Ο Σαμ Σέπαρντ έλεγε λίγα, αλλά το έργο του μιλούσε δυνατά

Ο πρώτος κανόνας του να είσαι φίλος του Μπομπ Ντίλαν, είναι να μη μιλάς για τον Μπομπ Ντίλαν. Ένας παρόμοιος κώδικας ομερτά φαίνεται να ισχύει και για τον Σαμ Σέπαρντ, τον θεατρικό συγγραφέα και ηθοποιό, και ισχύει από τον θάνατό του το 2017. Πολλοί άνθρωποι έχουν παραταχθεί για να «μην μιλήσουν» στον τελευταίο βιογράφο του, κυρίως οι ίδιοι άνθρωποι που παρατάχθηκαν για να «μην μιλήσουν» στους προηγούμενους.

Το βιβλίο του Ρόμπερτ Γκρίνφιλντ «True West: Sam Shepard’s Life, Work, and Times» είναι η τέταρτη ζωή του Σέπαρντ, μετά από εκείνη του DΝτον Σιούι το 1985, της Έλεν Ουμάνο το 1986 και του Τζον Τζ. Γουίντερς το 2017. Ο Γκρίνφιλντ έχει πείσει 38 άτομα να δώσουν συνεντεύξεις, σύμφωνα με τις σημειώσεις των πηγών του.

«Κρίνε ένα πάρτι όχι από το ποιος είναι εκεί, λέει το παλιό δόγμα, αλλά από το ποιος δεν είναι εκεί» γράφει ο Ντουάιτ Γκάρνερ στους New York Times μιλώντας για το βιβλίο αυτό. Στις φωνές που λείπουν περιλαμβάνονται εκείνες της Ο-Λαν Τζόουνς, της πρώτης συζύγου του Σέπαρντ – της επί χρόνια συνεργάτιδάς του, Τζέσικα Λανγκ- των ερωμένων του Πάτι Σμιθ, Μπρουκ Άνταμς και Τζόνι Μίτσελ (το τραγούδι της «Coyote» είναι γι’ αυτόν), και μυριάδων φίλων και συνεργατών, συμπεριλαμβανομένων των Τέρενς Μάλικ, Κιθ Ρίτσαρντς, Εντ Χάρις, Βιμ Βέντερς, Τζον Μάλκοβιτς, Νταϊάν Κίτον, Ίθαν Χοκ και ο ίδιος ο Ντίλαν, με τον οποίο ο Σέπαρντ, στο «Brownsville Girl» έγραψε τον στίχο «Even the swap meets around here are getting pretty corrupt».

Το βιβλίο του Ρόμπερτ Γκρίνφιλντ «True West: Sam Shepard’s Life, Work, and Times».

Δεν ήθελε πολλά-πολλά

Το βιβλίο του Γκρίνφιλντ είναι πιστό στη ζωή του Σέπαρντ, ενώ πηδάει σαν πέτρα στην επιφάνεια. Ο Σέπαρντ ξόδεψε πολύ χρόνο για να καλύψει την υπόθεση και να φροντίσει τη δική του μυθολογία. Έδωσε πολλές συνεντεύξεις σχετικά με το πόσο μισεί να δίνει συνεντεύξεις. Όπως και ο Ντίλαν, ήταν λακωνικός, ενώ στο έργο του παραληρούσε. Όπως και ο Ντίλαν, επίσης, πέταξε εκατομμύρια ιδέες και εικόνες και τις άφησε στους άλλους να προσπαθήσουν να τις μαζέψουν.

Ο Σέπαρντ έλεγε αντανακλαστικά ψέματα για τη ζωή του, οπότε υπάρχουν πολλά που πρέπει να ξεμπερδέψουμε. Ήταν τόσο όμορφος, τόσο ωραίος και λεπτός και ψηλός, που προκαλούσε σοκ στην παρέα του – έκανε τους ανθρώπους να νιώθουν ηλίθιοι, ή να δακρύζουν, ή να θυμώνουν, μερικές φορές όλα μαζί. Κυρίως τη γλίτωνε φορώντας εκείνα τα καπέλα John Deere, μασώντας οδοντογλυφίδες και προβαίνοντας σε παρατηρήσεις κανονικών ανθρώπων όπως «μαθαίνω περισσότερα στον ιππόδρομο παρά από τον Σαίξπηρ» και «μένω στον κινηματογράφο μόνο και μόνο για να ταΐζω τα άλογά μου».

Το «True West» είναι η πρώτη βιογραφία του Σέπαρντ μετά τον θάνατό του, στα 73 του χρόνια, από επιπλοκές της αμυοτροφικής πλευρικής σκλήρυνσης, ή αλλιώς της νόσου του Λου Γκέριγκ.

Photo: Wikimedia Commons

Όσα ξέρουμε μέχρι στιγμής

Όταν ο Σαμ Σέπαρντ έφτασε στο Μανχάταν το 1963, στα 19 του, ονομαζόταν Στιβ Ρότζερς, αν και το πλήρες όνομά του ήταν Σάμιουελ Σέπαρντ Ρότζερς ΙΙΙ.

Ο πατέρας του ήταν πιλότος του B-54 Liberator κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του οποίου το ποτό και οι μάτσο, ατίθασες διαθέσεις ενέπνευσαν τους χαρακτήρες σε μερικά από τα καλύτερα έργα του Σέπαρντ, συμπεριλαμβανομένου του «Τρελός για Έρωτα» (1983).

Ο Σέπαρντ μεγάλωσε στη Νότια Καλιφόρνια, στη Νότια Πασεντίνα και στη συνέχεια στο Ντουάρτε, σε ένα ράντσο με αβοκάντο, αν και οι δύο γονείς του δίδασκαν σε ιδιωτικά γυμνάσια. Σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να γίνει κτηνίατρος. Άρχισε να γράφει θεατρικά έργα ενώ φοιτούσε στο δημόσιο κολέγιο, πριν τα παρατήσει.

Photo: YouTube

«Έφτυνε λέξεις»

Ο Shepard γνώριζε τον γιο του Αμερικανού μπασίστα της τζαζ, Τσαρλς Μίνγκους, στο γυμνάσιο. Ο νεότερος Μίνγκους βοήθησε τον Σέπαρντ να βρει δουλειά ως σερβιτόρος στο Village Gate, ένα νυχτερινό κέντρο στο Γκρίνουιτς Βίλατζ. Από πού προήλθε η ικανότητα του Σέπαρν για τη γλώσσα; Ο Γκρίνφιλντ δεν μπορεί να το εξηγήσει. Αλλά τα θεατρικά έργα άρχισαν να ξεχύνονται από μέσα του, κατά δεκάδες.

Τα πρώιμα έργα του Σέπαρντ ήταν παραισθησιογόνοι καταρράκτες ισχυρισμών που έβγαιναν γρήγορα και έσπαγαν σχεδόν κάθε σύμβαση. Ό,τι έγραφε ο Σέπαρντ ήταν απογυμνωμένο και λίγο εκτός ελέγχου- ο Μπέκετ και ο Πίντερ στέκονταν φρουροί πάνω από τους ώμους του. Τα έργα του ανέβηκαν σε νεαρά πειραματικά θέατρα του κέντρου, όπως το Café La MaMa, το Theatre Genesis και το Caffe Cino.

Το σπάνιο χάρισμα

Ήταν 24 ετών όταν ο Μικελάντζελο Αντονιόνι τον έφερε στη Ρώμη για να τον βοηθήσει να γράψει το σενάριο για το «Ζαμπρίσκι Πόιντ». Αργότερα την ίδια χρονιά, έζησε στην εξοχική έπαυλη του Κιθ Ρίτσαρντς, ενώ δούλευε πάνω σε ένα σενάριο για τους Rolling Stones. Έμεινε στο θρυλικό ξενοδοχείο Chateau Marmont ενώ βρισκόταν στο Λος Άντζελες και αγόρασε γη στο Cape Breton της Νέας Σκωτίας, κοντά στον Φίλιπ Γκλας και τον Ρόμπερτ Φρανκ.

Μεταξύ 1977 και 1985 έγραψε το καλύτερο και πιο ώριμο έργο του: Θεατρικά έργα όπως τα «Curse of the Starving Class», «Buried Child», «True West», «Fool for Love» και «A Lie of the Mind», πολλά από τα οποία μιλούν για οικογένειες που διαλύονται.

Είχε εκείνο το σπάνιο χάρισμα, μεταξύ των θεατρικών συγγραφέων, να μπορεί να αρθρώσει αυτό που δεν λέγεται ακριβώς δίπλα σε αυτό που λέγεται. Μισούσε να πετάει και έγραφε μερικά από τα έργα του ενώ οδηγούσε, κολλώντας τα χαρτιά του στο τιμόνι.

Η φήμη του Σέπαρντ κορυφώθηκε το 1983, όταν εμφανίστηκε ως ο λακωνικός πιλότος δοκιμών της Δυτικής Βιρτζίνια, Τσακ Γιέιγκερ, στην ταινία του Φίλιπ Κάουφμαν για το best seller του Τομ Γουλφ Οι Κατάλληλοι Άνθρωποι (The Right Stuff). Έλαβε υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερου δεύτερου ανδρικού ρόλου, χάνοντας από τον Τζακ Νίκολσον στην ταινία Σχέσεις Στοργής (Terms of Endearment).

Photo: YouTube

Όταν η μποέμ ζωή υπήρχε

Οι ενότητες για την εποχή που ο Σέπαρντ ήταν μαζί με την Σμιθ είναι υπέροχες, περιπλανούμενοι σε έναν έρωτα με μαλλιαρά χαλιά στους διαδρόμους του Chelsea Hotel. Ο Σέπαρντ ήταν πρόσφατα παντρεμένος με την Ο-Λαν Τζόουνς όταν «συγκρούστηκε» με την Σμιθ. Η Τζόουνς ήξερε, και αυτός ήξερε. Το 1985 δήλωσε στο Newsweek για τα πρώτα του χρόνια στο Λος Άντζελες: «Καβαλούσα τα πάντα με μαλλιά».

Γνώρισε την Τζέσικα Λάνγκ στα γυρίσματα της ταινίας «Φράνσις, μια αδέσμευτη γυναίκα» το 1982. Εκείνη ήταν έξι χρόνια νεότερη και μόλις είχε αποκτήσει ένα παιδί με τον Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ. Αν και δεν παντρεύτηκαν ποτέ με τον Σέπαρντ, ήταν μαζί για σχεδόν τρεις δεκαετίες, μεγάλο μέρος του χρόνου αυτού που πέρασαν σε μια φάρμα αλόγων 107 στρεμμάτων κοντά στο Charlottesville, Va.

«Η ζωή του Σέπαρντ είναι δύσκολη για να τα σκατώσει κανείς, και ο Γκρίνφιλντ δεν τα σκατώνει» γράφει ο Ντουάιτ Γκάρνερ στους New York Times. «Σαν να ακολουθούσε ο Σέπαρντ τις σκηνοθετικές οδηγίες του Σαίξπηρ: «Κράτα κάποια αξιοπρέπεια στην έξοδό σου και εξαφανίσου»».

Δείτε το βίντεο

*Με στοιχεία από nytimes.com