«Ένα απλό ατύχημα» στις αίθουσες της Αθήνας – Η ιρανική ταινία που κέρδισε Χρυσό Φοίνικα κι αγνοήθηκε από το Ιράν

Η Γαλλία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι η βραβευμένη ταινία «It Was Just an Accident» (Ένα απλό ατύχημα), που γυρίστηκε στο Ιράν από Ιρανό σκηνοθέτη, Τζαφάρ Παναχί, είναι η υποψηφιότητά της για το Όσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας. Η ασυνήθιστη αυτή επιλογή είναι αποτέλεσμα της φύσης της διεθνούς παραγωγής και των κανόνων που έχει θεσπίσει η Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών.

Κάθε χώρα μπορεί να υποβάλει μόνο μία ταινία για αξιολόγηση, μια διαδικασία επιλογής που έχει απογοητεύσει εδώ και καιρό τους αναγνωρισμένους σκηνοθέτες που εργάζονται υπό αυταρχικά καθεστώτα.

Φιμώνουν οποιαδήποτε κριτική

Σε πρόσφατη συνέντευξη στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Telluride στο Κολοράντο, ο Τζαφάρ Παναχί, σκηνοθέτης της ταινίας «Ένα απλό ατύχημα», δήλωσε ότι η ακαδημία «εργάζεται υπέρ των κυβερνήσεων που θέλουν να περιορίσουν τους σκηνοθέτες τους».

«Σε χώρες που δεν είναι δημοκρατικές, η επιλογή, η πρόταση και η ανακοίνωση για τα Όσκαρ είναι δουλειά της κυβέρνησης» δήλωσε ο Παναχί σύμφωνα με τους New York Times. Πρόσθεσε ότι αυτές οι επιτροπές επιλογής παραλείπουν «οτιδήποτε θεωρούν ως κριτική για τις αρχές».

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη NEON (@neonrated)

Δεν ζήτησε άδεια

Οι κινηματογραφιστές που θέλουν να γυρίσουν μια ταινία μέσω των επίσημων καναλιών στο Ιράν πρέπει να υποβάλουν το σενάριό τους στην κυβέρνηση. Συχνά ζητάει αλλαγές και σε πολλές περιπτώσεις δεν επιτρέπει καθόλου τα γυρίσματα.

Ο Παναχί δε ζήτησε άδεια για να γυρίσει το «It Was Just an Accident», ένα θρίλερ εκδίκησης για τις συνέπειες των βασανιστηρίων. Χρησιμοποίησε κρυφές κάμερες και πολύ μικρό συνεργείο για να φιλμάρει στους δρόμους της Τεχεράνης.

Ήταν μια άλλη επικίνδυνη παραγωγή για τον ίδιο, ο οποίος έχει φυλακιστεί δύο φορές στη χώρα του λόγω των ταινιών του.

«Βγαίνουμε έξω από το Ιράν και βλέπουμε ότι η Ακαδημία μας λέει ακριβώς το ίδιο πράγμα: πηγαίνετε και πάρτε την άδεια της κυβέρνησης» τόνισε ο Παναχί, προσθέτοντας ότι άλλες χώρες, όπως η Κίνα, αντιμετωπίζουν παρόμοια εμπόδια. «Πρέπει να υπάρξει μια αλλαγή προς όφελος όλων των χωρών».

Ο Παναχί δε ζήτησε άδεια για να γυρίσει το «It Was Just an Accident», ένα θρίλερ εκδίκησης για τις συνέπειες των βασανιστηρίων. Χρησιμοποίησε κρυφές κάμερες και πολύ μικρό συνεργείο για να φιλμάρει στους δρόμους της Τεχεράνης

«Ένα ελαττωματικό σύστημα»

Η ταινία «Ένα απλό ατύχημα» κέρδισε το Χρυσό Φοίνικα, το κορυφαίο βραβείο στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Είχε επιλεγεί για να εκπροσωπήσει τη Γαλλία στην κατηγορία καλύτερης διεθνούς ταινίας μεγάλου μήκους, καθώς συγχρηματοδοτήθηκε από γαλλική εταιρεία παραγωγής, μέρος του συνεργείου ήταν Γάλλοι, το post production πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία και ο Παναχί είναι κάτοικος Γαλλίας.

Η Ακαδημία θα ανακοινώσει τους πέντε υποψηφίους της κατηγορίας τον Ιανουάριο του 2026.

Πέρυσι, η ταινία «The Seed of the Sacred Fig», μια εξερεύνηση της αυταρχικής κυβέρνησης του Ιράν, ήταν υποψήφια για το βραβείο καλύτερης διεθνούς ταινίας μεγάλου μήκους, αφού υποβλήθηκε από τη Γερμανία.

Ο Μαρκ Τζόνσον, παραγωγός που επιβλέπει την κατηγορία των διεθνών ταινιών μεγάλου μήκους εδώ και 17 χρόνια, δήλωσε ότι η διαδικασία επιλογής ήταν «ένα ελαττωματικό σύστημα».

