Ένα ασυνήθιστο ατμοσφαιρικό φαινόμενο ψηλά στην ιονόσφαιρα έγινε αιτία να πέσουν στα χέρια της Αλ Κάιντα αμερικανοί κομάντο που επιχειρούσαν στο Αφγανιστάν, εκτιμούν ερευνητές στις ΗΠΑ.

Στις 4 Μαρτίου 2002, ελικόπτερο Chinook που μετέφερε καταδρομείς πέταξε στο όρο Τάκουρ Γκαρ του Αφγανιστάν προκειμένου να διασώσει ομάδα πεζοναυτών των οποίων το αεροσκάφος είχε καταρριφθεί από την Αλ Κάιντα.

Όμως οι συντεταγμένες που είχαν δοθεί στο Chinook ήταν λανθασμένες, και το αμερικανικό διοικητήριο στην περιοχή προσπάθησε μάταια να ενημερώσει τον πιλότο για το σφάλμα. Η επικοινωνία ήταν αδύνατη, και το ελικόπτερο καταρρίφθηκε από τους ίδιους αντάρτες που είχαν καταρρίψει και το πρώτο αμερικανικό αεροσκάφος. Επτά από τους επιβαίνοντες του Chinook σκοτώθηκαν στη μάχη που ακολούθησε.

Τι ήταν αυτό που προκάλεσε μπλακάουτ στις ραδιοεπικοινωνίες και οδήγησε στην καταστροφή; Σύμφωνα με μελέτη του διάσημου Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, η επικοινωνία με το ελικόπτερο ήταν αδύνατη λόγω μιας «φυσαλίδας πλάσματος».

Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Science, οι φυσαλίδες πλάσματος σχηματίζονται στην ιονόσφαιρα, σε ύψος από 85 έως 595 χιλιομέτρων, όταν η υπεριώδης ακτινοβολία του Ήλιου αποσπά ηλεκτρόνια από μόρια αερίων και τα μετατρέπει έτσι σε ιόντα, γνωστά και ως πλάσμα.

Οι φυσαλίδες πλάσματος σχηματίζονται στη διάρκεια της ημέρας (όταν υπάρχει υπεριώδης ακτινοβολία), κινούνται με μεγάλη ταχύτητα προς τα πάνω και μπορούν να φτάσουν σε διάμετρο τα 1.000 χιλιόμετρα.

Τα ιόντα της φυσαλίδας μπορούν να διαταράξουν την πορεία των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που χρησιμοποιούνται στις ραδιοεπικοινωνίες, αναφέρουν ο Δρ Λάρι Πάξτον και οι συνεργάτες του στο Τζονς Χόπκινς.

Το φαινόμενο είναι παρόμοιο με τη διάθλαση μιας ακτίνας φωτός που περνά από τον αέρα στο νερό, εξηγούν οι ερευνητές. Με άλλα λόγια, το ραδιοσήμα που εστάλη στο ελικόπτερο άλλαξε πορεία και δεν έφτασε ποτέ στον αποδέκτη.

Η υπόθεση ότι μια φυσαλίδα πλάσματος προκάλεσε την απώλεια του Chinook είναι πρακτικά αδύνατο να αποδειχθεί, ωστόσο οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η επιχείρηση διάσωσης πραγματοποιήθηκε την εποχή που το ατμοσφαιρικό αυτό φαινόμενο είναι συχνότερο στην περιοχή του Αφγανιστάν.

Μια άλλη εξήγηση, η οποία όμως κρίνεται λιγότερο πιθανή, είναι ότι το μπλακάουτ προκλήθηκε από τις απόκρυμνες βουνοκορφές του Αφγανιστάν, οι οποίες είναι γνωστό ότι δυσχεραίνουν τις ραδιοεπικοινωνίες.

Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Space Weather.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πρατικάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines