Ζερόμ Καλούτα: «Σε αυτή την ασπρόμαυρη ζωή αναζητώ τα χρώματα»

Περιμένοντας τον ηθοποιό, ερμηνευτή και μουσικό Ζερόμ Καλούτα στην οδό Βαλαωρίτου στο καφέ του Jimmys, σκέφτομαι ότι στο πρόσωπό του συγκεντρώνονται δύο μικρο-ιστορίες. Τα παιδιά των λαϊκών γειτονιών της Αθήνας των 90s με τις ταινίες, τις ομάδες, τα πάρτι, τις μουσικές, τις βιντεοταινίες, την ακμή μέχρι το 2004.

Και ο Ζερόµ από το Ζαΐρ που κάνει δουλειές, σπουδάζει, φτάνει να παίζει και να δηµιουργεί µόνος σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον και μια Ελλάδα των πολλαπλών κρίσεων μετά το 2010.

Ταλαντούχος με ελληνικά ζηλευτά, ο Ζερόμ ξεκίνησε από τη Σπείρα του Κραουνάκη και έφτασε να καταγράφεται σήμερα ως μονάδα στο θέατρο, την τηλεόραση, τη μουσική. Με πολιτική και κοινωνική ματιά, διατηρεί μια θετική σκέψη για τα πράγματα και δεν παύει να βλέπει την Τέχνη ως καθρέφτη των τάσεων και των αντινομιών της ζωής. Μας μιλάει για την Αθήνα των παιδικών του χρόνων, τη μαμά του, τα πρώτα του βήματα στην Τέχνη αλλά και τον ρατσισμό, το Black Lives Matter, το #MeΤoo και όσα ονειρεύεται.

Από πού είναι η καταγωγή σας;

Κατάγομαι από το πρώην Ζαΐρ, τη νυν Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Και οι δύο γονείς μου είναι από κει. Η μαμά μου έρχεται στην Ελλάδα το 1976-77 όπου γνωρίζει τον πατέρα μου, που ήταν στην Σχολή Ικάρων. Από τη μεριά του μπαμπά η Ελλάδα είναι τότε τοπ προορισμός για την ειδικότητά του.

Η μαμά μου έχει φίλους Ελληνες, θέλει να φύγει από το Ζαΐρ κι έχει χωρίσει τον τότε άνδρα της. Υπήρχαν να ξέρεις τότε πολλοί Ελληνες στο Ζαΐρ. Ο άνθρωπος που έφερε τη δισκογραφία στη χώρα ήταν Ελληνας! Πήγε εκεί, είδε τη φάση, έγραφε μουσικούς στον δρόμο και πούλαγε τη μουσική!

Στα τέλη των 70s φτιάχνουν τη ζωή τους εδώ…

Ναι, εγώ γεννιέμαι το 1983, ο πατέρας μου τελειώνει τις σπουδές του, χωρίζουν και εκείνος επιστρέφει στο Κονγκό. Εγώ πάω σχολείο στο 106ο στο Γουδή (δημοτικό) και γυμνάσιο στο Μαράσλειο. Τα πιο ωραία χρόνια της ζωής μου. Εχω δασκάλες φανταστικές που επιμένουν στην ορθογραφία.

Μιλάτε άψογα ελληνικά.

Είχα δασκάλους καλούς που επιμείνανε.

Και πώς είναι ένα μαύρο παιδί στην Αθήνα των 80s και των 90s;

Ο Γεράσιμος (Ζερόμ) Καλούτα είναι ο βασιλιάς του χωριού. Εχουμε 90s, ευημερία, ΠΑΣΟΚ, με πολύ σεβασμό και αγάπη το λέω, έχουμε δραχμή. Ο μεσαίος, ο πλούσιος και ο φτωχός έχουν τη θέση τους. Δεν έχουμε πολλά λεφτά αλλά κάθε Σάββατο πάμε στη λαϊκή του Πειραιά και παίρνουμε ό,τι γουστάρουμε. Υπήρχε ένα άνοιγμα και στις ψυχές και σε όλα. Και το τοπίο ήταν φιλόξενο. Εγώ ήμουν λίγο εξωτικό φρούτο και με προσέχανε. Πήρα αγάπη πολλή.

Και πώς μπαίνετε στη μουσική ή εν γένει στην Τέχνη;

Εγώ ανήκω σε μια γενιά που βλέπουμε μια ταινία Κυριακή βράδυ και τη συζητάμε τη Δευτέρα. Ο Ράμπο, ο Ρόκι, μου άρεσαν πολύ οι ταινίες. Στο σπίτι ακούγαμε και πολλή μουσική: ντίσκο, αφρικάνικα. Κάναμε πολλά πάρτι στο σπίτι. Το κομμάτι της μουσικής, υπήρχε. Μια μέρα είδα τον Μάικλ Τζάκσον και λέω «αυτό θέλω να κάνω». Ημουν 5 ή 6 ετών. Πήγα μετά σε ωδείο αλλά αυτό ήταν το αρχικό ερέθισμα.

