταφύγιο σε οδηγεί από σκιερά φυλλοβόλα δάση, ευωδιαστά πευκοδάση, και ορεινά λιβάδια που είναι στρωμένα με λουλούδια και που σφύζουν από βουίσματα μελισσών. Από τις πλαγιές του βουνού κατρακυλάνε εκπληκτικά άφθονες πηγές. Η αίσθηση της όσφρησης ξαφνικά γίνεται κυρίαρχη. Εδώ πια, η ομορφιά της φύσης σε μεθάει.

Την επόμενη μέρα, ανεβήκαμε στον Προφήτη Ηλία. Ακόμα και χωρίς τα σακκίδια πλάτης μας, η ανηφόρα ήταν κουραστική αλλά μπορούσαμε να αυξήσουμε την ταχύτητά μας. Από την κορφή, ολόκληρη η νότια Πελοπόννησος απλώνονταν μπροστά μας – μια πανοραμική θέα πεντακάθαρη και μεγαλοπρεπή. Στο γυρισμό, βλέπαμε το κάστρο των Βιλλεαρδουίνων πάνω στον βράχο του Μυστρά, τη Σπάρτη στην καρποφόρο πεδιάδα του Ευρώτα, τον Πάρνωνα, την Ελαφόνησο, το Γύθειο, την Καλαμάτα και τον Μεσσηνιακό Κόλπο. Και στα νότια, η σπασμένη ραχοκοκαλιά της οροσειράς κούτσαινε προς το Ακρωτήρι Ταίναρο. Όλα ήταν αξέχαστα.

Αφού κατακτήσαμε την κορφή, περπατήσαμε ως τον Άη-Δημήτρη, όπου στήσαμε σκηνές. Την επόμενη μέρα, κάναμε μια κοπιαστική και δύσκολη διαδρομή δίπλα στο δραματικό Φαράγγι του Βυρού. Εννιάμισι ώρες πεζοπορίας σε αφιλόξενες πέτρες, κοτρώνες και βράχια. Συνεπώς, κάναμε επίπονη πρόοδο. Επιτέλους ανεβήκαμε με τα πόδια στα επιβλητικά ύψη ως το Εξωχώρι κι ύστερα ολοκληρώσαμε με αυτοκίνητο τα τελευταία λίγα χιλιόμετρα της διαδρομής μας στην Καρδαμύλη. Οι τέσσερις ημέρες πεζοπορίας με προετοίμασαν, ή τουλάχιστον έτσι σκεφτόμουν, να αντιμετωπίσω τελικά την σημαντική κατοικία που έχτισαν ο σερ Πάτρικ και η Τζόουν στο Καλαμίτσι. Ήξερα για την ύπαρξη του σπιτιού αυτού εδώ και πολλά χρόνια, είχα δει φωτογραφίες του στη βιογραφία του Πάντυ από την Άρτεμι Κούπερ, και είχα απολαύσει την ταινία του Ρίτσαρντ Λίνκλεϊτερ «Πριν τα Μεσάνυχτα», που διαδραματίζεται εκεί. Αλλά πραγματικά ήμουν αρκετά απροετοίμαστος για να μπω στον ιδιωτικό χώρο του σπουδαίου ανθρώπου αυτού. Η τοποθεσία του, ο σχεδιασμός του, η ομορφιά του, η οικειότητά του, η ευφυΐα του – όλα αυτά τα στοιχεία του σπιτιού με συγκίνησαν πολύ.

Όπως είχε συμφωνηθεί με τον σερ Πάτρικ, η κατοικία περιήλθε στην κατοχή του Μουσείου Μπενάκη μετά τον θάνατό του το 2011. Επομένως, το σπίτι ενός από τους πιο σπουδαίους Άγγλους φιλέλληνες ανήκει πλέον σε έναν από τους πιο σπουδαίους ελληνικούς θεσμούς. Το Μουσείο έχει σημαντικά σχέδια για να αναπαλαιώσει και να συντηρήσει την οικία, ως καταφύγιο για συγγραφείς. Ο Σύλλογος Πάτρικ Λη Φέρμορ (“The Patrick Leigh Fermor Society”) συνεισφέρει στην συγκέντρωση πόρων. Αν σας ενδιαφέρει, να γίνετε μέλη, παρακαλώ! Θα βρείτε περισσότερα στοιχεία (στα αγγλικά) στο www.patrickleighfermorsociety.org. Εναλλακτικά, μπορείτε να γίνετε Φίλος του Μουσείου Μπενάκη

Αλλά ο μεγαλύτερος φόρος τιμής που μπορείτε να αποτίσετε σε αυτό τον σπουδαίο άνθρωπο παραμένει απλός: διαβάστε τα βιβλία του σερ Πάτρικ (ξεκινήστε με το Μάνη) και, όπως το έκανε κι αυτός, ερωτευτείτε (πάλι ή για πρώτη φορά) την υπέροχη αυτή χώρα, την Ελλάδα.

Τζων Κίττμερ
3 Ιουνίου 2015

Τζων Κίττμερ