Το μυστήριο της «νεότερης Μόνα Λίζα»

Το αινιγματικό της χαμόγελο σαγηνεύει το κοινό εδώ και αιώνες. Μπορεί, όμως, η Μόνα Λίζα που κρέμεται στο Μουσείο του Λούβρου να μην είναι η μοναδική; Η ανακάλυψη ενός πίνακα που δείχνει μία νεότερη σε ηλικία Μόνα Λίζα εκτίθεται στη Σιγκαπούρη, προκαλώντας μία έντονη συζήτηση σχετικά με το εάν είναι αυθεντικό έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι.

Η ιστορία ξεκινά το 1911, όταν ο Χιού Μπλέικερ, ένας άγγλος έμπορος έργων τέχνης, ανακάλυψε σε μία έπαυλη στο Σόμερσετ της Αγγλίας έναν πίνακα που απεικόνιζε μία νεαρή γυναίκα που έμοιαζε με τη Μόνα Λίζα.

Για περίπου 500 χρόνια υπήρχε η φήμη ότι ο Ντα Βίντσι είχε εργαστεί και σε ένα άλλο πορτρέτο της Λίζα Ντε Τζιακόντο. Μετά από πολλά χρόνια αναζητήσεων, ο Μπλέικερ ανακάλυψε τον πίνακα και προσπάθησε -χωρίς επιτυχία τότε- να αποδείξει ότι είναι αυθεντικός.

Η «νεαρή Μόνα Λίζα» αντιμετωπίστηκε, όπως αναμενόταν, με έντονο σκεπτικισμό. Ήταν πραγματικά έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι;

Η ιστορία ήρθε ξανά στην επιφάνεια πρόσφατα, όταν ανακοινώθηκε ότι ο πίνακας θα εκτεθεί για πρώτη φορά στην ιστορία του. Ξεκινώντας το ταξίδι της από τη Σιγκαπούρη, η «πρώιμη εκδοχή της Μόνα Λίζα» πρόκειται στη συνέχεια να ταξιδέψει σε μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο.

Ο Μπλέικερ δεν είχε αποκαλύψει σε ποιο σπίτι βρέθηκε ο πίνακας, ούτε σε ποιον ανήκε. Μετά από δεκαετίες ερευνών, ερευνητές εκτιμούν ότι έχουν βρει την απάντηση τουλάχιστον σε αυτό το ερώτημα.

Όπως ανακοινώθηκε στα μέσα του περασμένου Δεκεμβρίου, ερευνητές ταυτοποίησαν τον άγγλο ευγενή που εκτιμάται ότι αγόρασε τον πίνακα στην Ιταλία τον 18ο αιώνα, ενώ βρήκαν τα ίχνη και της εξοχικής κατοικίας, όπου βρέθηκε ο πίνακας το 1911.

Ομάδα ερευνητών δηλώνει ότι ανακάλυψε ότι ο νεαρός άγγλος ευγενής Τζέιμς Μάργουντ αγόρασε ένα έργο με τίτλο «La Joconde», στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ιταλία γύρω στα 1780.

«Αισθανόμαστε ότι αυτές οι τελευταίες ανακαλύψεις και η νέα επιστημονική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, αφήνουν ελάχιστες αμφιβολίες ότι πρόκειται για έργο του Λεονάρντο» είπε ο Ντέιβιντ Φέλντμαν, δημοπράτης και αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μόνα Λίζα στη Γενεύη.

Η έκθεση στη Σιγκαπούρη συνοδεύεται από στοιχεία που έχουν ως στόχο να πείσουν το κοινό ότι ο πίνακας, τον οποίο φέρεται να ζωγράφισε ο Ντα Βίντσι μία δεκαετία πριν το διάσημο έργο του, είναι αυθεντικός.

Δεν ήταν σπάνιο για τον Ντα Βίντσι να ζωγραφίσει δύο φορές το ίδιο έργο. Για παράδειγμα, υπάρχουν δύο εκδοχές της «Παναγίας των Βράχων».

