Κοροναϊός: Σε εξέλιξη η Σύνοδος Κορυφής και το μεγάλο παζάρι για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης

Σε εξέλιξη βρίσκεται η κρίσιμη Σύνοδος Κορυφής με τους ηγέτες της ΕΕ να προσπαθούν να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ των απαιτήσεων του Νότου και του σκληρού Βορρά για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης, με τον κοροναϊό να έχει τσακίσει την οικονομία της Ευρώπης.

Το μεγάλο χάσμα μεταξύ των δύο αντικρουόμενων πλευρών, ψαλιδίζει τις προσδοκίες για σύγκλιση απόψεων και γρήγορη συμφωνία.

Υπό τις συνθήκες αυτές οι περισσότεροι βλέπουν την αποψινή σύνοδο ως αφετηρία με το τελικό σχέδιο για τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ώθησης της ανάκαμψης να αποφασίζεται αργότερα, ίσως τέλη Ιουνίου, με βάση την συμβιβαστική πρόταση της Κομισιόν για σχέδιο 2 τρισ ευρώ.

Όπως λένε χαρακτηριστικά κάποιοι πρόκειται μόνο για ένα πρώτο γύρο… για να καταγραφούν οι διαφωνίες.

Σήμερα, το μόνο ξεκάθαρο «ναι» φαίνεται ότι θα αφορά την έγκριση των μέτρων του Eurogroup, αλλά και μια πρωταρχική συμφωνία σε ότι αφορά το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης – Αλληλεγγύης,  ώστε να μην δημιουργηθεί η αίσθηση του ναυαγίου. Ωστόσο η αποσαφήνιση των κρίσιμων όρων και των δύσκολων λεπτομερειών όλα δείχνουν ότι θα αναβληθούν για αργότερα.

Τη δυσκινησία και την ατολμία της ΕΕ φαίνεται ότι δεν μπορεί να αλλαξει ούτε η φονική πανδημία που έχει στοιχίζει τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, έχει τρομακτικές κοινωνικές συνέπειες και απειλεί την παγκόσμια οικονομία με τη χειρότερη ύφεση μετά το κραχ του ’29.

Τι και αν η επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ κρούει κώδωνα κινδύνου ζητώντας από τους ηγέτες των «27» να δράσουν γρήγορα, μιλώντας για συρρίκνωση του ΑΕΠ της ευρωζώνης έως και κατά 15% φέτος, στη χειρότερη περίπτωση. Τι και αν τους προειδοποιεί ότι για άλλη μια φορά κάνουν «πολύ λίγα, πολύ αργά» και θα το πληρώσουν ακριβότερα από ό,τι αν δρούσαν έγκαιρα. Τι και αν αυτή τη φορά όντως διακυβεύεται η ενότητα της ΕΕ;

Η στιβαρή Μέρκελ και οι χώρες δορυφόροι της Γερμανίας αντιδρούν σε γενναίες και τολμηρές αποφάσεις – που χρειάζονται για την αντιμετώπιση αυτής της πρωτοφανούς κρίσης- όπως η έκδοση κοινού χρέους και δεσμεύονται για παροχή αλληλεγγύης, αλλά με τους δικούς τους, για άλλη μια φορά, όρους και σίγουρα όχι τσάμπα…

Τέταρτη Σύνοδος Κορυφής και ακόμη…

Πρόκειται για την τέταρτη Σύνοδο Κορυφής, μέσω τηλεδιάσκεψης, σχετικά με την αντιμετώπιση της κρίσης του κοροναϊού, στην οποία θα συμμετέχουν η πρόεδρος της Κομισιόν Ουρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Κριστίν Λαγκάρντ, ο Μάριο Σεντένο και ο Τζόζεφ Μπόρελ.

Fourth #EUCO videoconference of @eucopresident on #COVID19 has started now with exchange of views with @EP_President #EU27 leaders are joined by @vonderleyen @Lagarde and @mariofcenteno and @JosepBorrellF

Stay tuned for more pic.twitter.com/QhoUli99Sw

— Barend Leyts (@BarendLeyts) April 23, 2020

Στο επίκεντρο αυτής της συνόδου που ξεκίνησε λίγα λεπτά μετά τις 16.00 (ώρα Ελλάδας) βρίσκεται η ανάκαμψη της οικονομίας μετά την πανδημία μέσω μαζικών επενδύσεων, δηλαδή ενός «ταμείου» ειδικά για τον σκοπό αυτόν.

Ένα τέτοιο σχέδιο αναμένεται ότι θα είναι ύψους πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ, όπως συμφωνούν πολλές πηγές. Για τα υπόλοιπα, από το ακριβές ποσό μέχρι την πηγή της χρηματοδότησης αλλά και τη σχέση του (ή όχι) με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, φαίνεται ότι δεν είναι εφικτό να επιτευχθεί ομοφωνία.