Ωραίο που αναφέρεστε σε επιρροές σε μια Αθήνα που κι εγώ έχω ζήσει και μοιάζει μακρινή.

Αλλάζει η Αθήνα μετά. Αλλάζουν οι γειτονιές, ζούμε το 2004 στην εφηβεία μου. Υπήρχε ανοδική τάση στη χώρα. Μακάρι να υπήρχε η μηχανή του χρόνου, να βλέπαμε ξανά τι συνέβη στην Αθήνα από το 1998 έως το 2004. Περνώ λίγο μετά σε μια σχολή στην Καλαμάτα, Διοίκηση Μονάδων Υγείας και Πρόνοιας, αλλά το κόμματι της μουσικής υπάρχει.

Εχω τις πρώτες μπάντες, παίζω ως DJ αλλά ξέρω πως αυτό θέλει χρόνο, προσπάθεια. Λέω θα το χτίσω τουβλάκι-τουβλάκι. Στα 23 παίρνω την απόφαση πως αυτό θα γίνει η δουλειά μου. Δεν γίνεται να τα σπάμε το Σάββατο μαζί στα κλαμπ και τη Δευτέρα να σερβίρεις, μου λένε οι φίλοι μου. Και γνωρίζω τον Σταμάτη Κραουνάκη. Μπαίνω στη Σπείρα Σπείρα και συνεργάζομαι μαζί του για επτά χρόνια. Αυτό είναι το σχολείο μου. Στο 3ο έτος λέω δεν είναι αυτή η δουλειά σου, μπορεί να ξέρεις να τρέξεις ένα εστιατόριο από όλα τα πόστα αλλά δεν…

Τι ξεχωριστό κάνετε τότε;

Δούλεψα σε κέντρο αποκατάστασης για άτομα με ψυχικά νοσήματα. Για πέντε χρόνια είχα την ομάδα μπάσκετ. Ημουν προπονητής θεράπων. Αυτοί με φτιάξανε, σε σημείο που πολλά πράγματα δεν μπορούν να με σπάσουν πια μέσα στη ζωή.

Επανακαθόρισα τι σημαίνει πρόβλημα. Εκεί συναντώ κόσμο που το στίγμα της ψυχικής ασθένειας τους έχει περιθωριοποιήσει. Πάω και τους λέω: Παιδιά, δεν ξέρω τι έχετε και δεν με νοιάζει αλλά εδώ θα παίξουμε μπάσκετ. Αυτά όλα γίνονται κατά τη διάρκεια που είμαι στην ομάδα του Σταμάτη Κραουνάκη.

Τι κρατάτε από το Κέντρο αυτό;

Πως οι άνθρωποι είμαστε υπεράνθρωποι και χρειαζόμαστε αγάπη. Ανθρωποι που βγαίνουν από νοσοκομείο και που μόλις πάρουν αγάπη μπορούν να παίξουν μπάσκετ. Το είδα.

Μετά πώς συνεχίζεται η πορεία σας;

Ολοκληρώνεται ο κύκλος με τη Σπείρα και κάνω το «Μάνα πάω στο Χόλιγουντ» με τη Δήμητρα Παπαδοπούλου. Μεγάλο πρόσωπο και σε μια καίρια στιγμή.

Το κριτήριο για µένα είναι πάντα καλλιτεχνικό. Πρέπει να µου αρέσει, να ξέρω πως θα δώσω κάτι για να προχωρήσουμε. Σιγά σιγά με αναγνωρίζει κόσμος και από άλλες δουλειές μου, από τη μουσική μου. Ας πούμε, φτιάχνω τον δρόμο μου.

Τι έχει σήμερα ο δρόμος σας;

Τελειώνω γυρίσματα στη σειρά «Κι όμως είμαι ακόμη εδώ» στην ΕΡΤ με Γερονικολού, Τσιμιτσέλη. Κάνω πρόβες με το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας για το «Λα Μοσκέτα», μια ιταλική κωμωδία, γραμμένη το 1500 – ένα πολυεπίπεδο έργο.

Ο σκηνοθέτης Γιάννης Μαργαρίτης το µεταφέρει σε µια εποχή λίγο πριν ανέβει ο Μουσολίνι, ο Φασισµός. Το σκεπτικό είναι πως έχεις τέσσερις ανθρώπους που όλοι είναι απατεώνες, ο ένας πάει να κοροϊδέψει τον άλλον.

