30 Νοεμβρίου: Ημέρα μνήμης για τα θύματα του Χημικού πολέμου

Ο χημικός πόλεμος πρωτοεμφανίστηκε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, στα πεδία των μαχών εκείνης της μαύρης εποχής, όπου έχασαν τη ζωή τους χιλιάδες άνθρωποι.

Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση χημικών όπλων έγινε από τους Αθηναίους το 600 π.Χ., που μόλυναν με δηλητήριο από το φυτό ελλέβορο τις πηγές που τροφοδοτούσαν με νερό την πολιορκημένη Κίρρα (επίνειο των Δελφών στο σημερινό Κόλπο της Ιτέας). Λίγο αργότερα, το 479 π.Χ. ο Πελοποννησιακός στρατός χρησιμοποίησε αέρια από θειάφι στη μάχη των Πλαταιών.

Διαβάστε επίσης: Ο άνθρωπος που ποτέ δεν υπήρξε: Διέγραψε το παρελθόν του και βρέθηκε νεκρός

Η μακρόχρονη ιστορία του χημικού πολέμου και οι τραγικές απώλειες

Ο σύγχρονος χημικός πόλεμος απέκτησε πολλά προσωνύμια: Μεγάλος Πόλεμος, Πόλεμος Χαρακωμάτων και Πόλεμος των Αερίων. Χημικές ουσίες βέβαια, είχαν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε πολέμους, όμως η χρήση δηλητηρίων ή όπλων με δηλητήριο, η χρήση βλημάτων κάτω των 400 γρ. που φέρουν εκρηκτική γέμιση ή η χρήση ασφυκτικών ή δηλητηριωδών αερίων είχε απαγορευτεί με τις Συμβάσεις της Χάγης το 1899 και το 1907.

Παρόλα αυτά, ο γερμανικός στρατός χρησιμοποίησε ένα νέο όπλο που άλλαξε το πρόσωπο του πολέμου για πάντα. Στις 22 Απριλίου 1915 εξαπέλυσε στη φλαμανδική πόλη Υπρ (Ypres) την πρώτη επιτυχημένη επίθεση με αέριο σε κυλίνδρους, απελευθερώνοντας 168 τόνους χλωρίου.

Το 1915 επίσης οι Γερμανοί, ακολουθούμενοι στη συνέχεια από τους Άγγλους, χρησιμοποίησαν και άλλα αέρια, όπως το φωσγένιο και το διφωσγένιο (υπερπαλίτης) προκαλώντας έτσι το 80% των θανάτων που προήλθαν από ασφυξιογόνα αέρια.

Στις 12 Ιουλίου 1917, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως χημικό όπλο, εναντίον των Βρετανικών στρατευμάτων το καυστικό αέριο Μουστάρδας και πάλι στην πόλη Υπρ. Στη συνέχεια, οι σύμμαχοι το χρησιμοποίησαν εναντίον των Γερμανών και ένα από το θύματα ήταν ο νεαρός δεκανέας Αδόλφος Χίτλερ ο οποίος νοσηλεύτηκε επί μήνες κοντά στο Βερολίνο με φρικτούς πόνους στα μάτια.

Τελικά, οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές χρησιμοποίησαν συνολικά 124.000 τόνους χημικών όπλων προκαλώντας τον θάνατο 91.000 στρατιωτών. Το ίδιο αέριο, αν και η Ιταλία υπέγραψε το πρωτόκολλο της Γενεύης το 1925 κατά της χρήσης χημικών όπλων, χρησιμοποίησε ο Μουσολίνι το 1935 κατά της Αιθιοπίας, προκειμένου να καταστρέψει τον στρατό του Χαϊλέ Σελασιέ, αυτοκράτορα της χώρας, χωρίς μάλιστα κυρώσεις.

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και η ναζιστική Γερμανία έκανε συστηματικά πειράματα για την παραγωγή χημικών όπλων, δεν τα χρησιμοποίησε. Έπαιξε ρόλο πιθανόν η τραυματική εμπειρία του Αδόλφου Χίτλερ αλλά και η αυστηρή προειδοποίηση του Πρόεδρου Ρούσβελτ για μαζικά αντίποινα.

Όμως, οι ναζί τα χρησιμοποίησαν για την εξόντωση των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως του Μαϊντάνεκ, όπου στις 3 Νοεμβρίου 1943 βρήκαν τον θάνατο 18.000 Πολωνοί Εβραίοι πολιτικοί κρατούμενοι και αιχμάλωτοι με το αέριο Zyklon b.
Στην πατρίδα μας και συγκεκριμένα κατά τον εμφύλιο πόλεμο 1946-1949, αμερικανικού τύπου αεροσκάφη στις 25 Αυγούστου 1949, έριξαν σε πολλά σημεία της οροσειράς του Γράμμου την εξελιγμένη μορφή της βόμβας ναπάλμ, τη Napalm-B.

Η Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα

Στις 13 Ιανουαρίου 1993, υπογράφηκε, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, η Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 29 Απριλίου 1997. Την εφαρμογή της Συνθήκης επιβλέπει ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟPCW), που εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας.

Με τον όρο χημικά όπλα και παλαιότερα πολεμικά αέρια ή χημικά αέρια χαρακτηρίζονται οι πάσης φύσεως χημικές ουσίες που μπορούν να μετατραπούν σε αέρια, ατμούς, σταγονίδια ή σκόνη προκειμένου σε πολεμική χρήση να καταστήσουν τον αέρα ακατάλληλο προς αναπνοή. Ο δε πόλεμος που επιχειρείται με τέτοια μέσα χαρακτηρίζεται χημικός πόλεμος.

Η Σύμβαση της Χάγης του 1907 απαγορεύει μεταξύ άλλων: η χρήση δηλητηρίων ή δηλητηριασμένων όπλων όπως επίσης σε άλλες διεθνείς συμβάσεις απαγορεύονται η χρήση βλημάτων κάτω των 400 γρ που φέρουν εκρηκτική γέμιση, η χρήση ασφυκτικών ή δηλητηριωδών αερίων και η λεηλασία.

Τα χημικά όπλα, οι βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό και οι κατηγορίες τους

Ανάλογα της φύσης τους και των βλαβών που επιφέρουν στον ανθρώπινο οργανισμό τα χημικά όπλα διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:

-Ασφυξιογόνα αέρια ή αποπνικτικά αέρια
-Κνιδογόνα αέρια ή καυστικά αέρια
-Ερεθιστικά αέρια,που διακρίνονται σε δακρυγόνα και σε πταρμογόνα
-Τοξικά αέρια
-Εκρηκτικά αέρια, και
-Καπνογόνα