Έξαρση των αναπνευστικών παθήσεων από την κλιματική αλλαγή

Η ατμοσφαιρική ρύπανση σκοτώνει περίπου 7 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει θέσει όρια στα αποδεκτά επίπεδα ρύπων, όμως τα στοιχεία που διαθέτει, δείχνουν ότι σχεδόν όλος ο παγκόσμιος πληθυσμός και συγκεκριμένα το 99%, αναπνέει αέρα με ρύπους που υπερβαίνουν τα όρια αυτά.

Από το νέφος στις πόλεις μέχρι τον καπνό μέσα στο σπίτι, η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία και το κλίμα. Οι συνδυασμένες επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στους εξωτερικούς χώρους και στο εσωτερικό των σπιτιών, προκαλούν εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο, από σειρά νοσημάτων σε διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Στο αναπνευστικό σύστημα, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί ή εντείνει το άσθμα, τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, τον καρκίνο του πνεύμονα και οξείες αναπνευστικές λοιμώξεις, εντείνοντας την νοσηρότητα και την θνησιμότητα.

Οι ρύποι που προκαλούν μεγάλη ανησυχία για τη δημόσια υγεία περιλαμβάνουν τα σωματίδια, το μονοξείδιο του άνθρακα, το όζον, τα διοξείδια του αζώτου και του θείου.

Όπως εξηγεί στο in.gr η αναπληρώτρια καθηγήτρια Πνευμονολογίας Παρασκευή Κατσαούνου, το αναπνευστικό σύστημα είναι φτιαγμένο να δέχεται μόνο καθαρό αέρα. Όμως διάφορες συνήθειες, όπως το κάπνισμα, και άλλα προβλήματα που μειώνουν την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε, όπως η ρύπανση, επιδεινώνουν την κατάσταση του αναπνευστικού συστήματος και οδηγούν σε νόσο.

Οι κύριες παθήσεις στις οποίες επιδρά περισσότερο η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Η ρύπανση από μόνη της δύσκολα μπορεί να προκαλέσει ΧΑΠ γιατί απαιτείται αρκετά υψηλό ποσοστό ρύπανσης στους πνεύμονες, αλλά σε συνέργεια με τσιγάρο, η νόσος έρχεται πολύ πρωιμότερα. Ο λόγος είναι ότι τόσο οι εξωγενείς παράγοντες της ρύπανσης, όσο και το κάπνισμα, προάγουν τη φλεγμονή στους πνεύμονες.

Στο άσθμα όμως που είναι φλεγμονώδης πάθηση, οι επιπτώσεις είναι άμεσες. Νόσος που οφείλεται σε γενετικούς λόγους, έχει υφέσεις και εξάρσεις. Εκλυτικοί παράγοντες είναι τα διάφορα αλλεργιογόνα, ο καπνός ή τοξικά αέρια ή οι ιογενείς λοιμώξεις. Και το πρόβλημα από την ατμοσφαιρική ρύπανση, το βλέπουμε ήδη με την επιδείνωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας.

«Καθώς η ρύπανση της ατμόσφαιρας επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή, το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργείται από τις αυξημένες εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα», επισημαίνει η κ. Κατσαούνου και εξηγεί: «Το αναπνευστικό μας χρειάζεται καθαρό οξυγόνο και το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα αέριο που διαπερνά πολύ πιο εύκολα τις μεμβράνες του αναπνευστικού σε σύγκριση με τους άλλους ρύπους. Όμως είναι δηλητηριώδες αέριο, και αυτό ήδη το γνωρίζουμε από τους θανάτους που συμβαίνουν κατά καιρούς από τα μαγκάλια.  Προκαλεί δηλητηρίαση του αναπνευστικού, καθώς συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη, που μεταφέρει το οξυγόνο στους ιστούς. Η ευκολία σύνδεσης οφείλεται στο γεγονός ότι το μονοξείδιο έχει μεγάλη χημική συγγένεια με το οξυγόνο. Έτσι, αντί να μεταφέρεται οξυγόνο, ο οργανισμός δηλητηριάζεται από το μονοξείδιο.

Συνήθως στο περιβάλλον υπάρχει μικρή ποσότητα μονοξειδίου, όμως όσο αυξάνεται λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα πράγματα γίνονται μη αναστρέψιμα, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται τα αναπνευστικά προβλήματα».

H θερμοκρασία

Εκτός από την ατμοσφαιρική ρύπανση, το αναπνευστικό μας επηρεάζεται και από την θερμοκρασία και την υγρασία, προκαλώντας παροξύνσεις και ευνοώντας την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

Η γνώση μας για το κρύο και τις επιπτώσεις στο αναπνευστικό είναι παγιωμένη – όλοι γνωρίζουμε ότι σε χαμηλές θερμοκρασίες είμαστε πιο ευάλωτοι σε λοιμώξεις.

Όμως και οι  συνθήκες ακραίας ζέστης κι αυτές το επηρεάζουν, ιδίως όταν συνδυάζονται και με τη ρύπανση.

Για το λόγο αυτό εξάλλου, το καλοκαίρι σε μέρες πολύ θερμές, παρατηρούμε αύξηση στις νοσηλείες για αναπνευστικά περιστατικά, είτε πρόκειται για άσθμα, είτε πρόκειται για ΧΑΠ.

Αυτό συμβαίνει γιατί το αναπνευστικό σύστημα, λειτουργεί σε κάποιες συνθήκες καθαρότητας αέρα, αλλά και σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες. Όταν αυξάνεται η θερμοκρασία περιβάλλοντος και σώματος αλλάζουν οι ιδιότητες αναπνευστικού, ευνοώντας τις κρίσεις άσθματος, αλλά και δημιουργώντας πρόσφορο περιβάλλον για λοιμώξεις, με δυσμενείς επιπτώσεις, ιδίως σε ανθρώπους που ήδη πάσχουν από αναπνευστικά προβλήματα.