Η απόφαση της Δίκης των Έξι

Πριν από ακριβώς 100 χρόνια, ολοκληρώνεται με τον πιο δραματικό τρόπο μία από τις συνταρακτικότερες περιπέτειες της ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Τρεις πρώην πρωθυπουργοί, δύο υπουργοί και ένας στρατηγός οδηγούνται στο εκτελεστικό απόσπασμα και εκτελούνται.

Έχει μόλις ολοκληρωθεί η δίκη των υπευθύνων για τη Μικρασιατική Καταστροφή, που έμεινε στην Ιστορία ως η Δίκη των Έξι, των έξι δηλαδή που εκτελέστηκαν. Το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», υποστηρίζοντας σθεναρά τον Ελευθέριο Βενιζέλο, δεν θα μπορούσε να μην καλύψει δημοσιογραφικά τη συνταρακτική αυτή δίκη , η οποία οδήγησε στο «σκαμνί» κορυφαία στελέχη των αντιβενιζελικών πολιτικών δυνάμεων.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 16.11.1922, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Η δίκη διεξάγεται υπό συνθήκες μεγάλης κοινωνικής αναταραχής ύστερα από πρωτοβουλία της Επαναστατικής Επιτροπής Πλαστήρα, Γονατά, Φωκά. Οι τρεις στρατιωτικοί ύστερα από τη συντριβή των ελληνικών δυνάμεων στη Μικρά Ασία και τα τραγικά γεγονότα στα παράλια, προχωρούν σε κίνημα, απαιτούν και επιτυγχάνουν την αποχώρηση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’, τη διάλυση της Βουλής και τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

• Διαβάστε επίσης: 31 Αυγούστου 1922: Η τραγική επέτειος του εμπρησμού της Σμύρνης

Γράφει το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» λίγες ώρες μετά την εκτέλεση των Έξι.

Οι κατηγορούμενοι της Δίκης των Έξι

«Μετά την εκτέλεσιν της θανατικής ποινής των καταδικασθέντων υπό του Στρατοδικείου εξεδόθη υπό του Γραφείου Τύπου της Επαναστάσεως το κάτωθι ανακοινωθέν:

“Tην 11 και 30 π.μ. της σήμερον εις τον παρά το Γουδή χώρον εξετελέσθη εν πλήρει στρατιωτική τάξει η θανατική εκτέλεσις των εξ καταδικασθέντων υπό του Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατοδικείου, υπευθύνων της Μικρασιατικής καταστροφής, ήτοι των απαρτισάντων το Συμβούλιον των πέντε πολιτικών Π. Πρωτοπαπαδάκη, Δ. Γούναρη, Ν. Στράτου, Γ. Μπαλτατζή και Ν. Θεοτόκη, και του αρχιστράτηγου της ήττης Γ. Χατζανέστη.

“Tης εκτελέσεως προηγήθη η στρατιωτική καθαίρεσις και η Θεία Μετάληψις εν ταις φυλακαίς Αβέρωφ. Οι νεκροί, μεταφερθέντες πάραυτα εις το Α’ Νεκροταφείον, παρεδόθησαν εις τους οικείους των προς ταφήν.

”Προ της εκτελέσεως οι κατάδικοι ερωτηθέντες περί της υστάτης θελήσεώς των ουδέν είπον»

Η απόφαση

Μεταξύ άλλων η απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Στρατοδικείου ανέφερε:

«Άπαντες οι κατηγορούμενοι εκ συστάσεως μετ’ άλλων εν γνώσει όντες ότι εις στην Ελλάδα επάνοδος του βασιλέως Κωνσταντίνου λόγω των κατά την διάρκειαν του παγκοσμίου πολέμου εχθρικών αυτού πράξεων κατά των Δυνάμεων της Συνεννοήσεως ήθελεν είσθαι επιβλαβής εις τα Εθνικά δίκαια, και ιδία ότι εκλόνισε την συνθήκην των Σεβρών, ήτις, ως προς την παραχώρησιν της Ανατολικής Θράκης, είχεν επικυρωθή υπό της Ελληνικής Βουλής και είχεν αυτή εκτελεσθή διά της κατοχής υπό της Ελλάδος της Θράκης και προσαρτηθείσης ταύτης ειργάσθησαν διά διαφόρων μέσων και δη διά ψευδών διαδόσεων και διά της αποκρύψεως των εντεύθεν κινδύνων εις τα Εθνικά συμφέροντα υπέρ της επανόδου του Βασ. Κωνσταντίνου, επιτευχθείσεης δε ταύτης εξεδηλώθη αμέσως η απειληθείσα διά των γνωστών διακοινώσεων μεγίστη δυσμένεια των Δυνάμεων κατά της Ελλάδος, ου ένεκεν εξέπεσεν αύτη της Συμμαχίας και εστερήθη ούτω της επικουρίας των Συμμάχων προς επιβολήν της Συνθήκης των Σεβρών.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 16.11.1922, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» Ι «ΤΑ ΝΕΑ»

Διπλωματική απομόνωση, τρομοκράτηση κοινής γνώμης

»Καίτοι δε η Ελλάς απεμονώθει διπλωματικώς και εστερήθη της βοηθείας των Δυνάμεων εν τούτοις ούτοι απεφάσισαν παντί σθένει να στηρίξωσιν εις τον Θρόνον τον Βασιλέα Κωνσταντίνον επί θυσία των Εθνικών συμφερόντων όπως υπό την αιγίδα της σταθεράς βάσεως του Θρόνου νέμονται τας διαφόρους εξουσίας του Κράτους και προς τούτο αφ’ ενός μεν διά ψευδών αισιόδοξων ανακοινώσεων απέκρυπτον από τον Λαόν την αλήθειαν, ήτι τον κίνδυνον ον διέτρεχον τα Εθνικά συμφέροντα, αφ’ ετέρου δε διά της τρομοκρατήσεως της Κοινής γνώμης την κατάπνιξιν της εκδηλώσεως πάσης διαμαρτυρίας εκ μέρους του Λαού, αποκρύψαντες, δε την έκπτωσιν της Ελλάδος εκ της Συμμαχίας και την εντεύθεν βλάβην των Εθνικών συμφερόντων, απεφάσισαν να ρίψωσιν επί του Ελληνικού Λαού βάρος ανώτερον υπό πάσαν άποψιν των δυνάμεών του και εν γνώσει των κινδύνων της καταστροφής των Εθνικών δικαίων ων απεδέχοντο, ανέθηκαν αποκλειστικώς εις αυτόν την διά των όπλων επιβολήν της Συνθήκης των Σεβρών, ήτις θα εφηρμόζετο ευχερώς τη συνδρομή των Μεγάλων Δυνάμεων εάν η Ελλάς δεν εξέπιπτε της Συμμαχίας.

»Αφού δε εστέρησαν το στράτευμα, ικανών και δεδοκιμασμένων αρχηγών μονάδων και άλλων αξιωματικών και ωδήγησαν αυτό από αποτυχίας εις αποτυχίαν κατά τας διαφόρους επιχειρήσεις επήλθε τελικώς η μάχη του Σαγγαρίου καθ’ ήν πλέον κατεδείχθη το αδύνατον της επιβολής της Συνθήκης εις τον εχθρόν διά των όπλων»