Η ελληνική φορεσιά ταξιδεύει στην Προβηγκία

Ενα ανατολίτικο αντερί, ένα κρητικό φόρεμα του τέλους του 17ου αι. με αναγεννησιακές καταβολές, και ένα πουκάμισο από την Κάρπαθο των αρχών του 18ου αι., κατάλοιπο της δαλματικής των βυζαντινών και ρωμαϊκών χρόνων. Είναι ορισμένα από τα εξαιρετικά κομμάτια των συλλογών του Μουσείου Μπενάκη, που μαζί με κοσμήματα του 16ου έως του 19ου αιώνα ταξίδεψαν για την Προβηγκία. Και μέσα από μία επιμελητική συνεργασία μεταξύ δύο μουσείων, του Μπενάκη και του Μουσείου Φραγκονάρ στην Γκρας, συμμετέχουν στην έκθεση «Trésors du Musée Benaki d’Athènes».

Η έκθεση παρουσιάζει μια ευσύνοπτη εικόνα του ελληνικού ενδυματολογικού τοπίου, μέσα από 12 επιλεγμένα ενδυματολογικά σύνολα και έναν αριθμό μεμονωμένων κοσμημάτων, κεντημάτων και εξαρτημάτων ενδυμασιών, η παρουσίαση των οποίων έχει στόχο να αναδείξει τον πλούτο και το υψηλό επίπεδο της τέχνης που διακόσμησε την ελληνική αμφίεση από τα τέλη του 18ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα.

Η Ξένια Πολίτου, υπεύθυνη των νεοελληνικών ενδυματολογικών συλλογών του Μουσείου Μπενάκη, διευκρινίζει πως «η παρουσίαση των ενδυμασιών διαρθρώνεται γύρω από δύο βασικούς άξονες: τις επιδράσεις της Ανατολής και της Δύσης στις τοπικές φορεσιές. Στόχος είναι να εξοικειωθεί το γαλλικό κοινό όχι μόνο με την ποικιλία και τη σύσταση των ελληνικών φορεσιών, αλλά και με τους παράγοντες εκείνους που συνετέλεσαν στη διαμόρφωσή τους, όπως ήταν, μεταξύ άλλων, η λατινική και η οθωμανική κατάκτηση». Η επιλογή των θησαυρών του Μουσείου Μπενάκη δείχνει λοιπόν το βλέμμα προς τη Δύση που «στρέφουν» οι νησιωτικές περιοχές. Ενώ οι φορεσιές της ηπειρωτικής χώρας στα σχέδια και τους στολισμούς τους με κοσμήματα παρουσιάζουν την κυριαρχία της Ανατολής και τον διάλογο με τη Βαλκανική Χερσόνησο.

Σε κάθε περίπτωση το ελληνικό ένδυμα από τα τέλη του 17ου έως τις απαρχές του 19ου αιώνα με την εμφάνιση της στολής του Οθωνα και της Αμαλίας, που παρουσιάζονται σε αυτήν την επιμελημένη έκθεση, δείχνει περισσότερες λεπτομέρειες από την εξέλιξη του ενδύματος σε μία γραμμική διαδρομή στον χρόνο. Η αντίστιξη Δύσης – Ανατολής, η ροή των πολιτισμικών ρευμάτων ανάμεσα σε διαφορετικούς πληθυσμούς που συγκατοικούν στον ελλαδικό χώρο εκείνη τη χρονική περίοδο, οι εμπορικές συναλλαγές, οι μετακινήσεις πληθυσμών, οι αλληλεπιδράσεις από έθιμα και παραδόσεις συνυφαίνονται στις φορεσιές και στους στολισμούς του σώματος. Και το ένδυμα κάθε περιοχής διηγείται την ιστορία του τόπου του αλλά και τον τρόπο ζωής του.

Η σύντομη, κατά τα άλλα, αυτή έκθεση συμπληρώθηκε με πλούσιο εικονογραφικό υλικό: ψηφιακά αρχεία από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη – χαρακτικά περιηγητών, ζωγραφικά έργα των αρχών του 19ου αιώνα και φωτογραφίες αρχείου του δεύτερου μισού του 19ου ή των αρχών του 20ού – χρησιμοποιήθηκαν όχι μόνο για να συμπληρώσουν τη σκηνογραφία της έκθεσης, αλλά κυρίως για να δώσουν μια πληρέστερη κατά το δυνατόν ελληνική εμπειρία στους γάλλους και ξένους επισκέπτες.

Η έκθεση καταλαμβάνει όλους τους χώρους του Μουσείου στην Γκρας. Την επιμέλεια υπογράφουν από κοινού η Ξένια Πολίτου, επιμελήτρια της Συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη και οι Εύα Λορεντζίνι και Κλεμάν Τρους, επιμελητές του Musée Provençal du costume et du bijou.