«Ροζ ξέπλυμα» από μια κυβέρνηση που μετρά τα ανθρώπινα δικαιώματα με… ψήφους

Η παραίτησή του τέως ανώτατου δικαστικού, Γιώργου Σταυρόπουλου, από τη θέση του προέδρου της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) προκάλεσε έκπληξη, ωστόσο οι ανεξάρτητοι γνώστες του χώρου των δικαιωμάτων και των ΛΟΑΤΚΙ θεμάτων δεν έδειξαν να πέφτουν από τα σύννεφα με τις καταγγελίες κατά της κυβέρνησης που διατύπωσε στην επιστολή του. Καταγγελίες οι οποίες, επί της ουσίας, δεν απαντήθηκαν, πέρα από μερικές θλιβερές απόπειρες κάποιων κομματικών φερεφωνων να παρουσιάσουν ως «καρεκλοκένταυρο» και ομοφοβικό τον κ. Σταυρόπουλο, έναν εγνωσμένου κύρους δικαστή που υπηρέτησε την Επιτροπή με συνέπεια.

Η επιστολή παραίτησης του είναι τεκμηριωμένη και τα όσα περιγράφει επιβεβαιώνονται, άλλωστε, κι από άλλες πηγές. Η απόφαση της κυβέρνησης να προσθέσει εκπροσώπους πέντε ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεων και δυο από τον χώρο των Ρομά, ήταν το τελευταίο επεισόδιο στη συστηματική υποβάθμιση μιας ανεξάρτητης επιτροπής, που έχει συσταθεί με νόμο, μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, και που η λειτουργία της πρέπει να διέπεται από το τις Αρχές των Παρισίων.

Αξίζει να σημειωθεί πως ενώ η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα δεν εκπροσωπείται στην επιτροπή, η Ρομά κοινότητα διέθετε ήδη εκπρόσωπο. Το «άνοιγμα» της επιτροπής και σε άλλες ομάδες που δεν είχαν εκπροσώπηση, όπως, για παράδειγμα, οργανώσεις και φορείς για τα δικαιώματα του παιδιού, των κρατουμένων, των κωφών κλπ, ήταν ένα δίκαιο αίτημα.

Ωστόσο η κυβέρνηση επέλεξε σε μια επιτροπή, η οποία λαμβάνει αποφάσεις με ψηφοφορία των μελών της, να αγνοηθεί το αίτημα για ίση εκπροσώπηση περισσότερων ομάδων, αλλά να υπερεκπροσωπηθούν οι Ρομά με δυο ψήφους και, ακόμη περισσότερο, το ΛΟΑΤΚΙ κίνημα με πέντε οργανώσεις, αλλοιώνοντας, κατ’ ουσίαν τη σύνθεση της κι επεμβαίνοντας, άρα, στην ανεξαρτησία και τους κανόνες για την ορθή λειτουργία της.

Γ. Σταυρόπουλος

Δεν είναι τυχαίο ότι υπέρ της εκπροσώπησης περισσότερων ομάδων, κατά τρόπο όμως που διασφαλίζει την ισότητα των φορέων προστασίας δικαιωμάτων, τάχθηκε η πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, Μαρίνα Γαλανού. Η δίκαιη θέση της μάλιστα έχει επιπλέον βαρύτητα μιας και το Σωματείο του οποίου προεδρεύει ανήκει στα πέντε που επελέγησαν να εκπροσωπηθούν στην Επιτροπή:

«Σχετικά με το ζήτημα που προέκυψε με την τροποποίηση του νόμου για τη σύνθεση της ΕΕΔΑ, η δική μου θέση όπως κατατέθηκε στη συζήτηση με τις οργανώσεις:

Έως τώρα, η LGBTI κοινότητα δεν είχε καμία εκπροσώπηση στην ΕΕΔΑ. Συνεπώς θεωρώ θετική την εκπροσώπηση της κοινότητας στην ΕΕΔΑ.

Μολαταύτα, η συμμετοχή 5 LGBTI οργανώσεων στην σύνθεση, δημιουργεί προβλήματα ισορροπίας στη σύνθεσή της.

Συνεπώς, ο βέλτιστος τρόπος ώστε και να εκπροσωπείται η κοινότητα και να διατηρηθεί η ισορροπία, είναι η συμμετοχή εκπροσώπου που θα ορίζεται από τις οργανώσεις που αναφέρονται στη διάταξη που προτείνεται.

