Εράσμου διάδοχοι

Κηδεύτηκε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών μια σημαντική φιλελληνίδα, η Μαράικε ντε Κόνινγκ Ηλιού. Αξίζει νομίζω να φέρω στο φως, τιμής ένεκεν, τη μεγάλη και σεμνή συμβολή της στον ελληνικό σύγχρονο πολιτισμό. Συγχωρήστε μόνο τις αναφορές μου στην προσωπική μου περιπέτεια βίου.

Το 1967, τον Αύγουστο, τέσσερις μήνες μετά την κατάλυση της Δημοκρατίας για λόγους πολιτικούς και εκπαιδευτικά συνδικαλιστικούς, δημόσιος τότε υπάλληλος εκπαιδευτικός, πήρα δυσμενές φύσημα μαζί με τη φιλόλογο γυναίκα μου για το Γυμνάσιο Κρανιδίου Ερμιονίδος.

Εναν χρόνο εκεί, έως το καλοκαίρι του 1968 που παραιτηθήκαμε, είχα τη χαρά να έχω μαθητές ταλαντούχα παιδιά που πρόκοψαν στον τόπο: δύο έγιναν γυμνασιάρχες, ένας γενικός επιθεωρητής, ένας σημαντικός πολιτικός (ο Δημ. Χατζησωκράτης) μέλος της περίφημης κατάληψης του Πολυτεχνείου, ένας σκηνοθέτης και πεζογράφος ο Τάκης Σπετσιέρης, ένας σημερινός πρωτοπόρος εκδότης (εκδόσεις Πόλις) ο Νίκος Γκιώνης και άλλοι έξοχοι αργότερα παράγοντες του δημόσιου και ιδιωτικού βίου.

Οταν χρόνια μετά θέλησαν να με τιμήσουν με μια εκδήλωση, έμεινα έκπληκτος από τον χώρο της τελετής. Μια παλιά ξυλαποθήκη είχε μετατραπεί σε αμφιθέατρο, είχαν διαμορφωθεί χώρος εκθέσεων και χώρος θεατρικός με όλη την τεχνική και ηλεκτρολογική σκευή. Στον αύλειο χώρο που διέθετε και πάρκινγκ για εκατό οχήματα είχε διαμορφωθεί υπαίθριο θέατρο και την αμφιθεατρική εξέδρα είχε προσφέρει ο εφοπλιστής κ. Μαρτίνος. Η όλη αυτή προσφορά οφειλόταν στην Ηλιού και στον εφοπλιστή της παλιάς γενιάς ναυτοσύνης Κώστα Ηλιού. Η Μαράικε ντε Κόνινγκ είχε προσφέρει στην περιοχή ένα πολιτιστικό διαμάντι που θα ζήλευε ακόμη και η Αθήνα του θεάτρου – γκαράζ!

Τον χώρο τιμούσαν με το να τον αξιοποιούν ερασιτέχνες με την έξοχη συμβολή του εκπαιδευτικού Δημ. Σίδερη ανεβάζοντας μεγάλα έργα του διεθνούς θεατρικού ρεπερτορίου και στον υπαίθριο χώρο τραγωδιών. Συγκινήθηκα με την έξοχη προσφορά της Ηλιού και από την άλλη χρονιά, το 2012, διοργάνωσα το φεστιβάλ μονολόγων «Ερμηνείες στην Ερμιονίδα» που υλοποιούν οκτώ συνεχή χρόνια ο Σίδερης και οι εκπληκτικοί ερασιτέχνες (ευρείας ηλικιακής κλίμακας) συνεργάτες του. Η αείμνηστη Ντε Κόνινγκ – Ηλιού κάλυπτε όλα τα έξοδα, όπως και οι ντόπιοι εστιάτορες, ξενοδόχοι, αυτοκινητιστές, προμηθευτές υλικών. Μια πραγματική πολιτιστική επανάσταση σε μια περιοχή που είχε να δει θέατρο από το 1969, που τους ανέβασα με το Γυμνάσιο την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή.