Να υποδυθεί κάτι που δεν είναι. Εγώ κάνω έναν χωριάτη που πιάνει κάποια λεφτά, απατεωνάκος και προσπαθεί να γίνει κάτι που δεν μπορεί. Εχουμε τέτοια παραδείγματα γύρω μας. Ξεκινάμε από την Καλαμάτα και θα πάμε περιοδεία σε πόλεις.

Τώρα επίσης ήλθατε από γύρισμα.

Συμμετέχω στα «Νούμερα», στην ΕΡΤ του Φοίβου Δεληβοριά.

Δουλεύετε πολύ. Και σε ετερόκλητα πράγματα. Πώς είναι αυτό;

Η ρίζα είναι διπλή. Η εξής μία, το ‘χω δει αυτό από τη μαμά μου που ήταν ένας φανταστικός άνθρωπος. Με μεγάλωσε μόνη της. Ποτέ δεν έχανε μέρα δουλειάς, όσο κουρασμένη κι αν ήταν. Εργαζόταν ως οικιακή βοηθός. Εμαθα από εκείνη πως η δουλειά είναι ο δρόμος μας. Η μαμά μου, η επιβίωση και η φιλοδοξία. Αυτά με καθόρισαν. Αγαπώ τη δουλειά μου. Επίσης το σχολείο μου ήταν το σέρβις σε μπαρ-καφέ.

Μετά το 2010 πάντως τα πράγματα δυσκόλεψαν – είχαμε κρίσεις. Είδαμε μέχρι και τη Χρυσή Αυγή στη Βουλή.

Κοινωνικά αισθάνθηκα λίγο πως ο αέρας άλλαζε μετά το 2010. Αυτό που με παραξενεύει είναι: ας μεταφερθούμε στο Κονγκό. Ας φανταστούμε ένα κόμμα που θα έλεγε πως θα σκοτώνει λευκούς. Δεν θα επενέβαινε ο ΟΗΕ; Με ενόχλησε μια ανοχή που υπήρχε από το σύστημα.

Τώρα πού βρισκόμαστε; Δυσκολίες υπάρχουν πολλές και σήμερα.

Στην αρχή και τη ρίζα του προβλήματος, που συχνά είναι ταξικό. Βρισκόμαστε σε μια δύσκολη στιγμή. Ο κόσμος θέλει να τρέξει στα λιβάδια και μας κόψανε την ανάσα. Το μέλλον υποθηκεύθηκε ακόμη περισσότερο.

Μέσα στον Covid, τον Μάη του 2020, είχαμε το κίνημα του Black Lives Matter στις ΗΠΑ και αλλού. Τι ήταν για εσάς αυτό; Δίκαιη αντίσταση σε καταστολή; Κάτι βαθύτερο;

Αυτό που καταλαβαίνω είναι πως η Αμερική είναι ένα μεγάλο κοντράστ. Η Νέα Υόρκη είναι ένα σύμπαν και όλο το άλλο ένα άλλο σύμπαν. Ο ρατσισμός ήταν νομικά κατοχυρωμένος μέχρι και πριν από 70 χρόνια. Ο Μπαράκ Ομπάμα συγκίνησε και γι’ αυτό.

Μετά όμως είχαμε τον Τραμπ.

Κάνουμε ένα βήμα μπροστά και συχνά δύο βήματα πίσω.

Στη δουλειά σας παρακολουθείτε τα μαύρα ρεύματα στη Μουσική;

Μα δικά μας ρεύματα είναι αυτά. Αυτή είναι η κουλτούρα μας!

Τα τελευταία πάντως χρόνια γίνεται συζήτηση για την τραπ.

Είναι ένα πράγμα μεμονωμένο αλλά πρέπει να ξέρεις από πού προέρχεται. Αυτό είναι το χιπ χοπ. Εχει το πολιτικό κομμάτι, έχει το σκέλος του δρόμου, έχει και το σκέλος του κλαμπ – της διασκέδασης. Το σκέλος του δρόμου, είναι αυτό που λέμε το CNN, η ανταπόκριση. Το ραπ και το χιπ χοπ πάντα μιλούσε για την κοινωνία.

Ηταν ο καθρέφτης της. Επειδή στην Ελλάδα έχουμε μεσαία τάξη δεν μπορούμε να καταλάβουμε τον συμβολισμό της ραπ.

