Έπειτα από πολυήμερες και δύσκολες διαβουλεύσεις, το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών δεν κατάφερε τελικά εξ ολοκλήρου να καταρτίσει δεσμευτικό «κώδικα συμπεριφοράς» των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό: Μόνο κάποιες από τις οργανώσεις υπέγραψαν τελικά τον κώδικα, όμως ηχηρότερο όλων είναι το μποϊκοτάζ των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που καταγγέλλουν περιττούς και επικίνδυνους περιορισμούς που μπορεί να κοστίσουν ζωές.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είχε υποστήριξει το εγχείρημα της Ιταλίας, σημείωσε ότι για όσες οργανώσεις δεν υπέγραψαν «δεν είναι εγγυημένη η πρόσβαση σε ιταλικά λιμάνια». Ωστόσο, τελευταίες αναφορές από τη Ρώμη απομακρύνουν το ενδεχόμενο «τιμωρητικού αποκλεισμού» και δείχνουν περισσότερο στην κατεύθυνση περισσότερων ελέγχων στις ΜΚΟ που δεν υπέγραψαν.

Το προσφυγικό έχει αναζωπυρωθεί αυτό το καλοκαίρι στον λεγόμενο «μεσογειακό διάδρομο», δηλαδή τα νερά μεταξύ Σικελίας και Λιβύης. Με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επιμένει πως οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ πρέπει να επιταχύνουν την εφαρμογή του -προηγούμενου- σχεδίου μετεγκαταστάσεων από Ιταλία και Ελλάδα (η υλοποίησή του στην ιταλική περίπτωση κυλά πιο αργά από ό,τι στην ελληνική) και την Αυστρία κάθε τόσο να επαναφέρει την απειλή για κλείσιμο των συνόρων, η Ιταλία έχει επικεντρωθεί (με την υποστήριξη χωρών όπως η Γαλλία) σε μέτρα που θα αφορούν πλέον την άλλη πλευρά της Μεσογείου -αυτόν τον καιρό σχεδιάζει την αποστολή, μετά από αίτημα της Τρίπολης, δυνάμεων που θα συνδράμουν το έργο της λιβυκής ακτοφυλακής στη λιβυκή επικράτεια.

Σε αυτό το πλαίσιο, το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών προσπαθούσε τις τελευταίες ημέρες να επιβάλει «έλεγχο» και στην δραστηριότητα των ΜΚΟ που με σκάφη βοηθούν στον εντοπισμό, την περισυλλογή και τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών στην ιταλική ξηρά.

Από την προηγούμενη εβδομάδα, οι ΜΚΟ είχαν κληθεί στο υπουργείο ώστε να καταρτιστεί ένας «κώδικας συμπεριφοράς» για την δραστηριότητά τους -και μετά από καθυστερήσεις, υποχωρήσεις και διορθώσεις, ο κώδικας παρουσιάστηκε προς υπογραφή τη Δευτέρα, αλλά και πάλι δεν κατάφερε να πείσει όλες τις ΜΚΟ.

Tον κώδικα αρνήθηκε να υπογράψει η μεγαλύτερη οργάνωση, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα (MSF), όπως και η γερμανική οργάνωση Jugend Retter και άλλες τρεις μικρότερες οργανώσεις. Αντιθέτως, τον υπέγραψαν οι οργανώσεις Save the Children και Moas (Migrant offshore aid station) ενώ η Open Arms διαμήνυσε πως πρόκειται να τον υπογράψει. Οι υπόλοιπες οργανώσεις ήταν απούσες από το υπουργείο τις τελευταίες ημέρες.

Η ιταλική κυβέρνηση έδειξε, εμμέσως, την οργή της για την στάση όσων οργανώσεων δεν υπέγραψαν: «Η άρνηση την αποδοχής θέτει αυτές τις οργανώσεις εκτός του οργανωμένου συστήματος για τη διάσωση στη θάλασσα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται» για τις ίδιες τις οργανώσεις, ανέφερε ανακοίνωση του υπουργείου Εσωτερικών.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, από την πλευρά τους, ανέφεραν πως ορισμένα κεντρικά σημεία του κώδικα εμποδίζουν το έργο της διάσωσης, με κίνδυνο ακόμη και να χαθούν ζωές, και αφήνουν μεγάλο περιθώριο στην ακτοφυλακή να δρα επί των σκαφών τους. Ανάλογες ήταν και οι ενστάσεις της δεύτερης οργάνωσης που δεν υπέγραψε.

Τι προβλέπει ο κώδικας και ποια ήταν τα αγκάθια

Ένα από τα βασικότερα σημεία που προκάλεσε την αντίδραση των δύο οργανώσεων ήταν η απαγόρευση μεταφοράς περισυλλεχθέντων από σκάφος ΜΚΟ σε άλλο σκάφος -οι ΜΚΟ θα έπρεπε να αποβιβάζουν οι ίδιες περισυλλεχθέντες σε «ασφαλές σημείο». Οι οργανώσεις υποστηρίζουν ότι αυτό θα μειώσει δραματικά τις δυνατότητές τους.

Την τελευταία στιγμή, σε αυτό το σημείο προστέθηκε η ρήτρα πως μεταφορά θα επιτρεπόταν μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις, έπειτα από συμφωνία και συνεννόηση με τις ιταλικές Αρχές. Η προσθήκη δεν έκαμψε τις αντιρρήσεις των οργανώσεων, οι οποίες (όπως ανέφεραν οι SF) υπογράμμισαν ότι το χάος στον συντονισμό και η «περιττή σύγχυση στη λήψη αποφάσεων μπορούν να επιβραδύνουν τις επιχειρήσεις την ώρα που και μερικά λεπτά μπορεί να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου».

Επιπλέον, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν ότι «η παρουσία ένοπλων αστυνομικών πάνω στα σκάφη και η υποχρέωση μελών των ΜΚΟ να συλλέγουν στοιχεία παραβιάζει τις θεμελιώδεις αρχές των ανθρωπιστικών οργανώσεων για ανεξαρτησία, ουδετερότητα και αμεροληψία».

Οι δύο οργανώσεις που δεν υπέγραψαν υπογραμμίζουν πως αυτοβούλως ήδη πληρούν το μεγαλύτερο τμήμα του κώδικα, κυρίως τα σημεία που αφορούν τη διαφάνεια στη δραστηριότητα και τη χρηματοδότησή τους.

Μεταξύ άλλων, ο κώδικας απαγόρευε απολύτως την είσοδο των σκαφών των ΜΚΟ σε λιβυκά ύδατα, να επικοινωνούν εξ αποστάσεων με σκάφη που μεταφέρουν πρόσφυγες και μετανάστες ή να «παρεμβαίνουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο» στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης της λιβυκής ακτοφυλακής.

Επιμέλεια: Β.Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines