Τεχνητή νοημοσύνη και άμυνα: Η ιλιγγιώδης μεταμόρφωση των πεδίων μάχης

Στη μία πλευρά του Σηκουάνα, κάτω από τη γυάλινη οροφή του Grand Palais, παρέλασαν την Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, εκπρόσωποι θεσμών, μικρά και μεγάλα αφεντικά της γαλλικής και παγκόσμιας «τεχνολογίας», προσκεκλημένοι στο Παρίσι για τη Σύνοδο Κορυφής για Δράση για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI).

Στην άλλη όχθη, σε απόσταση αναπνοής από το Hôtel des Invalides, ο μικρός κόσμος της άμυνας, υψηλόβαθμοι αξιωματικοί και εταιρείες, είχαν βρεθεί επίσης, μετά από πρόσκληση του υπουργείου Ενόπλων Δυνάμεων, για ένα απόγευμα στρογγυλών τραπεζιών στη Στρατιωτική Σχολή. «Η Γαλλία πρωτοστατεί στη στρατιωτική τεχνητή νοημοσύνη στην Ευρώπη», δήλωσε με ικανοποίηση ο υπουργός Σεμπαστιέν Λεκορνού κατά την έναρξη των συζητήσεων.

Το θέμα είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο σοβαρά, καθώς η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για αμυντικούς σκοπούς προχωρά με επιταχυνόμενο ρυθμό – από την ανάλυση μαζικών δεδομένων έως την τεχνητή νοημοσύνη «ενσωματωμένη» σε οπλικά συστήματα, από την ανίχνευση και αναγνώριση στόχων έως τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, συμπεριλαμβανομένων των drones και της άμυνας στον κυβερνοχώρο.

Στους πολέμους στην Ουκρανία και την Γάζα, η AI δεν συνεισέφερε σε έναν ‘καθαρότερο’ πόλεμο που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο, αλλά εγκαινιάζει και μια πολύ πιο μαζική και ταχεία χρήση βίας

Στη Γαλλία, το υπουργείο Ενόπλων Δυνάμεων ίδρυσε μια Υπηρεσία για την Άμυνα AI (Amiad) στα μέσα του 2024, επιφορτισμένη με το σχεδιασμό και την ανάπτυξη εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης προς όφελός της και με επικεφαλής έναν πρώην υπάλληλο της Google DeepMind, τον Bertrand Rondepierre.

Τον Ιούνιο, στην εμπορική έκθεση Eurosatory, παρουσίασε, για παράδειγμα, ένα σύστημα για να βοηθήσει τους αξιωματικούς του ναυτικού που είναι υπεύθυνοι για την ανάλυση ακουστικών σημάτων κάτω από το νερό, καθώς και ένα εργαλείο για την ανίχνευση εχθρικών οχημάτων.

Στα πεδία των μαχών, οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Γάζα γίνονται μάρτυρες εντατικοποίησης των χρήσεων AI. Αντιμέτωπο με έναν αριθμητικά ανώτερο ρωσικό στρατό, το Κίεβο χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για να επεξεργάζεται στοιχεία που συλλέγονται από drones και να «ενσωματώνει την αναγνώριση στόχων και αντικειμένων σε δορυφορικές εικόνες», γεωεντοπίζοντας και αναλύοντας δεδομένα ανοιχτού κώδικα, εξηγούν στη γαλλική εφημερίδα La Liberation η Amélie Férey και η Laure de Roucy-Rochegonde, ερευνητές στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.

Όσον αφορά στον πόλεμο στη Γάζα, αρκετές δημοσιογραφικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης από τον ισραηλινό στρατό, για να προτείνει στόχους και να βελτιστοποιεί τα σχέδια επίθεσης σε μια ιδιαίτερα θανατηφόρα εκστρατεία βομβαρδισμών.

Η πολιτική και η στρατιωτική σφαίρα έρχονται πιο κοντά

Επειδή όμως οι πιο ισχυροί παίκτες στην τεχνητή νοημοσύνη είναι ιδιωτικές μη στρατιωτικές εταιρείες, οι εξελίξεις τα τελευταία χρόνια ανακατεύουν την «τράπουλα» για την αμυντική βιομηχανία. Η ασάφεια της γραμμής μεταξύ της πολιτικής και της στρατιωτικής σφαίρας είναι θεαματική στις Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικά μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ, πλαισιωμένου από τον Έλον Μασκ, στον Λευκό Οίκο.

Έτσι, η εταιρεία OpenAI, η οποία για κάποιο διάστημα διαβεβαίωνε ότι θα μείνει μακριά από τον κυρίαρχο στρατιωτικό τομέα, τώρα υποθέτει ότι εργάζεται για «αποστολές εθνικής ασφάλειας»: τον Δεκέμβριο, ανακοίνωσε μια συνεργασία με την αμυντική start-up Anduril, γνωστή για τα drones και τους αυτόνομους πύργους παρακολούθησης.