Η τραπ είναι ένα υβρίδιο της ραπ του Νότου, που είναι το κομμάτι του δρόμου αλλά και αυτό μιλάει για μια πραγματικότητα. Οταν ένας πιτσιρικάς λέει πως «θέλω κότερα, ελικόπτερα», λέει εμμέσως πως ο τρόπος σας έχει αποτύχει. Να πάω σχολείο, να περάσω σε ΑΕΙ, να κάνω μεταπτυχιακό, έχει αποτύχει. Είναι κριτική στο μοντέλο αυτό.

Ενδιαφέρουσα προσέγγιση σε σχέση με απλουστευτικά σχήματα. Γιατί υπάρχει κριτική πως τα τραγούδια πριμοδοτούν – καταγράφουν τον σεξισμό.

Σε μια κοινωνία που έχουμε κάτι τομάρια που σκοτώνουν τις γυναίκες τους; Υπάρχει βία στα σπίτια και δεν υπάρχει σεβασμός.

Η Τέχνη αλλάζει τον κόσμο;

Δεν ξέρω αν μπορεί η Τέχνη να αλλάξει τα πράγματα. Οι άνθρωποι παίρνουν απόφαση. Οι νόμοι που ψηφίζονται. Παρένθεση: καλά κάνανε τα μαύρα αδέλφια στο BLM και αντέδρασαν. Εγώ κάνω Τέχνη γιατί η ζωή μου με τη μαμά μου δεν ήταν εύκολη.

Σε αυτή την ασπρόμαυρη ζωή εγώ αναζητώ τα χρώματα. Το κλειδί είναι να αλλάξουν οι νόμοι. Και η συμμετοχή μας στα κοινά. Ο αστυνομικός τιμωρήθηκε γιατί ο Φλόιντ πέθανε. Εγιναν όλα αυτά για να γίνει το προφανές. Και αυτό με στενοχωρεί.

Πείτε μας για το νέο σας κομμάτι με τίτλο «Angela».

Είναι ένα κομμάτι που σκεφτόμουν καιρό τώρα. Ο ρυθμός είναι ζουκ, καρίμπιαν. Αφιερωμένο στη θεία μου Αντζέλα. Ενας πολύ γλυκός άνθρωπος. Ψάχνω να βρω την αγάπη της ζωής μου και γνωρίζω πολλές εκδοχές γυναίκας. Η γυναίκα έχει την επιλογή. Θα κάνω παιδιά όταν θέλω εγώ. Κανείς δεν θα με κακοποιεί ή θα με πιέζει. Είμαι φεμινιστής.

Πώς σχολιάζετε το ρεύμα του #MeToo;

Το #MeToo είναι σωστό, λογικό. Το καλωσορίζουμε. Οι γυναίκες θα μιλάνε όταν υπάρχει κατάχρηση εξουσίας. Και θέλουμε να βρούμε τον τρόπο να ζήσουμε όλοι μαζί καλύτερα. Ακόμη είμαστε σε δύσκολη εποχή. Δεν είναι καθαρό το τοπίο. Εμαθε πρόσφατα παραγωγός πως ο σκηνοθέτης κάνει μπούλινγκ και τον έκοψε. Αυτό όμως ακόμη είναι η εξαίρεση. Δεν προστατεύεται ακόμη ολοκληρωμένα ο αδύναμος. Δεν προστατεύεται ακόμη η γυναίκα. Ακόμη λένε «ναι αλλά προκάλεσες». Θέλει ακόμη πολλή δουλειά.

Πώς είναι το θέατρο σήμερα; Ποια τάση κυριαρχεί; Εσπασε ο διαχωρισμός καλός ηθοποιός – τηλεόραση;

Οι καλοί ηθοποιοί δηλαδή δεν έχουν λογαριασμούς; Η μυθοπλασία στην τηλεόραση έχει ανέβει πολύ τα τελευταία χρόνια. Πριν από χρόνια αγοράζαμε σειρές από την Τουρκία ενώ τα λεφτά μπορούσαν – και αποδείχθηκε – να δίνονταν για καλές ελληνικές παραγωγές.

Το θέατρο;

Είναι σε φάση αναγέννησης. Καλλιτεχνικά θα δούμε πού θα πάει. Ακόμη νομίζω πως δεν έχει κάτσει η σκόνη. Θέλουμε πράματα απλά. Αναγεννησιακά. Και κάτι παραπάνω. Να έχει την επίφαση του γέλιου αλλά να έχει κι ένα βαθύτερο σήμα. Μια θέση πολιτική.

Θα κάνετε θέατρο τον χειμώνα;

Θα είμαι στις «Εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Με σκηνοθέτη τον Λευτέρη Γιοβανίδη. Είναι μια καλή χρονιά.