Οι κεντρικοί άξονες του σχεδίου 2 τρισ. ευρώ από την Κομισιόν

Εσωτερικό έγγραφο, που περιήλθε στην κατοχή του Reuters, συμπληρώνει τις πληροφορίες για την πρόταση της Κομισιόν για σχέδιο δράσης 2 τρις ευρώ, με την οποία προσπαθεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της Γερμανίας και των δορυφόρων της και των χωρών του νότου με «αρχηγούς» Ιταλία και Ισπανία, και σε ρόλο διαμεσολαβητή τη Γαλλία.

Βάσει αυτού ο επόμενος μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ -το επονομαζόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο- και το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποτελέσουν τα δύο βασικά «εργαλεία» για την επιστροφή της οικονομίας σε αναπτυξιακή τροχιά.

Σύμφωνα με τις έως τώρα προτάσεις, αναφέρει το Reuters, η Κομισιόν θα μπορούσε να δανειστεί από τις αγορές 320 δισ. ευρώ και στη συνέχεια να δανείσει το ήμισυ του ποσού στις κυβερνήσεις.

Το υπόλοιπο ποσό θα συμπεριληφθεί στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και η έναρξη αποπληρωμής του από τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. θα αρχίσει μετά το 2027 και σε πολυετή έκταση χρόνου ή θα αποπληρωθεί μέσω μελλοντικών εσόδων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, για παράδειγμα νέους κοινοτικούς φόρους.

Κάποια χρήματα θα μπορούσαν να δοθούν ως επιχορήγηση στα κράτη-μέλη.

Θα υπάρξουν επιπλέον 200 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό σε μια διευκολυντική γραμμή «ανάκαμψης» και επιπλέον 50 δισ. ευρώ από τα κονδύλια συνοχής, τα οποία θα διατεθούν εμπροσθοβαρώς για να ξοδευτούν το 2021-22.

Στο έγγραφο αναφέρεται ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα μπορούσαν να εγκρίνουν τα νομικά κείμενα τον Ιούνιο, ώστε να επιτραπεί η ενεργοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης, μαζί με τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ε.Ε., από την 1η Ιανουαρίου 2021.

Αγεφύρωτο παραμένει το χάσμα Βόρειων και Νότιων

Οι χώρες και οι θεσμοί ανταγωνίζονται το τελευταίο διάστημα προτείνοντας ο καθένας τη δική του λύση. Όμως η συζήτηση επανέφερε στο προσκήνιο παλιότερες αντιπαλότητες, που υπήρχαν ήδη από την κρίση του 2009.

Από τη μία μεριά, οι χώρες του νότου, όπως η Ιταλία και η Ισπανία που πλήττονται σφοδρά από την πανδημία και ζητούν περισσότερη δημοσιονομική αλληλεγγύη από τους βόρειους γείτονές τους.

Από την άλλη, οι βόρειοι όπως η Γερμανία και η Ολλανδία, που αρνούνται την αμοιβαιοποίηση του χρέους και κατηγορούν τις υπόλοιπες για δημοσιονομική απειθαρχία την περίοδο της ανάπτυξης.

«Οι χώρες του νότου έχουν την εντύπωση ότι ορισμένες χώρες, πιο ισχυρές οικονομικά, θα χρησιμοποιήσουν αυτήν την κρίση για να επωφεληθούν ακόμη περισσότερο. Και εκείνες του βορρά νομίζουν ότι οι νότιοι γείτονές τους θα επωφεληθούν από την πανδημία για να τους φορτώσουν το βάρος του χρέος που συγκέντρωσαν στο παρελθόν», σχολίασε ένας υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ υποσχέθηκε νωρίτερα, «σε πνεύμα αλληλεγγύης» ότι η χώρα της θα συμβάλλει περισσότερο στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όμως για άλλη μία φορά αρνήθηκε την αμοιβαιοποίηση του χρέους με τη μορφή των λεγόμενων «κορονοομολόγων».

Ως απόδειξη των διαφωνιών που επιμένουν, οι «27» δεν θα επιδιώξουν να εκδώσουν μια κοινή ανακοίνωση μετά τη λήξη της τηλεδιάσκεψης.

Η Γαλλία από την πλευρά της, δεν περιμένει να υπάρξει κάποια απόφαση πριν από το καλοκαίρι και θεωρεί αναγκαία τη σύγκληση μιας Συνόδου με φυσική παρουσία των ηγετών, ενδεχομένως τον Ιούνιο.

Στην περίπτωση που οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταφέρουν να συμφωνήσουν σε ένα ταμείο ανάκαμψης, όπως ζητά ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ Μάριο Σεντένο, θα ανατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επεξεργαστεί με ταχείς ρυθμούς αυτήν την ιδέα.

«Αυτή είναι η σημαντική απόφαση σήμερα: να μάθουμε αν (η Επιτροπή) θα αναλάβει την αποστολή και αν η λύση θα προέλθει από τον προϋπολογισμό της» ή από κάποιο άλλο διακυβερνητικό εργαλείο, εξήγησε μια ευρωπαϊκή πηγή.

Και ενώ η οικονομία καταρρέει….

