Μάτι : Συνολάκης vs Γκόλνταμερ – Τι λένε οι δύο επιστήμονες για την εθνική τραγωδία

Ο πόλεμος δύο κόσμων, μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας δεν είναι απλά μια αντιπαράθεση για την οικονομία ή το «Μακεδονικό». Μεταφέρεται τώρα και στη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία των τελευταίων ετών, την πυρκαγιά στο Μάτι.

Και πλέον, μετά την αποκάλυψη του πορίσματος της ομάδας του καθηγητή Κώστα Συνολάκη, είναι ξεκάθαρο ότι ακόμη και για ένα τόσο τραγικό γεγονός που έχει κοστίσει τη ζωή 100 συνανθρώπων μας, η πολιτική σύγκρουση είναι ανεξέλεγκτη και θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη το επόμενο διάστημα.

Ωστόσο, πέρα από τα επιστημονικά πορίσματα βασικό ρόλο στο να μάθουμε τι έγινε τη νύχτα της 23ης Ιουλίου είναι οι ίδιοι οι αυτόπτες μάρτυρες.

Οι κάτοικοι στο Μάτι που διασώθηκαν, οι πυροσβέστες και οι αστυνομικοί που έδωσαν άνισο αγώνα, αλλά και οι υπεύθυνοι στα μετόπισθεν που οφείλουν να αποκαλύψουν το ρόλο τους. Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης πρέπει να προχωρήσει τάχιστα, όμως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται ότι γίνεται ήδη προσπάθεια συγκάλυψης των ευθυνών ή μετάθεσής τους σε «χαμηλόβαθμους» της κρατικής μηχανής για να μην θιγούν οι προϊστάμενοί τους, ακόμη και οι υπουργοί ή ο ίδιος ο πρωθυπουργός.

Και ο ακόμη μεγαλύτερος φόβος είναι να μην υπάρξει ποτέ τιμωρία λόγω των αντικρουόμενων πορισμάτων κι έτσι ένα ακόμη… μαχαίρι να μη φτάσει ποτέ στο κόκκαλο.

Αλλωστε, η στάση του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα όλο αυτό το διάστημα, με την επικοινωνιακή διαχείριση της τραγωδίας, την μη ανάληψη ουσιαστικής ευθύνης και την προσπάθεια να προστατευτεί ο ίδιος από την εικόνα της καταστροφής, δεν προοιωνίζονται εξελίξεις δικαίωσης των νεκρών.

Στο πόλεμο των δύο κόσμων έχουν εμπλακεί και δύο κορυφαίοι επιστήμονες, ο Γερμανός Γκέοργκ Γκόλνταμερ, ο οποίος επελέγη από την κυβέρνηση ως ανεξάρτητος για να εκδώσει πόρισμα για το Μάτι και ο Κώστας Συνολάκης ο οποίος παρουσίασε χθες το πόρισμά του σε εκδήλωση της Νέας Δημοκρατίας.

Τι λέει ο Συνολάκης

Μιλώντας σήμερα στον Σκάι ο κ. Συνολάκης υπογράμμισε ότι αν είχε δοθεί έγκαιρα εντολή εκκένωσης για το Μάτι και το Νέο Βουτζά θα είχαν σωθεί ζωές.

Ο καθηγητής φυσικών καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης Κώστας Συνολάκης τόνισε ότι συνέταξε το πόρισμα μελετώντας το αμερικανικό και το ιαπωνικό μοντέλο.

