Η «ασέβεια» του Ρόμπι και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Δεν είχε προλάβει να ανακοινωθεί ότι ο Ρόμπι Γουίλιαμς θα τραγουδήσει στην τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου και οι διαμαρτυρίες, από επίσημα ή και όχι χείλη, ξεκίνησαν: «υπάρχουν κι άλλοι τρόποι να βγάλεις χρήματα από το να πουλήσεις την ψυχή σου σε ένα δικτάτορα», έγραψε στο twitter ο επικεφαλής μιας καμπάνιας κατά της διαφθοράς· «προκαλεί απογοήτευση να ακούς ότι ένας καλλιτέχνης που στηρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη ΛΟΑΤ+ κοινότητα δέχτηκε να πληρωθεί από τη Ρωσία και τη FIFA», δήλωσε ένας βουλευτής των εργατικών, αναφερόμενος κατόπιν και σε ρωσικούς βομβαρδισμούς στη Συρία ή δηλητηριάσεις βρετανών· «ο Ρόμπι Γουίλιαμς χαρίζει στον Βλαντιμίρ Πούτιν ένα επικοινωνιακό πραξικόπημα», υπερθεμάτισε ένας συνάδελφός του.

Ο βρετανός τραγουδιστής δεν απάντησε φυσικά. Νωρίτερα, ένα σχόλιό του είχε κάνει λόγο για τη χαρά της εκπλήρωσης ενός παιδικού ονείρου. Εντός του βέβαια, δεν χωρούσε το κομμάτι «Party like a Russian» που λέγεται ότι οι αρχές απαγόρευσαν καθότι ειρωνικό προς το ρωσικό έθνος.

Στην τελετή της Πέμπτης πάντως, στο στάδιο Λουζνίκι της Μόσχας, όπου εμφανίστηκε με το γνωστό του μπρίο, ο Γουίλιαμς ερμήνευσε τα «Let me entertain you», «Feel», «Angels» (μαζί με τη σοπράνο Αΐντα Γκαριφουλίνα) και αποχωρώντας, το «Rock DJ». Στο τελευταίο, πολλά βλέμματα (δεκάδες χιλιάδες εντός του σταδίου και ποιος ξέρει πόσα ακόμα σε όλο τον κόσμο) ίσως να γούρλωσαν για λίγο: κοιτάζοντας την κάμερα, ο Γουίλιαμς έκανε τη γνωστή χειρονομία με το υψωμένο μεσαίο δάχτυλο.

Ήταν άραγε απάντηση στους επικριτές του; Ή μήπως προσπαθούσε να υπονομεύσει την παρουσία του στη Μόσχα, με μια πινελιά ασέβειας και αντικομφορισμού; Μπορεί και τίποτε από τα δύο. Ίσως επρόκειτο απλώς για την θεαματική κίνηση ενός αστέρα της ποπ, ελαφρώς άκομψη μεν για μια καθωσπρέπει παγκόσμια τηλεοπτική μετάδοση, ανώδυνη όμως και ανέξοδη.

Ήδη το όλο ζήτημα κοντεύει να θεωρηθεί λήξαν. Σύμφωνοι, οι τελετές έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν είναι αξιομνημόνευτες όσο π.χ. των Ολυμπιακών Αγώνων. Το αμφιλεγόμενο της συμμετοχής του Γουίλιαμς ωστόσο και πολύ περισσότερο η κριτική που του ασκήθηκε, ίσως ξεχαστούν και για μερικούς ακόμα λόγους.

Το… πραξικόπημα

Η εναντίον του κατσάδα καταρχήν υπονοεί μια φιλαργυρία, που ο τραγουδιστής μπορεί να έχει ξεπεράσει προ πολλού: οι λίστες με τους πλουσιότερους καλλιτέχνες τον θέλουν σε καλές θέσεις. Το δε «επικοινωνιακό πραξικόπημα» που χάρισε στον Πούτιν, ίσως πιστώνεται και σε όσους το επισήμαναν, στρέφοντας έτσι λίγα περισσότερα φώτα στο ρώσο πρόεδρο, αντί στην ίδια την «παγκόσμια γιορτή του ποδοσφαίρου».

Μιλώντας επίσης για πολέμους, κατασκοπείες και δικαιώματα, είναι κι άλλες οι χώρες με λερωμένη τη φωλιά τους (χώρια που από το μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας ή του Λος Άντζελες, τα πράγματα έχουν περιπλεχθεί κάπως).

