Ρασπούτιν: Δεν είμαι όπως όλοι οι άνθρωποι

Εκατοντάδες ιστορικών έχουν απασχοληθή μέχρι σήμερον με την μυστηριώδη ύπαρξιν του Ρασπούτιν, ο οποίος εδολοφονήθη προ είκοσι ετών εις την Πετρούπολιν. Μία νέα μαρτυρία προστίθεται, η σοβαρωτέρα όλων, διά τα παρασκήνια εις τα οποία έζησε ο Ρασπούτιν, διά τον ρόλον τον οποίον έπαιξε εις την Αυλήν του Τσάρου και διά την δολοφονίαν του. Ο μέχρι πρότινος υπουργός των Εξωτερικών της Αγγλίας σερ Σάμουελ Χόαρ είχεν αποσταλή εις Ρωσσίαν ως αρχηγός της μυστικής υπηρεσίας της αγγλικής κυβερνήσεως και προσέφερε μεγάλας υπηρεσίας εις τους συμμάχους. Ο σερ Σάμουελ Χόαρ εδημοσίευσε τα απομνημονεύματά του, εις τα οποία περιέλαβε και όλας τας εκθέσεις του προς τους προϊσταμένους του. Ελάχισται σελίδες είνε τόσον συγκινητικαί όσον αι ξηραί αφηγήσεις του σερ Σάμουελ, και η αφήγησίς του περί των δύο πεπλοφόρων κυριών, αι οποίαι επεσκέφθησαν το ιατροδικαστικόν τμήμα διά να παραστούν εις την αυτοψίαν του πτώματος του Ρασπούτιν υπό το φως ενός φανού, αποτελεί την πλέον αγωνιώδη σκηνήν της τραγικής ιστορίας, διότι εις την αφήγησιν του Άγγλου πολιτικού δεν υπάρχουν ειμή μόνον γεγονότα. Άξιον ιδιαιτέρας σημασίας είνε το γεγονός ότι ο ίδιος ο σερ Σάμουελ Χόαρ αποκαλύπτει ότι τον κατηγόρησαν ως τον υποθάλψαντα την δολοφονίαν του μουζίκου. Φυσικά αποκρούει ο ίδιος αυτήν την κατηγορίαν, λέγων ότι είχε δημιουργηθή εις την Πετρούπολιν κατά το φθινόπωρον του 1916 μια περίεργος ατμόσφαιρα και οι αντιδραστικοί, οι γνωστοί υπό το όνομα «Οι εκατό Μαύροι», είχον την συνήθειαν να κατηγορούν τους διπλωμάτας και τους Άγγλους αξιωματικούς ότι ραδιουργούν εναντίον του αυτοκράτορος και της αυλής. Δεν είνε εκπληκτικόν, λέγει, ότι πλείσται όσαι φήμαι εκυκλοφόρησαν κατά τας οποίας οι Άγγλοι συμμετέσχον εις το έγκλημα.

[…]

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 14.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Διά πολλούς ο Ρασπούτιν ήτο το θηρίον της αποκαλύψεως. Εάν οι πλέον στενοί φίλοι της αυτοκράτειρας και η πλέον αφωσιωμένη κυρία επί των τιμών, η πριγκήπισσα Βασιλσίκοβα, τον έβλεπαν να αναχωρή από το Τσάρσκοε Σέλο, ήσαν εις θέσιν να διακόψουν πάσαν σχέσιν με την αυλήν και να αναχωρήσουν εις εξορίαν. Ο επίσκοπος Θεοφάνης, υπέροχος εξομολογητής και ψυχολόγος εκ των αρίστων, ήτο πεπεισμένος περί της μυστικοπαθείας του Ρασπούτιν. Όταν ήρχισε να γίνεται λόγος περί της υπόπτου δράσεώς του, ο Θεοφάνης δεν επίστευσε τας κατηγορίας και εκάλεσε τον μαθητήν του να έλθη εις το μοναστήρι να εξομολογηθή. Ο Ρασπούτιν δεν απήντησεν εις την πρόσκλησιν και το βράδυ της ημέρας που είχε ορισθή διά την συνάντησιν ο Θεοφάνης ανεχώρησε διά την Μόσχαν. Πολλοί όμως επίστευον ότι ο Ρασπούτιν θα ήρχετο εκείνην την νύκτα. Εις εκ των νέων, ο οποίος αργότερα έγινε επίσκοπος ήτο τόσον πεπεισμένος ότι ο παράδοξος άνθρωπος θα ήρχετο  εκείνην την νύκτα και ότι θα απηυθύνετο εις αυτόν, ώστε εκλείδωσε καλά την πόρταν του κελιού του και παρεκάλεσε τον θυρωρόν να μη επιτρέψη εις κανένα να ανέβη. Ολίγον αργότερα η πόρτα εκτύπησε δυνατά και ο Ρασπούτιν, αφού κατενίκησε την αντίστασιν του θυρωρού, εισήλθε εις το κελί του νεαρού μοναχού και εκεί επί ώρας ολοκλήρους εξωμολογήθη με την πίστιν αληθινού χριστιανού. Όταν ετελείωσε η εξομολόγησίς του, κανείς δεν ηδύνατο να είπη πραγματικά εάν ο Ρασπούτιν ήτο ο μεγαλύτερος άγιος ή ο μεγαλύτερος αμαρτωλός ολοκλήρου της Ρωσσίας. «Είμαι ο άνθρωπος που έχει αναλάβη μίαν αποστολήν» έλεγε. «Δεν είμαι όπως όλοι οι άνθρωποι. Ημπορώ να κάμω το παν».

