Με μακραίωνη ιστορία, αλλά και σημαντική συμβολή στη διατήρηση της θρησκευτικής και της εθνικής συνείδησης του υπόδουλου ελληνισμού επί τουρκοκρατίας, η ιερά μονή Γηρομερίου Φιλιατών αποτελεί έως σήμερα σημείο αναφοράς για τη Θεσπρωτία και την Ήπειρο γενικότερα.

Το πρωί πιστοί από τη Θεσπρωτία αλλά και πολλές άλλες περιοχές της Ηπείρου αψήφησαν το τσουχτερό κρύο και από νωρίς έφτασαν στο ακριτικό Γηρομέρι Φιλιατών, για να τιμήσουν τη μνήμη του ιδρυτή της ομώνυμης μονής, του οσίου Νείλου του Εριχιώτη.

Επί αιώνες η μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γηρομερίου στέκεται στην άκρη ενός απότομου βράχου, στην πλαγιά του όρους Φαρμακοβούνι, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, σε απόσταση 8 χλμ από την κωμόπολη των Φιλιατών Θεσπρωτίας.

Η μονή ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1310 και 1320 από τον όσιο Νείλο τον Εριχιώτη, που καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη και είχε εγκατασταθεί ύστερα από πολυετή περιοδεία σε ένα παλαιό ασκητήριο της περιοχής, σε σπηλαιώδες άνοιγμα ενός απόκρημνου βράχου.

Η μονή Γηρομερίου υπήρξε στο διάβα του χρόνου σημαντικό μοναστικό κέντρο, έφθασε δε στο ύψιστο σημείο της ακμής της περί τα μέσα του 16ου αιώνα. Καθ’ όλη τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας της η μονή συνέβαλε στη διατήρηση της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης των κατοίκων της Θεσπρωτίας.

Η μεγάλη σιδερένια πόρτα του μοναστηριού άνοιξε για τους προσκυνητές πριν από το χάραμα. Ο μικρός σχετικά ναός είναι αγιογραφημένος από το 16ο αιώνα, ενώ το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο.

Σε προσκυνητάρι, στο τέμπλο, βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας. Είναι η πλέον παλαιά εικόνα της μονής (φιλοτεχνημένη στις αρχές του 14ου αιώνα), στην οποία απεικονίζονται στη μια όψη η Παναγία και στην άλλη οι πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι, Πέτρος και Παύλος.