«Ποτέ δεν καταλάβαμε πώς να το κάνουμε καλύτερα», είπε. «Τι ξέρουμε; Θα ρωτήσουμε όλους τους εμπλεκόμενους; Σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρχε σαφώς κάποια χειραγώγηση, αλλά δεν είναι δουλειά της Ακαδημίας να πάει στην επιτροπή και να πει: “Εντάξει, δεν είσαι νόμιμος. Δεν είσαι πραγματικά ηθοποιός. Δεν έχεις σκηνοθετήσει ταινία εδώ και 20 χρόνια και πληρώνεσαι”».

Ο σκηνοθέτης Τζαφάρ Παναχί, νικητής του Χρυσού Φοίνικα για την ταινία «Un simple accident» (Ένα απλό ατύχημα), κατά τη διάρκεια φωτογράφησης μετά την τελετή λήξης του 78ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών στις Κάννες, Γαλλία, στις 24 Μαΐου 2025. REUTERS/Stephane Mahe

Το Farabi Cinema Foundation

Ο Παναχί είπε ότι η ιρανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι η Ακαδημία Καλλιτεχνών «House of Cinema» θα είχε το δικαίωμα να επιλέξει την φετινή υποψηφιότητα για το βραβείο καλύτερης διεθνούς ταινίας.

Ωστόσο, λίγες μέρες αργότερα, το Υπουργείο Πολιτισμού και Ισλαμικής Καθοδήγησης αναίρεσε την απόφασή του και επανέφερε το Farabi Cinema Foundation, το οποίο επιλέγει την υποψηφιότητα του Ιράν τα τελευταία 40 χρόνια.

Για τον Παναχί και άλλους, το Ίδρυμα Κινηματογράφου Farabi ενδιαφέρεται περισσότερο να ελέγχει τι λέγεται για το Ιράν παρά να προωθεί την παραγωγή ισχυρών ταινιών. Ο Jamsheed Akrami, μελετητής του ιρανικού κινηματογράφου και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο William Paterson, δήλωσε ότι είναι «μία από τις πολλές υπηρεσίες στο Ιράν που ασκούν πολύ αυστηρό έλεγχο στον ιρανικό κινηματογράφο».

Η Ακαδημία διαφωνεί με αυτές τις ισχυρισμούς. «Δεν συνεργαζόμαστε με κυβερνήσεις στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας», δήλωσε η Meredith Shea, επικεφαλής μέλος, υπεύθυνη επιρροής και βιομηχανίας της ομάδας. «Είναι μια ομάδα καλλιτεχνών και κινηματογραφιστών που αξιολογούν τις ταινίες. Πρέπει να μας υποβάλουν τα μέλη των επιτροπών επιλογής τους, ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι ταινίες επιλέγονται από κινηματογραφιστές και καλλιτέχνες».

Δύο διεθνείς ταινίες έχουν προταθεί για το βραβείο καλύτερης ταινίας τα τελευταία τρία χρόνια, ένα σημάδι της διεθνούς σύνθεσης της Ακαδημίας, η οποία τώρα περιλαμβάνει περισσότερο από το 20% του συνολικού αριθμού των μελών.

«Μια εξαιρετική παραβολή εκδίκησης»

Λίγες μέρες πριν η ταινία «Ένα απλό ατύχημα» κερδίσει το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ των Καννών, αγοράστηκε από την Neon, το στούντιο πίσω από την ταινία «Anora», που κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας πέρυσι. Το Rolling Stone χαρακτήρισε την ιρανική ταινία «μια εξαιρετική παραβολή εκδίκησης».

Ωστόσο, το Ίδρυμα Κινηματογράφου Farabi δεν την συμπεριέλαβε στη λίστα των πέντε ταινιών που ανακοίνωσε στις αρχές του Σεπτεμβρίου.

«Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να επιτραπεί η προβολή αυτής της ταινίας από το Ίδρυμα Κινηματογράφου Farabi», δήλωσε ο Akrami. «Για αυτούς, η ταινία του Jafar παραβιάζει δύο κόκκινες γραμμές. Πρώτον, δεν ακολουθεί τις κατάλληλες διαδικασίες για να λάβει την άδεια. Δεύτερον, οι γυναίκες εμφανίζονται χωρίς την υποχρεωτική μαντίλα».

Χάρη στη Γαλλία, η ταινία του Παναχί θα εξακολουθήσει να διαγωνίζεται στην κατηγορία καλύτερης διεθνούς ταινίας μεγάλου μήκους. Αλλά αυτό δεν είναι μεγάλη παρηγοριά για τους κινηματογραφόφιλους στο Ιράν.

«Αυτές οι ταινίες είναι εθνικοί θησαυροί για τους Ιρανούς», είπε ο Akrami. «Θα ήθελαν πολύ να δουν μια ιρανική ταινία να κερδίζει Όσκαρ. Γιατί αυτή η διαδικασία πρέπει να στερεί από τους Ιρανούς αυτή την τιμή;».

*Η υπόθεση της ταινίας ξεκινά σαν ένα απλό ατύχημα βάζοντας σε κίνηση μια σειρά από αναπάντεχες συνέπειες. Προπώληση εισιτηρίων στο inTickets.gr

*Με στοιχεία από nytimes.com