Κατά τη δεκαετία του 1880 ο Χαρίλαος Τρικούπης επιχείρησε να εξορθολογίσει το σύστημα, υιοθετώντας το νομό ως εκλογική περιφέρεια και καθιερώνοντας τα λεγόμενα ‘νομαρχιακά συμβούλια’ σε μια προσπάθεια να διαρρήξει τις πελατειακές σχέσεις των τοπικών αρχόντων με την κεντρική διοίκηση. Στην πράξη, ωστόσο, το σχέδιό του δεν πέτυχε. Τα νομαρχιακά συμβούλια περιορίστηκαν σε ελεγκτικές δραστηριότητες και σύντομα καταργήθηκαν.

Μια δεύτερη και πιο εκτεταμένη προσπάθεια εξυγίανσης του συστήματος έγινε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1912. Με το λεγόμενο ‘νόμο περί συστάσεως Δήμων και Κοινοτήτων’ επιχειρήθηκε μια ‘επιστροφή’ στο εξιδανικευμένο παρελθόν των κοινοτήτων της Τουρκοκρατίας, όταν, υποτίθεται, οι άνθρωποι έπαιρναν τις τοπικές υποθέσεις στα χέρια τους.

Στην πράξη, ωστόσο, ο κατακερματισμός των δήμων και η δημιουργία χιλιάδων θνησιγενών, όπως αποδείχθηκε, κοινοτήτων σε ολόκληρη την επικράτεια συνέβαλαν στην ουσιαστική απαξίωση των τελευταίων ως θεσμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι κοινότητες κατέληξαν να λειτουργούν ως τοπικά παραρτήματα της κρατικής διοικητικής μηχανής που διεκπεραίωναν κρατικές υποθέσεις (ληξιαρχείου κ.λπ.).

Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που ξεκίνησαν την ίδια εκείνη περίοδο για το μετασχηματισμό των νομαρχιών σε δεύτερο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σκόνταψαν στην κρατικοκεντρική τάση που ήθελε τη νομαρχία ως ένα είδος φορέα κρατικής αποκέντρωσης και όχι Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Με τις ρυθμίσεις που αποφασίστηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, πλήθος αρμοδιοτήτων πέρασε στους νομάρχες, η θέση των οποίων ως αποκεντρωμένων οργάνων της κρατικής διοίκησης ενισχύθηκε σημαντικά.

Χρ.Τόμπρας

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ

Headlines