Οι ασθενείς «ζουν» τα όνειρά τους στην Πάρκινσον

Εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου η νόσος Πάρκινσον, εμφανίζεται στο γενικό πληθυσμό με μια συχνότητα γύρω στο 0,3%, όμως στα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών ανεβαίνει στο 2%.

Συνήθως ξεκινά στις ηλικίες μεταξύ 55-70 ετών, αν και υπάρχουν και περιστατικά με πρώιμη έναρξη ακόμη και νωρίτερα των 50 ετών, με τις περιπτώσεις αυτές να εκτιμώνται περίπου στο 10% των περιστατικών. Έχουν παρατηρηθεί επίσης και περιπτώσεις νεανικής έναρξης, οι οποίες είναι σπάνιες.

Για τη νόσο Πάρκινσον, ο καθηγητής Νευρολογίας και Νευροβιολογίας της Ιατρικής Αθηνών, διευθυντής της 1^ης Νευρολογικής κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο και διευθυντής του Εργαστηρίου Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών Λεωνίδας Στεφανής, εξηγεί πως υπάρχει συνήθως μια πρόδρομη φάση της νόσου, όπου μπορεί να υπάρχουν κάποια συμπτώματα όπως δυσκοιλιότητα, κατάθλιψη, υποσμία (μείωση της οσφρητικής ικανότητας), καθώς και μια ιδιαίτερη διαταραχή του ύπνου, η διαταραχή συμπεριφοράς κατά την διάρκεια του ύπνου REM, όπου οι ασθενείς εκδραματίζουν τα όνειρά τους, δηλαδή λειτουργούν σαν τα όνειρά τους να ήταν πραγματικότητα και κάνουν κινήσεις που αντιστοιχούν στο ονειρικό περιεχόμενο.  Όταν, αργότερα πιά, εμφανιστούν τα κινητικά συμπτώματα, όπως δυσκολία στην κίνηση, βραδυκινησία, δυσκαμψία και πιθανόν τρόμος (τρέμουλο), τότε η διάγνωση τίθεται με σχετική ευκολία από έναν έμπειρο Νευρολόγο.  Πάλι όμως χρειάζεται προσοχή για να αποκλειστούν παθήσεις, όπως τα άτυπα Παρκινσονικά σύνδρομα.

Στα πλαίσια της νόσου Πάρκινσον μπορεί να εμφανιστεί αρκετά συχνά άνοια, δηλαδή σοβαρή έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα, συνήθως αρκετά χρόνια μετά την έναρξη των κινητικών συμπτωμάτων.  «Η άνοια στα πλαίσια της νόσου Πάρκινσον είναι διαφορετική οντότητα από την άνοια της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά μπορεί σε μερικές περιπτώσεις να συνυπάρχουν», επισημαίνει ο κ. Λ. Στεφανής.

Μεσογειακή διατροφή για καθυστέρηση

Ο καθηγητής σημειώνει πως παρότι δεν υπάρχει γνωστή δυνατότητα πρόληψης, εντούτοις, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις, μέσα και από Ελληνικές μελέτες που έχουν γίνει για την πρόδρομη φάση, ότι η Μεσογειακή διατροφή και η σωματική άσκηση μπορεί να μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Όσον αφορά την κληρονομικότητα ο κ. Στεφανής σημειώνει πως «υπάρχει σαφής κληρονομικότητα σε μια μειονότητα των περιστατικών, γύρω στο 10 με 20%.  Έχουν βρεθεί τα τελευταία χρόνια συγκεκριμένες ανωμαλίες σε γονίδια που ευθύνονται για πολλές από αυτές τις κληρονομικές μορφές.  Μάλιστα, μερικές από αυτές τις κληρονομικές μορφές φαίνεται να τις συναντούμε σχεδόν αποκλειστικά στην Ελλάδα».

Δύσκολη η φροντίδα

Η συγκεκριμένη ασθένεια έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στους ασθενείς όσο και στους φροντιστές τους. «Στα πρώιμα στάδια της νόσου δεν υπάρχει ιδιαίτερη επιβάρυνση, πέρα από το συναισθηματικό φορτίο που φέρνει μαζί της η διάγνωση και την ανησυχία που προκαλεί για το μέλλον.  Καθώς όμως προχωρεί η νόσος, εμφανίζεται σημαντική δυσλειτουργία στην καθημερινότητα από την πλειάδα κινητικών και μη κινητικών εκδηλώσεων, που δεν αντιμετωπίζονται κατάλληλα με την φαρμακευτική αγωγή.  Αυτό οδηγεί σε μεγάλη επιβάρυνση και των ασθενών αλλά και των φροντιστών τους», αναφέρει ο καθηγητής.

Θεραπείες

Οι διαθέσιμες θεραπείες που υπάρχουν σήμερα αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα, δεδομένου ότι δεν υπάρχει θεραπεία που να αντιμετωπίζει τη νόσο στην ρίζα της και να επιβραδύνει τουλάχιστον την εξέλιξή της.

Οι υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες αποσκοπούν στο να αντιμετωπίσουν το έλλειμμα στον νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη η οποία με τη σειρά της, είναι υπεύθυνη για τα βασικά κινητικά συμπτώματα της νόσου, επισημαίνει ο κ. Στεφανής, προσθέτοντας πως «Είναι λοιπόν θεραπείες υποκατάστασης του ντοπαμινεργικού ελλείμματος και είναι πολύ αποτελεσματικές, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια της νόσου».

Δύσκολος βηματισμός

Με την πάροδο του χρόνου όμως, ακόμη και ορισμένα κινητικά προβλήματα, όπως στην βάδιση, στην ένταση και καθαρότητα της φωνής και στην κατάποση, δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην θεραπεία, ενώ τα ίδια τα φάρμακα προκαλούν συχνά παρενέργειες, όπως ακούσιες κινήσεις, μεγάλες διακυμάνσεις στην κινητική απόδοση, και ακόμη και ψυχιατρικά συμπτώματα.

«Όταν οι ασθενείς είναι στην προχωρημένη αυτή φάση της νόσου, μπορούν να ωφεληθούν από τις προηγμένες θεραπείες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, με την χρήση αντλιών συνεχούς χορήγησης των φαρμάκων ή με την εμφύτευση ενός είδους βηματοδότη στον εγκέφαλο.  Οι μέθοδοι αυτοί μπορούν να ομαλοποιήσουν τις κινητικές διακυμάνσεις και να μειώσουν τις ακούσιες κινήσεις» αναφέρει ο καθηγητής.

Όσο για τα μη κινητικά συμπτώματα της νόσου, μπορεί και αυτά να αντιμετωπιστούν σε κάποιο βαθμό, με επί μέρους συμπτωματικές θεραπείες.