Ανάμεσα στα ιστορικά στοιχεία που παρουσιάζει η έκθεση στη Σιγκαπούρη είναι ένα σκίτσο που ο Ραφαήλ δημιούργησε το 1504, μετά την επίσκεψή του στο εργαστήρι του Ντα Βίντσι. Το σκίτσο δείχνει μία νεαρή γυναίκα σε μία βεράντα. Η γυναίκα πλαισιώνεται από δύο κολόνες, οι οποίες υπάρχουν στην «πρώιμη Μόνα Λίζα», αλλά απουσιάζουν από τον πίνακα στο Λούβρο.

Μια περιγραφή του πίνακα προκύπτει και από τα γραπτά του ιστορικού Τζόρτζιο Βασάρι, ο οποίος το 1550 -και ξανά το 1568- είχε γράψει ότι ο Ντα Βίντσι είχε εργαστεί πάνω σε ένα πορτρέτο της Λίζα ντελ Τζιακόντο, το οποίο είχε παραγγείλει ο σύζυγός της, αλλά ότι το πορτρέτο δεν είχε ολοκληρωθεί μετά από τέσσερα χρόνια δουλειάς.

Ορισμένοι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Βασάρι είδε μία δεύτερη εκδοχή του πίνακα. Παράλληλα, και άλλες γραπτές πηγές κάνουν λόγο για δύο εκδοχές της Μόνα Λίζα.

Όπως αναφέρει το Forbes, ειδικοί μελέτησαν τις μπογιές που χρησιμοποιήθηκαν στη «πρώιμη Μόνα Λίζα». Βρήκαν ότι ο πίνακας χρονολογείται από τις αρχές του 16ου αιώνα. Η ανάλυση αποκάλυψε ότι ένα τμήμα του πίνακα είχε ζωγραφίσει ο αριστερόχειρας καλλιτέχνης. Εκτιμάται ότι το πρόσωπο της Μόνα Λίζα μπορεί να ζωγράφισε ο Ντα Βίντσι και ότι ένας άλλος καλλιτέχνης ίσως να είχε ζωγραφίσει το τοπίο.

Η φασματική ανάλυση έδειξε ότι υπάρχουν σχέδια κάτω από τον πίνακα, κάτι που βρίσκει κανείς κυρίως σε αυθεντικούς πίνακες και όχι σε αντίγραφα.

Επίσης, όταν οι δύο πίνακες τοποθετηθούν δίπλα-δίπλα, τότε διαπιστώνεται ότι και στους δύο έχει χρησιμοποιηθεί η χρυσή τομή και οι γεωμετρικοί κώδικες που διέπουν σχεδόν όλα τα πορτρέτα του Ντα Βίντσι.

Παρά τα στοιχεία που στηρίζουν την εκδοχή ότι η «Νεαρή Μόνα Λίζα» είναι αυθεντικός Ντα Βίντσι, πολλοί επιστήμονες παραμένουν διστακτικοί, διαπιστώνοντας διαφορές στους πίνακες. Σε αυτό το επιχείρημα, άλλοι αναλυτές απαντούν ότι αυτό ακριβώς δείχνει ότι πρόκειται για αυθεντικό πίνακα, καθώς τα αντίγραφα δεν παρεκκλίνουν συνήθως από το πρωτότυπο.

Πάντως, ορισμένοι δεν έχουν πειστεί. Το πορτρέτο «είναι άλλο ένα αντίγραφο της Μόνα Λίζα, ημιτελές και τίποτα περισσότερο από αυτό» δήλωσε ο Μάρτιν Κεμπ, καθηγητής στην Οξφόρδη και ειδικός στον Ντα Βίντσι.

«Το γεγονός ότι εκτίθεται στη Σιγκαπούρη και όχι σε κάποιο σοβαρό μουσείο ή γκαλερί είναι και αυτό σημαντικό από μόνο του» τονίζει.

Από την πλευρά του, το Ίδρυμα Μόνα Λίζα δηλώνει ότι η Σιγκαπούρη επιλέχθηκε εξαιτίας του ανεπτυγμένου δικτύου χώρων τέχνης.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