Τέλος, θα έπρεπε να εξεταστεί εάν υπάρχει η ανάγκη εκπροσώπησης μέσω οργανώσεών τους και άλλων μειονοτήτων που τυχόν δεν εκπροσωπούνται για λόγους πληρότητας, μετά από διαβούλευση με την ίδια την ΕΕΔΑ και σεβασμό στην ανεξαρτησία της».

Σήκωσαν ψεύτικη σημαία

Οι καταγγελίες του κ. Σταυρόπουλου δεν έμειναν σε αυτό κι η επιστολή παραίτησης του περιγράφει τη συνολική στάση μιας κυβέρνησης που εξελέγη με σημαία τα ανθρώπινα δικαιώματα, απέναντι στην Επιτροπή.

Ο παραιτηθείς πρόεδρος αναφέρει συγκεκριμένα πως «οι συνθήκες στέγασης της Εθνικής Επιτροπής είναι απαράδεκτες για ευρωπαϊκό θεσμό και πως «ο προυπολογισμός της ΕΕΔΑ είναι τόσο μικρός που αδυνατεί να ανταποκριθεί με επάρκεια στο ρόλο της».

Σημειώνει δε πως «το ελάχιστο σε αριθμό επιστημονικό προσωπικό που εργάζεται με αυταπάρνηση και μέτριες αποδοχές πληροφορείται από τον αρμόδιο υπουργό στη Βουλή ότι δεν πρέπει να μονιμοποιηθεί γιατί “έχει συγκεκριμένες αντιλήψεις και θεάσεις”».

Δηλαδή, σε δημόσια τοποθέτηση του, μέλος της κυβέρνησης είπε πως το προσωπικό ενός θεσμού δεν πρέπει να μονιμοποιηθεί για ιδεολογικούς λόγους! Θα μπορούσε φυσικά να έχει κάποιο άλλο επιχείρημα υπέρ της μονιμοποίησης ο υπουργός αλλά αυτή η κυνική και ωμή παραδοχή συνιστά εξ ορισμού διάκριση των εργαζομένων με βάση τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους. Πράγματα που θα προκαλούσαν ανατριχίλα, κάποτε, σε οποιονδήποτε αριστερό. Κάποτε.

Μετά από αυτή την επισήμανση δεν εκπλήσσεται κανείς όταν διαβάζει πως η κυβέρνηση και ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας (στον οποίο υπάγεται οργανωτικά η Επιτροπή) δεν έχουν επιδείξει τη δέουσα στάση απέναντι στην Επιτροπή. Συγκεκριμένα, στην επιστολή διαβάζουμε πως «τα υπηρεσιακά έγγραφα της ΕΕΔΑ προς την Κυβέρνηση και τη Διοίκηση συνήθως δεν απαντώνται και τα αιτήματα συχνά δεν ικανοποιούνται. Οι αρμόδιοι, ακόμα και σε υψηλό επίπεδο, συνήθως αρνούνται την επικοινωνία με την ΕΕΔΑ». Σε ό,τι αφορά τον πρωθυπουργό, όχι μόνο δεν είχε, όλο αυτό το διάστημα, καμία επικοινωνία με το προεδρείο αλλά δεν παρέλαβε ούτε την ετήσια έκθεση της, παρότι πρόκειται για τυπική υποχρέωση του.

Αξίζει να σημειωθεί πως όλα τα παραπάνω είναι ανακόλουθα με τις Αρχές των Παρισίων. Αν όσα καταγγέλλει ο Γεώργιος Σταυρόπουλος αξιολογηθούν, τότε μπορεί να κριθεί πως η ΕΕΔΑ δεν πληροί της προυποθέσεις της Αρχής και να χάσει το δικαίωμα συμμετοχής της σε διεθνή φόρα του ΟΗΕ στα οποία συμμετέχει ο επίσημος ανεξάρτητος φορέας της Ελλάδας για τα δικαιώματα.

Σύμφωνα με τους κανόνες λειτουργίας που περιγράφει το διεθνές αυτό κείμενο, η Επιτροπή πρέπει να έχει επαρκή χρηματοδότηση, δικό του προσωπικό και εγκαταστάσεις, επαρκείς υποδομές και να μην υπόκειται σε οικονομικό έλεγχο ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ωστόσο πρέπει να συνεργάζεται  με όλους τους φορείς της Πολιτείας οι οποίοι, μάλιστα, οφείλουν να συνεργάζονται.