Συμφώνα με την μελέτη, που διενεργήθηκε έπειτα από αίτημα της ΝΔ, η απομάκρυνση των κατοίκων, με τα πόδια, από το Νέο Βουτζά και το Μάτι προς τη Μαραθώνος και την ακτή, θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί σε διάστημα από 57 έως 83 λεπτά.
Μόνο το Μάτι μέσα σε 30 με 45 λεπτά θα μπορούσε να είχε εκκενωθεί αν είχε δοθεί εντολή εκκένωσης, που όμως δε δόθηκε ποτέ είπε ο κ. Συνολάκης.
Όπως είπε οι αρμόδιες υπηρεσίες ήξεραν 4 ημέρες πριν για την ιδιαιτερότητα των ανέμων που θα έπνεαν εκείνη τη μέρα στην περιοχή.
Τόνισε πως όπως προκύπτει από τις επαφές που είχε με κατοίκους, του είπαν ότι δεν είχαν ενημέρωση και είχαν την αίσθηση ότι η φωτιά δε θα περνούσε ποτέ τη Μαραθώνος.
Ο κ. Συνολάκης σημείωσε ότι η ρυμοτομία της περιοχής δεν είναι δικαιολογία για την τραγωδία και διευκρίνισε ότι στη μελέτη του δεν μπήκε στο θέμα της απόδοσης ευθυνών σημειώνοντας ότι αυτό θα γίνει από την εισαγγελική έρευνα
Σε γενικές γραμμές, το κυριότερο συμπέρασμα της Επιτροπής που συστάθηκε από τον κ. Συνολάκη ήταν πως αν είχε γίνει έγκαιρα η εκκένωση του οικισμού, σίγουρα θα είχαν χαθεί λιγότερες ανθρώπινες ζωές.

Μετά τη δημοσίευση του πορίσματος εγείρονται τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα τα οποία θα πρέπει κάποια στιγμή να απαντήσει η κυβέρνηση.

– Γιατί ο βαθμός επικινδυνότητας στην Ανατολική Αττική για πρόκληση πυρκαγιάς ήταν στο 4 και όχι 5, όταν ήταν γνωστό από την προηγούμενη μέρα ότι στην περιοχή θα έπνεαν δυτικοί άνεμοι 7 μποφόρ;

– Γιατί τα πυροσβεστικά αεροσκάφη έφτασαν στην περιοχή αφού η φωτιά είχε περάσει τη Λεωφόρο Μαραθώνος;

– Γιατί δεν αξιολογήθηκε εγκαίρως η βεβαιότητα ότι θα απειληθούν κατοικημένες περιοχές; Και κυρίως

Γιατί δεν ειδοποιήθηκαν οι κάτοικοι να εκκενώσουν το Μάτι, όταν από το πόρισμα προκύπτει ότι υπήρχε χρόνος να σωθούν ακόμη και πεζή;

Προσομοίωση

Οι προσομοιώσεις επιβεβαίωσαν ότι η πυρκαγιά έφτασε στη Λεωφόρο Μαραθώνος σε περίπου μιάμιση ώρα μετά τη έναρξή της. Γεγονός που θα μπορούσε άλλωστε να προβλεφθεί και χωρίς τα μοντέλα προσομοίωσης. Και αυτό καθώς με ισχυρούς ανέμους της τάξεως των 7 μποφώρ η φωτιά είναι γνωστό ότι κινείται με περίπου 5 km/h και επομένως ήταν εφικτό να προβλεφθεί ότι θα έφτανε στη Μαραθώνος σε μιάμιση ώρα, δεδομένου ότι ο δρόμος αυτός  απέχει 7,5 χιλιόμετρα από το σημείο της εκδήλωσής της.

Η προσομοίωση διαφόρων τακτικών εναέριας αναχαίτισης του πύρινου μετώπου απέδειξε επίσης ότι ο συνδυασμός ρίψεων νερού από αεροσκάφη τύπου CL-215 και CL-415 θα μπορούσε να επιβραδύνει την εξέλιξη της φωτιά για τουλάχιστον μία ώρα, επιτρέποντας την ασφαλή απομάκρυνση όλων των κατοίκων είτε πεζή, είτε ακόμη και με αυτοκίνητα.
Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εναλλακτικά μοντέλα για την εκτίμηση του χρόνου που θα απαιτείτο για την εκκένωση της περιοχής.

