Οι αντιφάσεις της καρδιάς – Το μεγαλείο της αποτύπωσης του γήρατος μέσα από τον φακό του Ρίτσαρντ Άβεντον

Ο Αμερικανός φωτογράφος μόδας, Ρίτσαρντ Άβεντον, μισούσε τα γηρατειά – και ζούσε με αυτά, γελούσε με αυτά, τα έβλεπε με οίκτο, συμπόνια και, πάνω απ’ όλα (πώς θα μπορούσε να μην το κάνει;), με μοιρολατρία. «Είμαι γέρος», έλεγε όταν ήταν ακόμα ένας σχετικά νέος άνδρας στα 60 του.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, δημιούργησε αμέτρητες εικόνες των συνεπειών της γήρανσης στο ανθρώπινο πρόσωπο εστιάζοντας στο «αναπόφευκτο». Για κάποιον που αρχικά, και ίσως ακόμα και στη φαντασία του κόσμου, συνδέεται περισσότερο με εικόνες νεότητας και ομορφιάς, ζωτικότητας και χαράς – το κορίτσι που στριφογυρίζει τη φούστα του, πηδάει πάνω από μια λακκούβα, παίζει φλίπερ στο Παρίσι τα μεσάνυχτα – υπάρχει τουλάχιστον το ίδιο μεγάλο μέρος του έργου του αφιερωμένο στους γέρους, τους ρυτιδωμένους και τους σοφούς.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Image Centre (@imagecentreto)

Αγαπούσε τα μικτά συναισθήματα και τις αντιφάσεις μέσα σε μια ενιαία εικόνα. Αγαπούσε εικόνες όπως ο διάσημος Λεονάρντο ντα Βίντσι, που αντιπαραθέτει το προφίλ ενός όμορφου νεαρού με έναν γέρο με σπασμένα δόντια

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Richard Avedon Foundation (@avedonfoundation)

Ο πιο περίπλοκος στο δωμάτιο

Οι φίλοι του έλεγαν πάντα ότι ήταν ο νεότερος στο δωμάτιο – αλλά εκείνος δεν ήθελε να είναι ο νεότερος στο δωμάτιο. Αν και δεν ήταν ακριβώς προσβολή, ήταν μια κοινοτοπία: αυτό που ήθελε ο «Ντικ» ήταν να είναι ο πιο περίπλοκος στο δωμάτιο.

Αγαπούσε τα μικτά συναισθήματα και τις αντιφάσεις μέσα σε μια ενιαία εικόνα. Αγαπούσε εικόνες όπως ο διάσημος Λεονάρντο ντα Βίντσι, που αντιπαραθέτει το προφίλ ενός όμορφου νεαρού με έναν γέρο με σπασμένα δόντια.

Έτσι, σε ένα όμορφο ζευγάρι πορτρέτων σκηνοθετών, αρχικά βλέπουμε τον πολεμοχαρή Τζον Φορντ να αντιπαρατίθεται στον καλοσυνάτο Ζαν Ρενουάρ. Τα σφιγμένα χείλη του Φορντ και το επιδεικτικό, θυμωμένο κάλυμμα του ματιού του – «ένα κάλυμμα ματιού είναι θυμωμένο στην επιμονή του να σας κάνει να συνειδητοποιήσετε την απώλεια του ματιού» – σε αντίθεση με το απαλό ανθρωπιστικό βλέμμα του Ρενουάρ, ο οποίος στην αρχή μοιάζει με έναν σοφό Γάλλο καλλιτέχνη-άγιο του ίδιου είδους με τον Ζορζ Μπρακ.

Ο Σάμιουελ Μπέκετ /Richard Avedon Immortal: Portraits of Aging, 1951-2004

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Richard Avedon Foundation (@avedonfoundation)

Αντιφάσεις και ισορροπία

«Αλλά, αν κοιτάξει κανείς ξανά θα δει ότι ο Φορντ και ο Ρενουάρ είναι εξίσου επιθετικοί και καλοπροαίρετοι, η μαχητική καμπύλη των χειλιών τους έρχεται σε αντίθεση με τη λάμψη στα μάτια τους, και το ασύμμετρο βλέμμα του Ρενουάρ είναι τόσο υπολογιστικό όσο και αγιοπρεπές» γράφει ο Adam Gopnik στον Guardian.

«Ο Φορντ μπορεί να μας κοιτάζει με περιφρόνηση (πολύ αμερικανικά), αλλά ο Ρενουάρ μας εκτιμά. Τα εύκολα συμπληρωματικά κλισέ του ανθρωπισμού προδίδονται ή αποκαλύπτονται: οι άνδρες δεν γίνονται σκηνοθέτες μόνο με την ευγένεια. Η φιλοδοξία, η τέχνη και ο σκοπός απεικονίζονται και εδώ».