[…]

Ο σερ Σάμουελ Χόαρ, διευθυντής της μυστικής αποστολής της Αγγλίας εις την τσαρικήν Ρωσσίαν, δεν περιωρίσθη εις τας εκθέσεις του προς τους προϊσταμένους να περιγράψη την τραγικήν δολοφονίαν του Ρασπούτιν, αλλά και την ατμόσφαιραν η οποία είχε δημιουργηθή προ του εγκλήματος. Η πρώτη έκθεσις του σερ Σάμουελ περιγράφει την δύναμιν την οποίαν είχεν αποκτήση ο Ρασπούτιν εις την τσαρικήν αυλήν. Ο Γρηγόρης Εφεμίοβιτς Νόβιχ, γράφει ο σερ Σάμουελ Χόαρ, δηλαδή ο Ρασπούτιν [ο διεφθαρμένος] όπως τον έλεγαν εις το χωριό του διά τας πάσης φύσεως καταχρήσεις του, εκυβέρνησε την Ρωσσίαν από την ημέραν κατά την οποίαν απεκάλυψε διά πρώτην φοράν εις το αυτοκρατορικόν ανάκτορον τας θεραπευτικάς του ικανότητας επί του μικρού Τσάρεβιτς. Τρεις φορές διέτρεξε τον κίνδυνον να δολοφονηθή. Την πρώτην φοράν τον εκτύπησεν επικινδύνως εις την Σιβηρίαν νεαρά χωρική, την οποίαν είχε βιάση, αλλά το τραύμα δεν ήτο θανάσιμον. Την δευτέραν φοράν ένας καλόγηρος, ο Ηλιόδωρος, του επετέθη εις την Πετρούπολιν, αλλά η αντοχή του Ρασπούτιν και η έκτακτος μυϊκή του δύναμις τον έσωσεν από τον θάνατον. Την τρίτην φοράν, εις εν ιδιαίτερον διαμέρισμα του καλλιτέρου εστιατορίου της Πετρουπόλεως «Η Άρκτος», μερικοί αξιωματικοί της φρουράς θα τον εφόνευον, εάν δεν επενέβαιναν εγκαίρως μερικοί γνωστοί του, οι οποίοι ανήκον εις την μυστικήν αστυνομίαν.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 15.1.1936, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Αι εφημερίδες δεν ανέφεραν ποτέ τίποτε περί αυτών των επεισοδίων. Και είνε αληθές ότι μόνον εάν επρόφερε κανείς το όνομα Ρασπούτιν, θα επλήρωνε πρόστιμον 3.000 ρουβλίων. Η μυστική αστυνομία τον επετήρει νύκτα και ημέραν. Ο υπουργός των Εσωτερικών Χβόστωβ ηναγκάσθη να υποβάλη την παραίτησίν του επειδή είχε απολύσει μερικούς αστυνομικούς απεσπασμένους διά την φρούρησιν του Ρασπούτιν. Αλλά ο μουζίκος ησθάνετο την ακατανίκητον διάθεσιν να βυθισθή εις τα όργια και δι’ αυτό εις ωρισμένας στιγμάς ευρίσκετο εν μειονεκτικότητι απέναντι των αντιπάλων του. Εις πρώην αξιωματικός της φρουράς υπερηφανεύεται ότι κατόπιν μιας οργιώδους διασκεδάσεως εξυλοκόπησε αλύπητα τον Ρασπούτιν. Πολλοί άλλοι τον συνήντησαν ημιθανή από την μέθην εις τους δρόμους ή εις δημόσια κέντρα. Κάποιος τον εφωτογράφησε εις μίαν οργιώδη σκηνήν και η φωτογραφία επεδείχθη εις τον αυτοκράτορα. Τέλος ο Ρασπούτιν, ο διεφθαρμένος, εύρε τον θάνατον μετά μίαν οργιαστικήν εορτήν. Η πρώτη είδησις της δολοφονίας του ανεγράφη εις την εφημερίδα του χρηματιστηρίου με ολίγας λέξεις και υπό τον τίτλον «Ο Γρηγόρης Ρασπούτιν Νόβιχ απέθανε εις Πετρούπολιν». Η είδησις είχε ως εξής: «Την 6ην πρωινήν σήμερον ο Γρηγόρης Ρασπούτιν Νόβιχ απέθανε κατά την διάρκειαν μιας εορτής, δοθείσης εις έναν των πλέον αριστοκρατικών οίκων του κέντρου της Πετρουπόλεως». Ιδού τι εξηκρίβωσα από προσωπικήν μου έρευναν, συνεχίζει ο σερ Σάμουελ Χόαρ. Κανείς δεν είχε ιδή τον Ρασπούτιν από το βράδυ της Παρασκευής 29 Δεκεμβρίου, οπότε έφυγεν από το σπίτι του με αυτοκίνητον συνοδευόμενος από έναν αξιωματικόν.