Το μοντέλο (agent-based model Artisoc4.0) του Πανεπιστημίου Waseda της Ιαπωνίας που έλαβε υπόψιν του όλους τους παράγοντες και τις συνθήκες της περιοχής, έδειξε ότι η απομάκρυνση των κατοίκων της περιοχής πεζή προς την ακτή θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί κατ ελάχιστον μέσα σε 57 λεπτά μετά από έγκαιρη ειδοποίηση. Επιπλέον, προσομοιώσεις με το μοντέλο NETLOGO του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Όρεγκον (Εικόνα 1) έδειξαν ότι η πεζή εκκένωση της περιοχής προς τις ακτές το αργότερο σε 83 λεπτά θα είχε επιτευχθεί, χωρίς να κινδυνεύσει κανείς από την πυρκαγιά, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι είχε δοθεί έγκαιρη εντολή στους κατοίκους.

Τι λέει ο Γκλόνταμερ

Ο γερμανός καθηγητής, που θεωρείται ειδικός στις πυρκαγιές, συναντήθηκε πρόσφατα με τον πρωθυπουργό ο οποίος και του ζήτησε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες σύνταξης του πορίσματος, αν και ήδη παρατηρείται σχετική καθυστέρηση. Όμως, αρνητική εντύπωση είχε προκαλέσει το γεγονός ότι λίγες ημέρες προτού ο Γκόλνταμερ οριστεί επικεφαλής της ανεξάρτητης επιτροπής, είχε δώσει συνέντευξη στο ΑΠΕ με την οποία «αθώωνε» τους πάντες για την πυρκαγιά κι έριχνε τις ευθύνες στον άνεμο και στην κακή δόμηση του Ματιού.

Ελεγε περίπου ότι δεν μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία, μια διαπίστωση εντελώς αντίθεση μ’ αυτήν του κ. Συνολάκη.

Είχε πει ο γερμανός καθηγητής ερωτηθείς αν θα μπορούσε η φωτιά να είχε κατασβεστεί: «Δύσκολα, αλλά ουσιαστικά όχι, διότι στο Μάτι η πυρκαγιά εξελίχτηκε εντός λίγων λεπτών. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι δεν υπήρχε αλλού φωτιά και όλες οι δυνάμεις πυρόσβεσης ήταν διαθέσιμες, και πάλι το πρώτο διαθέσιμο όχημα της πυροσβεστικής θα έφτανε στην καλύτερη περίπτωση σε 10-15 λεπτά, όταν θα ήταν ήδη πολύ αργά».

Παραλλήλισε την φονική πυρκαγιά με αυτές της Πορτογαλίας, το 2017, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 114 άνθρωποι λέγοντας πως η αιτία πίσω από αυτές τις πυρκαγιές είναι κοινή «η αλλοίωση του φυσικού τοπίου και η αντικατάστασή του με ένα μεταμοντέρνο τοπίο, στο οποίο οι σύγχρονοι άνθρωποι θέλουν δικαιολογημένα να ζουν. Πρόκειται για αυτό το παράδοξο της διαβίωσης στη φύση και του κινδύνου που όμως εγκυμονεί. H αυξανόμενη αστυφιλία και οι συνέπειές της οδηγούν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο έξω από τις πόλεις το καλοκαίρι. Έτσι και στην Αθήνα οι πολίτες θέλουν να αποδράσουν, είναι λαχτάρα αλλά και ανάγκη. Το αποτέλεσμα είναι όμως ότι τα χωριά εξαφανίζονται και μεταβάλλονται σε οικισμούς, ενώ κανείς δεν ασχολείται βέβαια συστηματικά με την γεωργία ή την κτηνοτροφία. Και αυτό έχει πολλές συνέπειες».