Η πανδημία έχει πλήξει σφοδρά την ΕΕ και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, το ΑΕΠ της θα συρρικνωθεί κατά 7,1% φέτος. Η κρίση, που απειλεί επίσης τις 19 χώρες της ευρωζώνης, ενδέχεται να είναι η χειρότερη στη σύντομη ιστορία του ενιαίου νομίσματος.

Η εταιρεία αναλυτών Markit προειδοποίησε σήμερα ότι θα είναι «άνευ προηγουμένου» η κατάρρευση της δραστηριότητας του ιδιωτικού τομέα στην ευρωζώνη για τον μήνα Απρίλιο, λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί για να αναχαιτιστεί η εξάπλωση της πανδημίας.

Ανυποχώρητη η Γερμανία

Ανυποχώρητη εμφανίζεται η Γερμανία στο ζήτημα έκδοσης κοινού χρέους, επαναλαμβάνοντας ότι η αλληλεγγύη στην ΕΕ πρέπει να γίνει πράξη με άλλα μέσα.

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ απηύθυνε λίγες ώρες πριν την Σύνοδο έκκληση για ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα στήριξης, που θα χρηματοδοτηθεί από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογραμμίζοντας ότι η επίδειξη αλληλεγγύης προς τους εταίρους θα είναι και προς όφελος της Γερμανίας.

«Ένα ευρωπαϊκό αναπτυξιακό πρόγραμμα θα μπορούσε να στηρίξει την ανάκαμψη για την επόμενη διετία και θα εργασθούμε γι’ αυτό», ανέφερε η κ. Μέρκελ σε ομιλία της στην Κάτω Βουλή του γερμανικού Κοινοβουλίου.

«Θέλουμε να ενεργήσουμε με ταχύτητα στην Ευρώπη και φυσικά χρειαζόμαστε εργαλεία ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κρίσης σε όλες τις χώρες-μελη», πρόσθεσε.

Η Γερμανίδα καγκελάριος κάλεσε τους Γερμανούς βουλευτές να κινηθούν με ταχύτητα, ώστε να είναι διαθέσιμα έως την 1η Ιουνίου ευρωπαϊκά κονδύλια 500 δισ. ευρώ.

Παρ’ όλα αυτά, η κ. Μέρκελ επανέλαβε ότι η κοινή έκδοση χρέους -μια πρόταση που υποστηρίζουν Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία αλλά και η Ελλάδα- δεν αποτελεί βιώσιμη επιλογή, καθώς θα προϋπέθετε αλλαγές στις ευρωπαϊκές συνθήκες για την εκχώρηση σχετικών εξουσιών στην Ε.Ε.

Παρότι υπάρχει πολιτική βούληση, «θα ήταν χρονοβόρος διαδικασία (μια απόφαση για κοινά ευρω-ομόλογα) που δεν θα βοηθούσε κανέναν υπό τις παρούσες συνθήκες», σημείωσε η κ. Μέρκελ.

«Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, στο πνεύμα της αλληλεγγύης και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, να συνεισφέρουμε περισσότερα στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό», ανέφερε η Γερμανίδα καγκελάριος.

Στην ίδια γραμμή και ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς παραμένει επιφυλακτικός για την έκδοση κοινού χρέους, κάνει όμως όπως και η Μέρκελ ένα δειλό βήμα και τάσσεται υπέρ της προώθησης της ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Εάν θέλουμε να συνεχίσουμε να ενεργούμε μαζί με αλληλεγγύη απαιτούνται και περαιτέρω βήματα για την ολοκλήρωση στην ΕΕ», δήλωσε σε συνέντευξή του στην διαδικτυακή πύλη ειδήσεων T-Online.

Ο σοσιαλδημοκράτης (SPD) πολιτικός ζήτησε επίσης «να συνεχίσει η Ευρώπη να εργάζεται για την δημιουργία της δημοσιονομικής ένωσης» και πρόσθεσε: «O Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω. Χρειάζεται επίσης η «Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση» και  θα πρέπει να προχωρήσουμε στην Ένωση Κεφαλαιαγορών».

Τόνισε επίσης ότι «η  ΕΕ χρειάζεται κοινά έσοδα. Γι ‘αυτό θα είναι χρήσιμο να συμμετάσχουν στη φορολογία των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών πολλές χώρες – ίσως μάλιστα και όλες».

Ο Σολτς διατηρεί τις επιφυλάξεις του σχετικά με τα κορονο-ομόλογα, τα οποία ζητούν για παράδειγμα η Ιταλία και η Ισπανία.

«Οι συζητήσεις δεν πρέπει να αφορούν στα εργαλεία, αλλά στην επίλυση ενός προβλήματος. Πρώτα απ ‘όλα, πρέπει να δούμε πόσα χρήματα χρειάζονται συγκεκριμένα και γιατί θα χρησιμοποιηθούν. Στη συνέχεια πρέπει να αποσαφηνιστεί η χρηματοδότηση. Αυτό θα είναι πιο σκόπιμο να συμβεί  κατά την συζήτηση για το μελλοντικό πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, τον προϋπολογισμό της ΕΕ», τόνισε ο Σολτς.