Άρης Μεσσήνης : Στη Μοσούλη περπάτησα πάνω σε ναρκοπέδιο

Δηλώνει φωτορεπόρτερ και το διαχωρίζει από το «φωτογράφος». Μιλάει ήσυχα, καθισμένος στο γραφείο του στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων στο Κολωνάκι, αλλά διακρίνεις μια έμφυτη ένταση που ίσως φανερώνει τις περιπέτειές του.

Ο Αρης Μεσσήνης ανήκει σε εκείνη τη φυλή των Ιστορικών του Ενεστώτα Χρόνου, βρίσκεται εκεί όπου γράφεται η Ιστορία, θα έλεγα. Και η εργασία του αποτελεί τεκμήριο αλήθειας. Βραβευμένος, μπαρουτοκαπνισμένος, υπερασπίζεται με πάθος τη δουλειά του είτε είναι ένας αγώνας μπάσκετ είτε ένας πόλεμος είτε ένα στόρι που αφορά πρόσφυγες.

Ο Μεσσήνης μεγάλωσε σε σπίτι που ζούσε στον πυρετό της ενημέρωσης, με πατέρα επίσης φωτορεπόρτερ, μιλώ γα τον Δημήτρη Μεσσήνη που κάλυψε όλες τις αλλαγές στα Βαλκάνια στις αρχές του 1990, και με μητέρα δημοσιογράφο. Το σαράκι τού μπήκε από νωρίς και, όπως συνηθίζει να λέει, ζούμε από σύμπτωση!

Μου δίνεις την αίσθηση πως μονίμως από κάπου έρχεσαι και κάπου πας. Από πού έρχεσαι; – εννοώ έξω.

Τελευταία αποστολή έξω ήταν οι εκλογές στην Τουρκία. Μέσα ήμουν στη ΔΕΘ.

Πώς ήταν ο κόσμος των συλλαλητηρίων; Η εικόνα σου με τον ημίγυμνο διαδηλωτή έγινε viral.

Τον κόσμο αυτόν δεν τον πλησίαζες. Εμείς οι φωτορεπόρτερ πάντα είμαστε οι ρουφιάνοι. Αυτό πάντα αλλάζει. Επειδή η ενημέρωση έχει αλλάξει, ο καθένας τη χρησιμοποιεί ανάλογα, σήμερα είσαι ρουφιάνος, αύριο αναρχικός φωτογράφος, μετά αντιπατριώτης. Οταν έχεις να μπλέξεις με μάζα; Εκεί γίνεται επικίνδυνο.

Και;

Λίγο η εμπειρία, πώς θα μιλήσεις στον άλλον, να μπορείς να μπεις στο κλίμα της στιγμής.

Και πώς γίνεται αυτό;

Την εμπιστοσύνη την κερδίζεις από ανθρώπους που έχουν τον τρόπο να σκέφτονται ψύχραιμα. Με τον κόσμο που ψάχνει εχθρό δεν μπορείς. Ανάλογα με την εμπειρία που έχεις θα μιλήσεις. Τύπου επεισόδια: βλέπε Μακεδονικό. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα συνεννοήσεως, μόνο να φύγεις.

Γιατί θεωρείσαι εχθρός;

Ο φωτορεπόρτερ είναι εχθρός πάντοτε γιατί δείχνει αυτό που γίνεται. Πολλές φορές σε τραβάνε να δείξεις κάτι. Οταν γίνεται κάτι που δεν θέλουν να αποτυπωθεί, τότε είσαι εχθρός. Από την άλλη δεν υπάρχει και η φωτογραφική παιδεία σε αυτήν τη χώρα. Δεν μπορεί ο αναγνώστης να ξεχωρίσει ότι εμείς είμαστε εκεί, αποτυπώνουμε στιγμές, τραβάς μια αλήθεια, αυτήν τη φωτογραφία μπορεί να την πάρει ο οποιοσδήποτε και με την τέχνη του λόγου να τη χρησιμοποιήσει όπως θέλει. Σε εποχές δε που επικρατούν η οργή και η αγανάκτηση μπορεί να χαθεί η μπάλα.

Η τέχνη του φωτορεπορτάζ έχει ιδεολογικό πρόσημο;

Θα μπορούσε να έχει. Εύκολα. Το θέμα είναι ποιος είσαι. Το πιστεύεις, είσαι εκεί για να ενημερώσεις; Ή όχι; Το πιο εύκολο πράγμα είναι να κάνεις προπαγάνδα, το δύσκολο είναι να είσαι αντικειμενικός! Ολοι μας έχουμε τα πιστεύω μας, όταν όμως κάνεις αυτήν τη δουλειά, είσαι υποχρεωμένος να μην μπαίνεις σε τέτοια μονοπάτια. Εδώ στο Πρακτορείο ξέρουν πως αν βγω για τη δουλειά μου, δεν βάζω τα προσωπικά μου. Μου αρέσει – δεν μου αρέσει, θα καταγράψω, η δουλειά μας είναι λειτούργημα, και γι» αυτό θα συνεχίσω να το κάνω. Μεγάλωσα σε τέτοιο σπίτι.

Από πότε είσαι στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων;

Εδώ είμαι από το 2003. Μισθωτός από το 2006. Στην αρχή χωρίς συμβόλαιο, τώρα δεν μπορώ να δουλέψω για κάποιον άλλον. Στο Γαλλικό (AFP) ακόμη έχουμε ελευθερία, πολλά μέσα δεν σε αφήνουν. Η ενημέρωση σπάει σε στρατόπεδα, επιχειρηματικά, πολιτικά.

Και ποια η διαφορά φωτορεπορτάζ και φωτογραφίας;

Η φωτογραφία είναι κάτι πολύ γενικό. Το φωτορεπορτάζ είναι η ενημέρωση του κόσμου μέσα από την εικόνα.

Πώς ξεκίνησες;

Εγώ ξεκινώ το 1996 σαν αθλητικός για δύο χρόνια. Καλύπτω τότε τα πάντα, αγώνες βασικά. Μετά κάνω πρακτική στο Ασόσιεϊτεντ Πρες (AP), μέχρι που τους άρεσε η δουλειά μου. Εκανα αυτό που αγαπούσα. Είναι οικογενειακό το μικρόβιο, έτσι μεγάλωσα, με μαμά δημοσιογράφο και πατέρα φωτορεπόρτερ.

Πρώτη αποστολή;

Από μικρός ήμουν ανήσυχος. Από την αρχή με τραβούσαν τα δύσκολα. Ενα μεγάλο πρακτορείο βέβαια δεν μπορεί να πάρει την ευθύνη να σε στείλει κάπου για πρώτη φορά. Η πρώτη φορά δεν ήταν για μένα με το AP αλλά με το Γαλλικό.

Πού;

Λιβύη, 2010. Εμπόλεμη ζώνη. Πτώση Καντάφι. Ημουν ήδη τότε στην Αίγυπτο, μόλις είχε τελειώσει η Εξέγερση της Ταχρίρ. Πήγα αμέσως μετά γιατί ήθελαν ενισχύσεις. Στην Αίγυπτο κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή από λιντσάρισμα ή και μαχαίρι από πίσω. Ελέγχονται τα πάντα. Σαν ξένο σε θεωρούν κατάσκοπο, δουλεύεις πολύ δύσκολα και πάντα με τον φίξερ.

Τι είναι ο φίξερ;

Διαβάστε όλη τη συνέντευξη εδώ