Στο Μάτι έπνεαν ισχυροί άνεμοι με ταχύτητα έως 120 χλμ. την ώρα. Είναι δυνατή η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες;

Απ.: Ουσιαστικά όχι. Δέστε την Καλιφόρνια, η οποία είναι μια συγκρίσιμη περιοχή, διότι έχει βλάστηση ανάλογη της Μεσογείου. Ακόμα και οι Αμερικανοί, οι οποίοι είναι οι καλύτερα εξοπλισμένοι και οργανωμένοι παγκοσμίως στην αντιμετώπιση εκρηκτικού είδους πυρκαγιών, ούτε καν αυτοί δεν το καταφέρνουν. Την κατάσταση στην Ελλάδα θα πρέπει να την αξιολογήσει κανείς κάνοντας αυτήν την σύγκριση. Κρίνοντας κανείς εντελώς ουδέτερα, και χωρίς να θέλει να κατηγορήσει κάποιον, θα πρέπει απλώς να πει πως τέτοιου είδους καταστάσεις δεν είναι αντιμετωπίσιμες. Να κάνει κανείς κάτι πριν ώστε να καταπολεμήσει τις αιτίες, αυτό ναι μπορεί να γίνει. Στη δεδομένη όμως κατάσταση στο Μάτι, με το συνδυασμό κατοικιών ανάμεσα σε εύφλεκτα δέντρα, με πανικόβλητους οδηγούς αυτοκινήτων οι οποίοι μπλοκάρουν τους δρόμους, οι άνθρωποι παγιδεύτηκαν. Οι παραλληλισμοί με την Πορτογαλία και τους δεκάδες νεκρούς είναι οφθαλμοφανείς.

Ποιοί άλλοι παράγοντες οδήγησαν σε αυτήν τραγωδία κύριε καθηγητά. Δεν συνέβαλαν η άναρχη δόμηση, οι στενοί, αδιέξοδοι δρόμοι;

Απ.: Σαφώς και συνέβαλαν. Ομως, ακόμα και οι Γερμανοί τουρίστες θέλουν να παραθερίζουν σε μια τέτοια όμορφη περιοχή όπως οι Ελληνες, αλλά στην κουλτούρα μας δεν είναι ενσωματωμένος ο κίνδυνος που ενυπάρχει εκεί. Ακόμα και στην Γερμανία στον πολεοδομικό σχεδιασμό, οι αρχιτέκτονες και μηχανικοί δεν λαμβάνουν υπόψη τον κίνδυνο της πυρκαγιάς. Εντός της οικίας ναι, αλλά όχι έξω. Δεν σχεδιάζουν λαμβάνοντας υπόψη τους δρόμους διαφυγής στην περίπτωση εξωτερικής πυρκαγιάς…

Επίσης ο ίδιος δήλωσε πως πιστεύει ότι:

«Η παράνομη δόμηση, οι άδειες οικοδόμησης καμένων περιοχών είναι θέματα που αντιμετωπίζονται τοπικά, αλλά πρέπει να υπάρχει έλεγχος, να τηρούνται οι νόμοι. Από την άλλη μεριά στην Γαλλία λαμβάνονται προληπτικά μέτρα σε ανάλογες περιοχές όπως είναι λ.χ. η αποψίλωση σε μια ορισμένη έκταση γύρω από τα σπίτια και η τήρηση ορισμένων προδιαγραφών για τους δρόμους. Έρχομαι στην Ελλάδα από το 1985 και έχουμε συντάξει εν τω μεταξύ και στα ελληνικά κατευθυντήριες γραμμές για τις τοπικές κοινωνίες, για την εκπαίδευση των πολιτών με τον υπ΄αριθμ. ένα ειδικό σε θέματα Προστασίας Δασικών Οικοσυστημάτων και Πυρκαγιών, τον κ. Γαβριήλ Ξανθόπουλο, του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων «ΔΗΜΗΤΡΑ». Η επίδρασή τους όμως δεν είναι ορατή ακόμα στην Ελλάδα, πρέπει να γίνουν σχετικοί νόμοι».