Ο πρίγκηψ Γιουσούπωφ είχεν οργανώσει εκείνο το βράδυ δεξίωσιν, εις την οποίαν παρέστησαν εις ή δύο μεγάλοι δούκες. Την επομένην της εξαφανίσεως του Ρασπούτιν ο μέγας δουξ Δημήτριος Παύλοβιτς ωργάνωσε και αυτός μεγάλην εορτήν εις το διαμέρισμά του τού ανακτόρου της μεγάλης δουκίσσης Ελισσάβετ, του οποίου τα τελευταία πατώματα ήσαν κατειλημμένα από το αγγλορωσσικόν νοσοκομείον. Κατά την διάρκειαν της εορτής αυτής, η οποία υπήρξεν η πλέον θορυβώδης, επεκράτησεν ευθυμία μέχρι της 7.30 το πρωί της Κυριακής. Αι λεπτομέρειαι σχετικώς με την συνταρακτικήν είδησιν του θανάτου του Ρασπούτιν αλληλοσυγκρούονται. Τινές ισχυρίζονται ότι ο Ρασπούτιν ενεκλείσθη εις εν δωμάτιον και εξηναγκάσθη να αυτοκτονήση. Ήκουσα και εγώ να λέγεται ότι εφονεύθη με το ίδιο του χέρι. Ήκουσα επίσης ότι εχρησιμοποίησε το περίστροφον που του είχε δοθή την 2αν πρωινήν διά να αμυνθή. Οπωσδήποτε πιστεύεται γενικώς ότι εφονεύθη. Και πιστεύεται ακόμη ότι το πτώμα του μετεφέρθη εις τας νήσους επί αυτοκινήτου και ότι ερρίφθη εις την θάλασσαν ή τον ποταμόν. Πιστεύεται γενικώς ότι ο Ρασπούτιν εφονεύθη είτε υπό του μεγάλου δουκός Δημήτρη Παύλοβιτς είτε υπό του πρίγκηπος Γιουσούπωφ. Πολλοί ισχυρίζονται ότι ερρίφθη κλήρος και ότι έπεσεν εις τον μέγαν δούκα Δημήτρη, αλλά ο πρίγκηψ Γιουσούπωφ ανέλαβε να τον φονεύση μόνος του. Το περιβάλλον του Ρασπούτιν διατελεί υπό αγωνίαν. Τα διαμερίσματά του αντηχούν από τους οδυρμούς των φίλων του. Η πλέον αφωσιωμένη και πιστή φίλη του εις την αυλήν, η κ. Βιρούμποβα, ηρνήθη να εξέλθη του δωματίου της και ετριπλασιάσθη η δύναμις των αστυνομικών η οποία φρουρεί το σπίτι της.