Η αείμνηστη Μαράικε, μετά τον θάνατο του συζύγου της, έκανε σκοπό ζωής αυτό το φεστιβάλ, ενώ οι ερασιτέχνες με την αιγίδα της μαθητεύουν με τον αεικίνητο Σίδερη στο μεγάλο θεατρικό προικιό. Η δομή του φεστιβάλ προβλέπει μια εναρκτήρια και μια καταληκτήρια συναυλία (υψηλών προδιαγραφών) και 8-10 παραστάσεις μονολόγων, τις αξιολογότερες που βλέπει η πρωτεύουσα.

Ευγνωμοσύνης ένεκεν οι ερασιτέχνες και οι τοπικές Αρχές έχουν ονομάσει τους δύο θεατρικούς χώρους Πολυχώρο ARTίκι «Μαράικε Ηλιού ντε Κόνινγκ».

Η έξοχη αυτή γυναίκα που μιλούσε έξοχα ελληνικά είναι μια μεγάλη συνέχεια της παράδοσης του μεγάλου φιλέλληνα φιλολόγου του Διαφωτισμού, Εράσμου, ολλανδού πολίτη.

Το 1960 είχε έρθει στην Αθήνα με υποτροφία του Πανεπιστημίου του Ρότερνταμ ο νεαρός φιλόλογος, γιος μεγάλων ηθοποιών Σβίντεν για να ανεβάσει μοντερνικά αλλά στο πρωτότυπο τον «Κύκλωπα» του Ευριπίδη, το μόνο σωζόμενο ολόκληρο σατιρικό δράμα. Ημουν τότε πτυχιούχος βοηθός του και οι δοκιμές γίνονταν στη Φοιτητική Λέσχη. Είχαν προχωρήσει οι δοκιμές, ήρθε το Πάσχα, οι φοιτητές – ηθοποιοί σκόρπισαν. Ο Νίκολας Σβίντεν πήγε στην Τουρκία με την υποτροφία του και ανέβασε με εκεί φοιτητές ένα παραδοσιακό Ταζιχέ, θρησκευτικό δράμα των σιιτών!

Το 1961 βρέθηκα βοηθός του Ροντήρη με το Πειραϊκό Θέατρο στην Ολλανδία. Μετά την παράσταση της «Ορέστειας» ο ελληνολλανδικός σύνδεσμος παρέθεσε γεύμα. Εκεί γνώρισα τον Γκέρχαρτ Μπλίνκεν, καθηγητή στο Αμστερνταμ και μεταφραστή σε δύο τόμους των Απάντων του Καβάφη. Οταν την άλλη μέρα με τη γυναίκα μου πήγαμε στο μάθημά του με μεταπτυχιακούς φοιτητές Νεοελληνικής Γλώσσας και κάποια στιγμή τον ρώτησα αν σκοπεύει να μεταφράσει Σολωμό, με έπιασε από τον γιακά και μου είπε: «Μη μου το χαλάς, παλεύω να τους μάθω ελληνικά για να διαβάσουν Σολωμό στο πρωτότυπο».

Στην ίδια εκδήλωση ήταν η αείμνηστη Λεμπρούχεν, σύζυγος του  βιομήχανου Λεμπρούχεν, υφαντουργού από το 1350 μ.Χ.!! Είχε έναν γιο, τον τρίτο φιλόλογο, τον γνωρίσαμε στο σπίτι τους. Ηταν δυστυχής διότι δεν είχε προοπτική πλέον ως ελληνιστής στη χώρα του Εράσμου. Σε δύο χρόνια αυτοκτόνησε.

Ετσι η παράδοση του Εράσμου (εκτός από τις γνωστές διεθνείς υποτροφίες) με πρωτοβουλίες όπως της αείμνηστης Μαράικε Ηλιού ντε Κόνινγκ βρήκε καταφύγιο στην Αργολίδα, μεταξύ Κρανιδίου και Ερμιόνης!!