Καρκίνος μαστού: «Συνεργασία» γενετικής και φαρμακολογίας για στοχευμένη θεραπεία

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες. Περίπου μία στις οκτώ γυναίκες θα νοσήσει από την συγκεκριμένη πάθηση. Η λεγόμενη δευτερογενής πρόληψη η οποία ανιχνεύει την κακοήθεια σε πρωιμότερα στάδια είναι η μαστογραφία η οποία πρέπει να ξεκινάει στην ηλικία των σαράντα ετών και να διενεργείται κάθε χρόνο από κάθε γυναίκα.

Η μαστογραφία πρέπει να συνοδεύεται ετησίως από κλινική εξέταση από γυναικολόγο λόγω και του γεγονότος ότι μερικά οζίδια στον μαστό μπορεί να ανακαλυφθούν κατά την κλινική εξέταση χωρίς να έχουν γίνει αντιληπτά στην μαστογραφία.

Η γυναίκα θα πρέπει να κάνει την μαστογραφία ετησίως εφόσον η γενικότερη κατάσταση της υγείας της επιτρέπει ένα καλό προσδόκιμο ζωής. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και μία γυναίκα στην ένατη δεκαετία της ζωής της η οποία είναι σε καλή κατάσταση, από άποψη υγείας, θα πρέπει να υποβάλλεται σε μαστογραφία.

Υπάρχουν εξαιρέσεις στο όριο των 40 ετών για την έναρξη της εξέτασης και αυτοί κυρίως είναι το κληρονομικό ιστορικό και η προηγούμενη έκθεση σε ακτινοβολία του μαστού (π.χ. λόγω λεμφώματος σε νεαρή ηλικία).

Οι γυναίκες οι οποίες πρέπει να απευθύνονται σε ένα ιατρό για την διερεύνηση πιθανότητας κληρονομικού καρκίνου είναι:

• οι γυναίκες οι οποίες έχουν πάνω από δύο μέλη της οικογένειας που νόσησαν από καρκίνο του μαστού από την ίδια πλευρά της οικογένειας (από τον πατέρα ή την μητέρα),
• συγγενή που νόσησε από καρκίνο ωοθηκών,
• συγγενή με καρκίνο του μαστού ο οποίος εμφανίσθηκε σε ηλικία κάτω των 45 ετών,
• δύο καρκίνοι σε ένα ή δύο μέλη της οικογένειας ο ένας εκ των οποίων καρκίνος μαστού (από την μητέρα ή τον πατέρα),
• άρρεν μέλος της οικογένειας με καρκίνο του μαστού.

Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού έχει ευεργετηθεί από την πρόοδο στην γενετική, από την κατανόηση διαφόρων μηχανισμών καρκινογένεσης και από την πρόοδο στην φαρμακολογία, η οποία μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε φάρμακα που στοχεύουν το κύτταρο σε μοριακό επίπεδο την τελευταία δεκαετία.

Μονοκλονικά αντισώματα όπως το trastuzumab (αντίσωμα έναντι HER2) και τα lapatinib τα οποία στοχεύουν ειδικούς υποδοχείς του καρκινικού κυττάρου σε ορισμένους ασθενείς (περίπου στο 20% των ασθενών) έφεραν την επανάσταση στην θεραπεία του καρκίνου του μαστού.

Πρόσφατα στις ΗΠΑ εγκρίθηκε το φάρμακο TDM-1 το οποίο περιέχει το trastuzumab συζευγμένο με ένα χημειοθεραπευτικό, το οποίο δρα εκλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα αφού το φάρμακο συνδεθεί με τον υποδοχέα.

Άλλο ένα φάρμακο που εγκρίθηκε στις ΗΠΑ για τη θεραπεία του HER2-θετικού καρκίνου του μαστού είναι το peruzumab το οποίο δρα με διαφορετικό τρόπο στον υποδοχέα HER2 συνεργικά με το παλαιότερο trastuzumab.

Ένα άλλο φάρμακο το οποίο δρα σε μοριακό επίπεδο και βελτίωσε την πρόγνωση των ασθενών με οστικές μεταστάσεις είναι το denosumab το οποίο δρα έναντι του RANK-ligand το οποίο είναι ένα μικρο-μόριο το οποίο προάγει την αποδόμηση του οστού από τα καρκινικά κύτταρα τα οποία έχουν εισβάλει στα οστά (οστικές μεταστάσεις).

Η πρόοδος στην φαρμακολογία έχει επιτρέψει και την σύνδεση παλαιότερων χημειοθεραπευτικών με άλλα μόρια όπως το abraxane το οποίο ουσιαστικά αποτελείται από το παλαιότερο φάρμακο πακλιταξέλη, το οποίο είναι ένα σημαντικότατο φάρμακο στον καρκίνο του μαστού, συνδυασμένο με μία πρωτεΐνη του οργανισμού την αλβουμίνη το οποίο του δίνει την δυνατότητα να βελτιώσει την βιοδιαθεσιμότητα του και τα αποτελέσματα του.

Ουσιαστικά η ογκολογία έχει επικεντρωθεί στα γονίδια και στον γενετικό κώδικα του αρρώστου και σε ένα απώτερο μέλλον, όπως ο κάθε ανθρώπινος οργανισμός είναι διαφορετικός, θα υπάρχουν και θεραπείες που προσαρμόζονται στον συγκεκριμένο ασθενή αναλόγως με τις ιδιαιτερότητες των καρκινικών κυττάρων που σε μοριακό επίπεδο διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή.

Όπως και να έχει με την πρόοδο της επιστήμης ανακαλύπτονται νέα φάρμακα τα οποία μερικά από αυτά βελτιώνουν κατά μεγάλο βαθμό την έκβαση της νόσου και άλλα που κάνουν μικρά βήματα.