Υπαρξιστής από πεποίθηση, ο Άβεντον ήταν ανθρωπιστής από ένστικτο – κάποιος που πίστευε ότι το να είσαι ζωντανός είναι η μόνη συνειδητή κατάσταση στον κόσμο και ότι αυτό που είμαστε ως άνθρωποι είναι το μόνο που πρέπει να γνωρίζουμε

Ο μάγος στον καθρέφτη του

Ο Άβεντον ήταν σε πόλεμο με τα κλισέ της προσωπογραφίας, συμπεριλαμβανομένων των κλισέ της γήρανσης, και οτιδήποτε φαινόταν είτε απλώς ευσεβές είτε υπερβολικά γραφικό τον πρόσβαλε.

Αυτός ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Άβεντον αγωνίστηκε, χωρίς να το καταφέρει ποτέ πλήρως, να αποτυπώσει τον ίδιο τον εαυτό του που γερνούσε – είτε κάνοντας τον εαυτό του να φαίνεται υπερβολικά θυμωμένος με έναν τρόπο που δεν του ταίριαζε καθόλου, είτε υπερβολικά αυστηρός με έναν τρόπο που τον έκανε να φαίνεται κλεισμένος στον εαυτό του, ίσως επειδή η ζωτική αντίφαση του χαρακτήρα του ήταν τόσο αόρατη για τον ίδιο όσο και για τα μοντέλα του.

Ο μάγος μπορούσε να κάνει μαγικά σε άλλους, αλλά όχι στον εαυτό του.

Τα πορτρέτα των ηλικιωμένων του Άβεντον μοιάζουν περισσότερο με σχόλια για την υπό όρους φύση του να είσαι άνθρωπος

O πατέρας του Ρίτσαρντ Άβεντον / Richard Avedon Immortal: Portraits of Aging, 1951-2004

Η ηλικία μάς πλησιάζει φιλικά από πίσω

Από όλες τις φωτογραφίες του Άβεντον που απεικονίζουν τη γήρανση, η σειρά που αφιέρωσε στον πατέρα του ήταν η πιο αγαπητή του και, από πολλές απόψεις, η πιο δύσκολη για εμάς να αφομοιώσουμε και να αποδεχτούμε. Πρόκειται για μια σκληρή μελέτη ενός γέρου που πεθαίνει -από τις πρώτες ανησυχητικές ενδείξεις θνησιμότητας μέχρι το κεφάλι του σκυμμένο με την ταπείνωση μιας νοσοκομειακής ρόμπας.

Υπαρξιστής από πεποίθηση, ο Άβεντον ήταν ανθρωπιστής από ένστικτο – κάποιος που πίστευε ότι το να είσαι ζωντανός είναι η μόνη συνειδητή κατάσταση στον κόσμο και ότι αυτό που είμαστε ως άνθρωποι είναι το μόνο που πρέπει να γνωρίζουμε.

Χωρίς μετά θάνατον ζωή, χωρίς αιωνιότητα, χωρίς καν την πιθανότητα της αθανασίας της φήμης – και σε κάθε περίπτωση, τι νόημα έχει η αθανασία της φήμης αν δεν είσαι εκεί για να την βιώσεις;

Τα πορτρέτα των ηλικιωμένων του Άβεντον μοιάζουν περισσότερο με σχόλια για την υπό όρους φύση του να είσαι άνθρωπος.

Η ηλικία μάς πλησιάζει φιλικά από πίσω, χαμογελαστή με ένα μαχαίρι, και μετά μας μαχαιρώνει στην πλάτη. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να χορεύουμε. Και αν οι αγωνίες του θανάτου μοιάζουν πολύ με τα πιο εκστατικά βήματα; Λοιπόν, έτσι είναι η ζωή.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη The Richard Avedon Foundation (@avedonfoundation)

*Αυτό είναι ένα επεξεργασμένο απόσπασμα από την εισαγωγή του Adam Gopnik στο Richard Avedon Immortal: Portraits of Aging, 1951-2004. Φωτογραφίες του Richard Avedon, επιμέλεια του Paul Roth, με συνεισφορές των Vince Aletti και Gaëlle Morel (Phaidon Press).

*Με στοιχεία από theguardian.com | Αρχική Φωτό: Η Γκλόρια Σουάνσον, ηθοποιός, Νέα Υόρκη, 4 Σεπτεμβρίου 1980. Φωτογραφία: Richard Avedon © The Richard Avedon Foundation.