Τέλος, κανένας διαμαρτυρόμενος δεν απευθύνθηκε εντόνως στα ανθρωπιστικά αισθήματα των εθνικών ομάδων, των φιλάθλων ή του ισπανού Ίκερ Κασίγιας που στην ίδια εκδήλωση παρουσίασε το τρόπαιο του Μουντιάλ. Είναι λες και τη μεγαλύτερη ευθύνη την έφερε ο Ρόμπι Γουίλιαμς, που αν εκπροσωπεί κάποιον, είναι μάλλον ο υπέροχος εαυτός του.

Εντελώς ανίδεο πάντως, δεν τον λες εύκολα. Όχι τόσο γιατί τον Μάιο έδωσε συναυλία για τα γενέθλια μιας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας συμφερόντων ρώσου ολιγάρχη, όσο γιατί τέσσερα χρόνια πριν φέρεται να τραγούδησε σε ένα πάρτι στενών συνεργατών του Πούτιν, μεταξύ των οποίων και ο Βλάντισλαβ Σουρκόφ, εξ απορρήτων του ρώσου προέδρου και φερόμενος ως ενορχηστρωτής της εισβολής στην Κριμαία.

Μια κριτική σε τέτοιες συναναστροφές θα ακουγόταν ενδεχομένως πιο συζητήσιμη, όπως θα ίσχυε, τηρουμένων των αναλογιών, και με την επιλογή κάποιου καλλιτέχνη να «σπάσει» εκείνο το παλιότερο πολιτιστικό μποϊκοτάζ της Νότιας Αφρικής του απαρτχάιντ, να συμμετάσχει στην ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, να λάβει μέρος τέλος πάντων σε εκδηλώσεις που στον πυρήνα τους βρίσκεται όχι η αναψυχή και η διασκέδαση, αλλά η πολιτική και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ο Ντε Νίρο

Τα τελευταία πάντως, υπάρχει φόβος να αποδειχθούν τα πλέον αγνοημένα σε παρόμοιες υποθέσεις. Μιας και θυμηθήκαμε τον Τραμπ λ.χ., δεν είναι βέβαιο αν οι αντιδράσεις στο πρόσωπό του όπως το πρόσφατο βρισίδι του Ρόμπερτ Ντε Νίρο (επίσης σε τηλεοπτική μετάδοση) έχουν ως αποτέλεσμα να ιδρώσει το αυτί του αμερικανού προέδρου περισσότερο από όσο σε μια πολιτική αντιπαράθεση για το προσφυγικό και τη ΛΟΑΤ κοινότητα.

Εξίσου άγνωστο είναι αν φερ’ ειπείν η επιλογή μιας μπάντας να μην παίξει ζωντανά στο Ισραήλ, αποτρέψει την κυβέρνησή του από το να σκοτώνει παιδιά παλαιστινίων, επικαλούμενη την κρατική αυτοάμυνα.

Ακόμα δηλαδή κι αν δεχτούμε εκείνη την προσέγγιση που θέλει τα ανθρώπινα δικαιώματα να είναι σχεδόν φαντασιακές ηθικές αρχές, των οποίων η αντικειμενική ύπαρξη (όπως και η αντικειμενική ύπαρξη ενός θεού) δεν αποδεικνύεται μεν και τόσο εύκολα, χρειάζεται όμως ως μπούσουλας μιας δίκαιης κοινωνίας, αυτό δεν σημαίνει ότι η προστασία τους διαπιστώνεται με όρους θεάματος και άλλων φαντασιακών πεδίων δράσης.

Όχι γιατί ο Ρόμπι Γουίλιαμς δεν είναι και πολιτικό ον ή γιατί η διαχείριση των συμβόλων δεν παίζει το ρόλο της. Αλλά γιατί στην περίπτωση χωρών σαν τη Ρωσία, την Κίνα ή το Κατάρ, που μια χαρά διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις φιλοξενούν, αν κάποιος πρέπει να κόπτεται περισσότερο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αυτός είναι οι κατά τα άλλα κερδοφόροι οργανισμοί σαν την ΔΟΕ και τη FIFA, πόσο μάλλον οι πολιτικοί θεσμοί που καλούνται να τα προστατεύουν στην πράξη.