Απολαμβάνω και απολαύω

Ένα ζεύγος λέξεων που γεννά πολλές φορές δυσκολίες και λάθη στη χρήση του είναι χωρίς αμφιβολία αυτό που συντίθεται από τα ρήματα απολαμβάνω και απολαύω, καθώς τα εν λόγω ρήματα συγχέονται τόσο ως προς τη σημασία όσο και ως προς τη σύνταξή τους.

Το ρήμα απολαμβάνω, κατά πρώτον, είχε στην αρχαία ελληνική γλώσσα, μεταξύ άλλων, τις εξής σημασίες: λαμβάνω ή δέχομαι κάτι από κάποιον, λαμβάνω κάτι που μου οφείλεται (το οφειλόμενο), παίρνω πίσω, αποκτώ πάλι, έχω κάτι που μου επιστράφηκε.

Εκκινώντας από τις ανωτέρω αρχικές σημασίες, το απολαμβάνω, κατά πάσαν πιθανότητα υπό την επίδραση του ρήματος απολαύω, έλαβε με το πέρασμα του χρόνου ένα διαφορετικό σημασιολογικό περιεχόμενο, μια νεότερη σημασία, αυτήν που όλοι γνωρίζουμε σήμερα: χαίρομαι, τέρπομαι, ευχαριστιέμαι, νιώθω χαρά για κάτι, δοκιμάζω μεγάλη ευχαρίστηση από κάτι, παίρνω απόλαυση από κάτι.

Ανεξάρτητα πάντως από τη σημασιολογική μεταβολή τού απολαμβάνω, αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νουν είναι ότι το συγκεκριμένο ρήμα, όπως και στην αρχαία ελληνική γλώσσα, δέχεται αντικείμενο σε αιτιατική:

«Τα τελευταία χρόνια απολαμβάνει τη ζωή του στην ύπαιθρο χωρίς να έχει μεγάλες σκοτούρες στο μυαλό του», «Μην ξεχάσετε να απολαύσετε τις σπάνιες φυσικές ομορφιές του νησιού», «Αυτήν τη στιγμή απολαμβάνουμε την υπέροχη θέα και το ευωδιαστό φαγητό της μητέρας μας».

Το ρήμα απολαύω (από την πρόθεση από και το ρήμα λαύω, το οποίο δεν απαντά ως απλό), κατά δεύτερον, είχε στην αρχαία ελληνική γλώσσα τη σημασία τού απολαμβάνω κάτι, έχω την απόλαυση κάποιου πράγματος, ωφελούμαι, καρπώνομαι.

Όσον αφορά τη σύνταξή του, το απολαύω δεχόταν ως συμπλήρωμα είτε γενική είτε αιτιατική και γενική είτε κατηγορηματική μετοχή.

Στη νέα ελληνική γλώσσα το λόγιο ρήμα απολαύω συντάσσεται πάντα με γενική, δηλώνει δε αυτόν που γίνεται αποδέκτης κάποιου πράγματος, αυτόν που δέχεται ή λαμβάνει κάτι τιμητικό, αυτόν στον οποίον παρέχεται κάποιο αγαθό:

«Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου απολαύει της πλήρους εμπιστοσύνης του πρωθυπουργού», «Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι όλοι οι εργαζόμενοι της εταιρείας απολαύουν της εκτιμήσεως και της αγάπης του γενικού διευθυντή», «Πρέπει να αισθάνεται ιδιαίτερα ευτυχής που καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του απέλαυε εξαιρετικών τιμών και αξιωμάτων».

Έχοντας πλέον αποσαφηνίσει τόσο το διαφορετικό σημασιολογικό περιεχόμενο όσο και το διαφορετικό τρόπο σύνταξης των ρημάτων απολαμβάνω και απολαύω, μπορούμε να προσθέσουμε ότι απορρίπτουμε ασυζητητί υβρίδια που διαβάζουμε και ακούμε συχνά, όπως «απολαμβάνει της εμπιστοσύνης», «απολαμβάνουμε τιμών» ή «απολαμβάνω της φιλίας».

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, οι σπάνιες φυσικές ομορφιές που μπορούμε να απολαύσουμε σε ένα ελληνικό νησί.