Στις 4 Φεβρουαρίου, η Google, η οποία είχε δεσμευτεί το 2018 ότι οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης δεν θα χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς ή για σκοπούς επιτήρησης, αφαίρεσε αυτή την υπόσχεση από το δημόσιο καταστατικό της. Δεκαπέντε ημέρες νωρίτερα, η Washington Post αποκάλυψε ότι η Google είχε παράσχει υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης και cloud στο ισραηλινό στρατό.

Και στην Ευρώπη, όμως, αυτή η προσέγγιση λειτουργεί. Αυτό αποδεικνύεται από την ανακοίνωση τον Ιανουάριο από τον υπουργό Άμυνας της Γαλλίας, Σεμπαστιέν Λεκορνού, για μια συνεργασία μεταξύ της Amiad και του γαλλικού Mistral AI .

Μάλιστα, στη σύνοδο κορυφής στο Παρίσι για την τεχνητή νοημοσύνη, η εταιρεία του Arthur Mensch ανακοίνωσε πως συνεργάζεται με τη Helsing, μια γερμανο-γαλλο-βρετανική αμυντική startup που προμηθεύει drones στην Ουκρανία.

Ο κίνδυνος ενός «πλήρους αιφνιδιασμού»

Όσον αφορά την άμυνα, επίσης, η τεχνητή νοημοσύνη είναι «ένας αγώνας», δήλωσε ο ναύαρχος Pierre Vandier, επικεφαλής της Συμμαχικής Διοίκησης Μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ, το απόγευμα της Δευτέρας: «Αν δεν προσαρμοστείς γρήγορα και σε μια κλίμακα, πεθαίνεις», προειδοποίησε. Αλλά με ποιες συνέπειες;

«Στους πολέμους στην Ουκρανία και την Γάζα, η AI δεν συνεισέφερε σε έναν ‘καθαρότερο’ πόλεμο που σέβεται το διεθνές δίκαιο, αλλά εγκαινιάζει μια πολύ πιο μαζική και ταχεία χρήση βίας», υποστηρίζουν οι Amélie Férey και Laure de Roucy-Rochegonde.

Εν λίγοις, «σας επιτρέπει να στοχεύσετε περισσότερους ανθρώπους, πιο γρήγορα, με χαμηλότερο κόστος και με την εμφάνιση λογικής αιτιολόγησης»!

Την Δευτέρα, ενώ επέμενε στην ανάγκη «κατάκτησης της ικανότητας κυριαρχίας αυτής της τεχνολογίας», ο Γάλλος υπουργός Άμυνας ανέφερε επίσης τον κίνδυνο ενός «πλήρους αιφνιδιασμού» και «στρατηγικές ανατροπές που κανείς δεν θα περίμενε, μεταξύ άλλων, εάν συνδέσετε το πυρηνικό ζήτημα με το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης».

Η ιλιγγιώδης μεταμόρφωση των πεδίων μάχης μόλις ξεκίνησε

Στη δεκαετία του ’80, αυτό το σενάριο θύμιζε ταινία του Χόλιγουντ (Wargames του John Badham). Σαράντα χρόνια αργότερα, όμως, η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να αμφισβητεί το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο του πολέμου, και το ζήτημα μιας ρύθμισης γίνεται όλο και πιο επείγον. Η συζήτηση γίνεται σε πολυμερή φόρουμ, ιδιαίτερα στα Ηνωμένα Έθνη – των οποίων τα όρια και ο ρυθμός είναι γνωστά…

Στη Γαλλία, η τελευταία γνωμοδότηση της Επιτροπής Δεοντολογίας της Άμυνας, αφιερωμένη στη «χρήση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης από τις ένοπλες δυνάμεις», δόθηκε στη δημοσιότητα με την ευκαιρία της συνόδου κορυφής του Παρισιού. Θέτει την ανάγκη για «σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας» και ζητήματα κυριαρχίας και ευθύνης στην ανάπτυξη συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.

Όμως, ενώ πιστεύει ότι, σε μια ένοπλη σύγκρουση, «η εκτίμηση και η αποδοχή ή η άρνηση του κινδύνου που προκύπτει πρέπει να παραμείνει ανθρώπινο προνόμιο», σημειώνει και παραδέχεται πως ο βαθμός ανάθεσης σε μηχανές ποικίλλει ανάλογα με «το επιχειρησιακό περιβάλλον και την ένταση της σύγκρουσης». Και συνιστά οι τεχνολογίες να επιτρέπουν «να διαφοροποιείται το επίπεδο αυτοματοποίησης ορισμένων λειτουργιώνμ σύμφωνα με την κρίση της εντολής». Η ιλιγγιώδης μεταμόρφωση των πεδίων μάχης μόλις ξεκίνησε.