Οι πολιτικοί και η δημόσια λογοδοσία

Όταν ένας τραγουδιστής βλέπει, χωρίς να έχει προηγουμένως ερωτηθεί, κάποιο στιγμιότυπο ή είδηση  από την ιδιωτική του ζωή σε μπλογκς και εφημερίδες, έχει δύο επιλογές: να αντιδράσει ή να μην αντιδράσει. Στο τι θα επιλέξει συμμετέχουν παράμετροι, όπως  ο χαρακτήρας του, το περιεχόμενο της διακινούμενης είδησης, η έκθεση ή μη κοντινών του προσώπων, ο αντίκτυπος που θα έχει η είδηση στο περιβάλλον του, οι  γενικότερες συνθήκες στη δεδομένη χρονική στιγμή. Όταν όμως ένας Υπουργός αναφέρεται ως πρωταγωνιστής στη δημόσια εξιστόρηση ενός πολιτικού γεγονότος, έχει άραγε αυτές τις επιλογές;      

Ας πάρουμε ως παράδειγμα την περίπτωση του Υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής, κ. Νίκου Παππά, που κατονομάστηκε πρόσφατα από τον επιχειρηματία κ. Β. Μαρινάκη ως ο μεσάζοντας που στην περίοδο του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές άδειες, προσπάθησε να τον πείσει να διαθέσει χρηματικό ποσό που χρειαζόταν ένας από τους υποψηφίους, ο κ. Χρήστος Καλογρίτσας, για τη διεκδίκηση τηλεοπτικής συχνότητας. Βασικά η είδηση που διακινήθηκε είναι πολιτική και όχι προσωπική.

Εκθέτει ταυτόχρονα τουλάχιστον τον Πρωθυπουργό και τον κ. Χ. Καλογρίτσα. Ο αντίκτυπος  αφορά το κυβερνητικό περιβάλλον αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Η είδηση συνδέεται με την προ 4ετίας κυβερνητική προτεραιότητα για «κάθαρση του τηλεοπτικού τοπίου από διαπλεκόμενους καναλάρχες που λειτουργούν με αδιαφάνεια». Οι τρέχουσες συνθήκες όμως είναι συνθήκες προεκλογικών αναμετρήσεων σε κλίμα έντασης και το «κοινό» του κ. Παππά τυχαίνει να είναι όχι μόνο οι ψηφοφόροι του αλλά, καθότι Υπουργός, και ολόκληρος ο ελληνικός λαός. Έχει ο Υπουργός την πολυτέλεια να έχει επιλογή ή είναι υποχρεωμένος να αντιδράσει;

Όταν ήμουν Πρόεδρος στον ΟΚΑΝΑ, στη δεύτερη θητεία μου και εν μέσω μιας επιδημικής έκρηξης της μετάδοσης HIV μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών το 2011, δημοσιεύτηκε ένα άρθρο από μία δημοσιογράφο σχετικά με δύο περιπτώσεις θεραπευόμενων σε πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ, που ενώ είχαν αρνητικό αποτέλεσμα για μόλυνση από τον HIV στον εργαστηριακό έλεγχο του ΟΚΑΝΑ, βρέθηκαν οροθετικοί σε εργαστηριακό έλεγχο του ΚΕΕΛΠΝΟ. Διερευνώντας την υπόθεση διαπιστώσαμε ότι τα εργαστηριακά αποτελέσματα ΟΚΑΝΑ και ΚΕΕΛΠΝΟ είχαν χρονική απόσταση μεταξύ τους 3 έτη, στοιχείο που δεν αναφερόταν στο ρεπορτάζ και που ήταν αρκετό για να εξηγηθούν τα διαφορετικά αποτελέσματα.

Η παράλειψη αυτή στην δημοσιοποίηση της είδησης, που ήταν σκόπιμη, εκτός από την αλήθεια διαστρέβλωνε και το  κύρος και την αξιοπιστία του Οργανισμού. Όπως είχαμε την υποχρέωση, ενημερώσαμε ταχύτατα τα θεραπευόμενα μέλη του ΟΚΑΝΑ που ήταν οι άμεσα θιγόμενοι. Θα μπορούσαμε να έχουμε σταματήσει εκεί. Ωστόσο, θεωρήσαμε ότι είχαμε χρέος να αποκαταστήσουμε την αλήθεια με μια δημόσια ανακοίνωση, για να παράσχουμε λογοδοσία στις εποπτεύουσες αρχές και στους  πολίτες. Ήταν άραγε οι ενέργειές μας και η δημόσια απάντησή μας προϊόντα υπερβάλλουσας ευθιξίας ή είχαμε την υποχρέωση να τοποθετηθούμε δημόσια και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας; Έχει το δημόσιο πρόσωπο που κατέχει θέση ευθύνης την πολυτέλεια να έχει επιλογή ή είναι υποχρεωμένο να αντιδράσει;

Η δημόσια λογοδοσία είναι χρήσιμη όταν αφορά στα έργα που εμείς επιλέγουμε να προβάλλουμε και που προσθέτουν μόρια στα βιογραφικά μας. Είναι, όμως, εκτός από χρήσιμη και επιβεβλημένη, όταν αφορά στον απολογισμό των λαθών μας ή στην εκάστοτε κριτική. Όπως άλλωστε χαρακτηριστικά αναφέρει ο Karl Popper «στην ουσία, η κριτική βοηθά στο να σκοτώνονται οι (λανθασμένες)  ιδέες, αντί να σκοτώνονται (ηθικά ή φυσικά) οι άνθρωποι».

Η δημόσια λογοδοσία αποτελεί επίσης ανάληψη ευθύνης. Γιατί, εκτός των άλλων, για γεγονότα με αρνητικό αντίκτυπο στη δημόσια σφαίρα βοηθά στην αποκλιμάκωση του συλλογικού θυμού. Οι πολίτες δεν είναι απλά κοινό αλλά και ψηφοφόροι και οι πολιτικοί δεν είναι καλλιτέχνες. Εκλέγονται για να διαχειριστούν δημόσια αγαθά. Ο τρόπος που θα το κάνουν, η πολιτική τους συμπεριφορά συνδιαμορφώνουν και το μέτρο της κοινωνικής ηθικής.

Η Μένη Μαλλιώρη είναι υποψήφια ευρωβουλευτής με το Κίνημα Αλλαγής