Οι σοφιστές – Ιππίας, η φύση και ο νόμος

Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση σοφιστή που αποζητούσε την ολοκλήρωσή του μέσα στην παντογνωσία και την παντεχνία υπήρξε ο Ιππίας. Ήταν ο σπουδαιότερος από τους σοφιστές εκείνους που παρείχαν απλόχερα στους μαθητές τους κάθε λογής εξειδικευμένες γνώσεις, σε πεδία όπως τα μαθηματικά, η αστρονομία και η μαντική.

Ο Ιππίας, ο οποίος είλκε την καταγωγή του από την Ήλιδα, έκανε πολλά ταξίδια εντός των ορίων του ελληνικού κόσμου, εκπροσώπησε την πατρίδα του σε διάφορες αποστολές και αποκόμισε μεγάλα κέρδη με τις ομιλίες του. Ξεχωριστής αναφοράς χρήζει η επιβλητική εμφάνισή του όταν μετέβαινε στην κοντινή Ολυμπία, με τον πορφυρό μανδύα που φορούσε να φέρνει στο νου την ενδυμασία των μεταγενέστερων διάσημων σοφιστών των Αυτοκρατορικών Χρόνων.

Σύμφωνα με όσα πληροφορούμαστε από τον Πρωταγόρα του Πλάτωνα, ο Ιππίας καταπιάστηκε με το έπος, την τραγωδία, το διθύραμβο, αλλά και την πεζογραφία. Για το περιεχόμενο ορισμένων συγγραφικών έργων του συμπεράσματα εξάγονται μέχρις ενός σημείου από τους τίτλους τους, όπως Εθνών ονομασίαι ή Συναγωγή. Επίσης, η καταγραφή των ονομάτων των ολυμπιονικών στο έργο του Ολυμπιονικών αναγραφή πρόσφερε ένα σταθερό θεμέλιο ως προς την τοποθέτηση των γεγονότων της ελληνικής ιστορίας μέσα στο χρόνο.

Πέραν τούτων, ο Τρωικός του Ιππία είναι ένας φανταστικός διάλογος μεταξύ του Νεοπτόλεμου και του Νέστορα μετά την άλωση της Τροίας, όπου ο πρώτος συμβουλεύεται τον δεύτερο για τους τρόπους με τους οποίους μπορούσε να δρέψει δόξα ένας νέος.

Εξάλλου, η ενασχόληση του Ιππία με πληθώρα γνωστικών αντικειμένων (αριθμητική, γεωμετρία, αστρονομία, γραμματική, ρητορική, διαλεκτική, μουσική) παραπέμπει, κατά μία τουλάχιστον εκδοχή, στα στοιχεία που συναποτέλεσαν αργότερα την έννοια της εγκυκλοπαιδικής παιδείας. Η εκπληκτική μνήμη του, την οποία φρόντιζε να καλλιεργεί με μνημονικές τεχνικές, ήταν εκείνη που του επέτρεπε να συγκρατεί το πλήθος των γνώσεών του.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ό,τι αφορά τις αντιλήψεις του Ιππία παρουσιάζει ένα χωρίο του πλατωνικού Πρωταγόρα, όπου ο ηλείος σοφιστής προσφωνεί τους συγκεντρωμένους ως εξής: συγγενείς τε και οικείους και πολίτας φύσει, ου νόμω. Θέλοντας να υπογραμμίσει την αντίθεση ανάμεσα στη φύση και στο νόμο, ο Ιππίας, αναπτύσσοντας δράση στην Αθήνα των μέσων περίπου της δεκαετίας 430-420 π.Χ., προσθέτει ότι η φύση ενώνει το όμοιο με το όμοιο, αλλά ο νόμος, ωσάν τύραννος, καταδυναστεύει σε πολλά τη φύση. Σύμφωνα με το εν λόγω σκεπτικό, πραγματική αξία έχει μόνο η φύση, ο δε νόμος παρουσιάζεται ως ανταγωνιστής αυτής, καθώς επιβάλλει στους ανθρώπους απαράδεκτες διακρίσεις και διαχωρισμούς.