Η δευτέρα αναφορά του σερ Σάμουελ Χόαρ προσθέτει νέας πληροφορίας περί της τρομακτικής αυτής ειδήσεως. Το πτώμα του Ρασπούτιν, γράφει, ανευρέθη εντός του ποταμού Νέβα, πλησίον της γέφυρας Πετρόφσκυ. Τας πληροφορίας αυτάς μού μετέδωσεν απολύτως εμπιστευτικώς ο αρχηγός της αστυνομίας, ο οποίος και είδε το πτώμα. Φαίνεται ότι ο Ρασπούτιν κατά την μοιραίαν νύκτα εδολοφονήθη εντός της οικίας Γιουσούπωφ. Ερρίφθησαν πολλοί πυροβολισμοί, ένας σκύλος εφονεύθη εις την αυλήν, ένα παράθυρον έσπασε κ.λπ. Περί τα ξημερώματα εξ άνθρωποι μετέφερον εις την αυλήν ένα πτώμα και το ετοποθέτησαν εντός αυτοκινήτου, το οποίον επερίμενεν. Η αυτοκράτειρα επληροφορήθη το έγκλημα την νύκτα του Σαββάτου, αρκετά αργά, και την Κυριακήν το πρωί διέταξε να γίνη η επιμνημόσυνος δέησις εις τον αυτοκρατορικόν ναΐσκον του Τσάρσκοε Σέλο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Γρηγόρη Εφεμίοβιτς Νόβιχ, του επικαλουμένου διεφθαρμένου. Και ο σερ Σάμουελ Χόαρ συμπληρώνει τας πρώτας εκθέσεις λέγων ότι ο φόνος του Ρασπούτιν εκλόνισεν εκ βάθρων όλην την Ρωσσίαν και εκρήμνισε τον τσαρισμόν.

[…]

Το πτώμα του Ρασπούτιν ευρέθη τριγυρισμένον από τους πάγους. Τα χέρια του ήσαν σηκωμένα και το πρόσωπόν του έφερε βαθείαν πληγήν. Οι ανακριταί, οι δικασταί και οι ιατροί απεφάσισαν την αυτοψίαν. Οι ιατροί παρετήρησαν ότι ο Ρασπούτιν, καίτοι ήτο ηλικίας 46 ετών, εφαίνετο μόλις 36 και κατά την συνήθειάν του ήτο ενδεδυμένος ωσάν μουζίκος. Φορούσε ωραιότατες μπότες και ένα γαλάζιο υποκάμισο κεντημένο και με χρυσά κουμπιά. Το υποκάμισο αυτό τού το είχε προσφέρη η αυτοκράτειρα. […] Την στιγμήν κατά την οποίαν εγένετο η αυτοψία επί του πτώματος του Ρασπούτιν εις αστυνομικός ανήγγειλε ότι δύο κυρίαι ήλθαν να παραλάβουν το πτώμα. Ο ιατρός και ο ανακριτής απήντησαν ότι ήτο αδύνατον. Τότε αι επισκέπτριαι εζήτησαν να τους παραδοθούν τα ενδύματα του νεκρού, πράγμα το οποίον εγένετο. Αι δύο αυταί κυρίαι ήσαν η τσαρίνα και η κυρία επί των τιμών Βιρούμποβα.

*Αποσπάσματα από δύο άρθρα (πρώτο και δεύτερο μέρος του ίδιου θέματος) που αφορούσαν το διαβόητο ρώσο καλόγερο Ρασπούτιν και είχαν δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Ελεύθερον Βήμα» στις 14 και στις 15 Ιανουαρίου 1936 αντίστοιχα.

Το πρώτο άρθρο έφερε τον τίτλο «Η δολοφονία του Ρασπούτιν και ο σερ Σάμουελ Χόαρ», ενώ το δεύτερο τιτλοφορούνταν «Προετοιμασία του φόνου – Η έκθεσις του σερ Σάμουελ Χόαρ».

Ο Γρηγόρης Εφεμίοβιτς Νόβιχ, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως Ρασπούτιν, γεννήθηκε στη Σιβηρία τον Ιανουάριο του 1869 και απεβίωσε στην Αγία Πετρούπολη στις 30 Δεκεμβρίου (17 Δεκεμβρίου με το παλαιό ημερολόγιο) 1916.