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς πρόκειται για δύο διαφορετικές απόψεις για το πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία. Ο κ. Συνολάκης λέει επί της ουσίας ότι θα μπορούσαν να έχουν σωθεί άνθρωποι, αν είχαν δοθεί εντολές που δεν δόθηκαν. Ποιοι ευθύνονται θα το διερευνήσει η δικαιοσύνη.

Ο κ. Γκόλνταμερ λέει ότι δεν μπορούσε να αποφευχθεί η τραγωδία λόγω των ισχυρών ανέμων και της άναρχης δόμησης στην περιοχή.

Ποιος είναι ο Συνολάκης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956. Σπούδασε στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (1997) και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (2004). Έρευνες στη σεισμολογία, στην ωκεανογραφία και ιδιαιτέρως στα αποτελέσματα σεισμών και παλιρροϊκών κυμάτων. Ανέπτυξε το υπολογιστικό μοντέλο προσομοίωσης ΜΟSΤ για την πρόγνωση της διάδοσης των παλιρροϊκών κυμάτων.  Εξήγησε τις διαφορές μεταξύ μακρών κυμάτων που προξενούνται από κατολισθήσεις και αυτών που προξενούνται από σεισμούς. Σχεδίασε και ανέπτυξε τους επίσημους χάρτες αντιπλημμυρικής προστασίας της Πολιτείας της Καλιφόρνιας από παλιρροϊκά κύματα. Άρθρο του στο περιοδικό Philosophical Transactions of the Royal Society περιέχει επισκόπηση των γεωφυσικών φαινομένων που σχετίζονται με το πυρηνικό ατύχημα στη Fukushima. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 110 εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά μεγάλης επιρροής (μεταξύ αυτών τα Science, Nature και Philosophical Transactions of the Royal Society), έχει δώσει δεκάδες διαλέξεις και παρουσιάσεις σε επιστημονικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο και έχει επιβλέψει διδακτορικές διατριβές. Βραβείο Mofatt-Nichol στον τομέα της Ακτομηχανικής της Εταιρείας Πολιτικών Μηχανικών ΗΠΑ (2015), βραβείο Soloviev στον τομέα των φυσικών καταστροφών (European Geosciences Union) (2014), βραβείο για την συμβολή του στην πολιτική προστασία της Πολιτείας της Καλιφόρνιας (2001). Έχει βραβευθεί από τον Λευκό Οίκο ως ένας από τους 100 καλύτερους νέους επιστήμονες στις ΗΠΑ (1988). Έχει συντονίσει σημαντικό αριθμό ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα του. Ίδρυσε το 1995 το πρώτο Tsunami Research Center στις ΗΠΑ, στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Οι πρόσφατες εργασίες του επικεντρώνονται στις συνέπειες από τη διάβρωση των ακτών στην Ελλάδα λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας και άλλων ανθρωπογενών παραγόντων.
Τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 2016.

Ποιος είναι ο Γκόλνταμερ

Γεννημένος το 1949, ο κ. Γκόλνταμερ, σύμφωνα με το βιογραφικό του στο Max Planck, είναι ειδικός σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης των πυρκαγιών.

Είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Freiburg για την οικολογία των πυρκαγιών.

Επιπλέον είναι επικεφαλής της Ομάδας Έρευνας για την Πυρκαγιά (GFMC), που συμμετέχει στη Διεθνή Στρατηγική Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση Καταστροφών (UN-ISDR).

Το GFMC λειτουργεί ως κέντρο διασύνδεσης για παροχή βοήθειας για ταχεία αξιολόγηση και στήριξη λήψης αποφάσεων για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε ​​δάση.

Για το έργο του στη διεθνή προσπάθεια μείωσης καταστροφών έλαβε το 2005 το βραβείο του ΟΗΕ Sasakawa. Την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε από κοινού με τον τότε Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Κόφι Ανάν, το βραβείο Zayed

Ενώ το 2008 έλαβε το βραβείο «Golden Bloodfatter Swatter» (El Batefuegos de Oro) από την Ισπανία.