Γιατί το κάνει αυτό;

Επίσης, ο τρόπος που διαμορφώνεται η σύνθεση της και επιλέγονται τα μέλη της πρέπει να «παρέχει όλα τα αναγκαία εχέγγυα για την πλουραλιστική αντιπροσώπευση των κοινωνίας των πολιτών.

Προκύπτει ένα αβίαστο ερώτημα: γιατί η κυβέρνηση να προσθέσει πέντε εκπροσώπους ΛΟΑΤΚΙ κι έναν επιπλέον της Ρομά κοινότητας, σε ένα όργανο που είναι μεν πολύ σημαντικό, θεσμικό και διεθνές, αλλά την ύπαρξη του οποίου, το έργο και τις συστάσεις του αγνοεί συστηματικά;

Απάντηση επίσημη δεν υπάρχει. Και το «γιατί δεν εκπροσωπούνται οι ΛΟΑΤΚΙ» δεν μπορεί να λέγεται σοβαρά, πόσο μάλλον να ληφθεί σοβαρά, όταν δεν αμφισβητείται η αναγκαιότητα διεύρυνσης της σύνθεσης της ΕΕΔΑ και με εκπροσώπους και άλλων οργανώσεων και κινημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ΛΟΑΤΚΙ, με τρόπο ισότιμο.

Ελλείψει άλλης εξήγησης, που να είναι έστω και λογικοφανής, απομένει μια ερμηνεία, το πιο συνηθισμένο κίνητρο για τέτοιου τύπου αποφάσεις, ειδικά όταν λαμβάνονται σε προεκλογική περίοδο. Η ψηφοθηρία.

Η παρούσα κυβέρνηση έχει πράγματι νομοθετήσει, με τη στήριξη μέρους της αντιπολίτευσης, θετικά (αν και δειλά) βήματα στα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα, όπως, π.χ. την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια (για τη μη συμπερίληψη των οποίων η Ελλάδα είχε καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ) και τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου (για την οποία είχαν ήδη νομολογήσει τα ελληνικά δικαστήρια).

Έχει χτίσει, έτσι, καλές επαφές με τις οργανώσεις της κοινότητας, με ορισμένες εξ αυτών και πιο στενές. Αυτό, ωστόσο, δεν αναιρεί το κακό σκορ που έχει σε πολλά ζητήματα δικαιωμάτων, όπως την κατάσταση στις φυλακές, ζητήματα που απασχολούν την κοινότητα των οροθετικών και, πρώτο απ’ όλα, το προσφυγικό, με την κυβερνητική θητεία της να έχει σημαδευτεί από τις εικόνες της Μόριας, της Σάμου, της Ειδομένης και, εσχάτως, των Διαβατών. Και μόνο η στάση κι η συμπεριφορά της προς την ΕΕΔΑ καταδεικνύει μια επιλεκτικότητα απέναντι στον δικαιωματικό χώρο, η οποία έχει, για να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας πια, πολιτικά και κομματικά κριτήρια.

Αντί επιλόγου, ας σημειώσουμε ότι υπάρχει στα αγγλικά μια ωραία έννοια που θα χρειαστεί σιγά σιγά να εντάξουμε και στο δικό μας λεξιλόγιο.

«Pinkwashing», το «ροζ ξέπλυμα». Με αυτή περιγράφεται η υιοθέτηση, από ένα πρόσωπο, ένα φορέα, μια εταιρεία, ένα πολιτικό κόμμα κλπ, μια στάσης θετικής, φιλικής, στα ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα ώστε να αποκτήσει δημοφιλία στους ΛΟΑΤΚΙ και σε κάθε άλλο προοδευτικό πολίτη.

Για pinkwashing έχουν στο παρελθόν κατηγορηθεί, για παράδειγμα, μεγάλες αμερικανικές εταιρίες που χρηματοδοτούν ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις ή που πωλούν προιόντα για το Pride αλλά κατά τ’ άλλα κάνουν παχυλές δωρεές στον πρόεδρο Τραμπ ή σε άλλους πολύ συντηρητικούς πολιτικούς, η Μαρίν Λεπέν κι η βρετανική ακροδεξιά οργάνωση English Defense League. Ίσως το πιο πολυσυζητημένο παράδειγμα είναι η κυβέρνηση του Ισραήλ η οποία, μεταξύ άλλων, έχει τρέξει τουριστική καμπάνια για το «gay Israel».