Γαλλία: Ο μαρασμός των δασών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής

H τριετία μέχρι και το 2020 σημαδεύτηκε από μεγάλες ξηρασίες στη Γαλλία. Όμως οι αυξημένες βροχοπτώσεις του 2021 δεν λειτούργησαν ακριβώς ως «μάννα εξ ουρανού».

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν αρχίσει να γίνονται πια ορατές στα δάση της τρίτης μεγαλύτερης σε έκταση χώρας της Γηραιάς Ηπείρου.

Τα δέντρα εξασθενούν, προσβάλλονται από αρρώσεις και ξεραίνονται με πρωτοφανείς ρυθμούς, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Δασών (ONF).

Από τα 1,4 εκατομμύρια εκτάρια δημόσιων δασών στη γαλλική επικράτεια, τα 300.000 είναι πλέον σε μαρασμό. Συνολικά, οι προβληματικές εκτάσεις είναι περίπου τριάντα φορές όσο αυτή του Παρισιού…

Πλέον, δε, εκτείνονται σχεδόν σε όλη τη γαλλική επικράτεια και σε όλα τα είδη δέντρων, μαλακού και ξηρού ξύλου.

Οι μεγαλύτερες προκλήσεις απαντώνται πάντως στα κεντρικά και βόρεια, μιας και στον γαλλικό νότο τα είδη δέντρων έχουν προσαρμοστεί καλύτερα στη ζέστη και στη ξηρασία.

Πρόβλημα εθνικών διαστάσεων

Στο Γκραντ Εστ στα βορειοανατολικά και στη Βουργουνδία-Φρανς-Κοντέ στα κεντροανατολικά, οι ερυθρελάτες σήμερα αποδεκατίζονται από ένα μικρό σκαθάρι, που σκάβει κάτω από το φλοιό και διακόπτει την κυκλοφορία του χυμού, οδηγώντας σε πρόωρο θάνατο τα δέντρα.

Οι φόβοι ήδη εντείνονται ότι μπορεί αυτού του είδους τα έλατα μπορεί να εξαφανιστούν από τις γαλλικές πεδιάδες μέσα σε μόλις ένα ή δύο χρόνια.

Το πρόβλημα, λέει στην Liberation o γενικός διευθυντής της ONF, Μπερτράν Μουνς, δεν έχει να κάνει απλά με το χαμηλό υψόμετρο. «Επιβαρυντικός παράγοντας είναι η κλιματική αλλαγή», επισημαίνει.

Ακόμη και η εμβληματική για τα γαλλικά δάση οξιά, που χρειάζεται περισσότερο νερό, έχει αρχίσει να χάνεται στα εδάφη της Νορμανδίας ή στην αλπική οροσειρά του Ιούρα.

Στο Πα-ντε-Καλαί, στον γαλλικό βορρά, θεωρείται πια απαραίτητο να αποψιλωθούν ολόκληρες εκτάσεις με θνήσκουσες μελιές, που έχουν προβληθεί από ένα μύκητα, ο οποίος «μετανάστευσε» από την Ασία και μαλακώνει τους κορμούς.

Στο δάσος Μοντμορενσί, στην περιοχή του Παρισιού, οι καστανιές επίσης πεθαίνουν από ασθένειες.

Το φημισμένο Δάσος του Τρονσέ, στα κεντρικά, βρίσκεται σε κρίση εδώ και δύο χρόνια, καθώς το 15 έως 20% δένδρων βελανιδιάς πολύ υψηλής ποιότητας (η ξυλεία των οποίων έχει χρησιμοποιηθεί στην Παναγία των Παρισίων, έως την κατασκευή βαρελιών για ακριβά ουίσκι) πεθαίνουν εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Οι κορυφές κοκκινίζουν, τα φύλλα πέφτουν και ο φλοιός τους ξεφλουδίζει. Πλέον, τονίζει ο Μουνς, κρίνεται αναγκαίο το κόψιμο ολοένα και περισσότερων βελανιδιών που ξεραίνονται, πολύ προτού ωριμάσουν.

Αλλαγή σκηνικού

Κλιματολόγοι προειδοποιούν ότι σε λιγότερο από μια γενιά, σχεδόν σε δέκα με τριάντα χρόνια, είδη όπως η οξιά ή η βελανιδιά θα αρχίσουν να εκλείπουν από τα γαλλικά εδάφη.

Λόγω προσαρμογής στα νέα κλιματικά δεδομένα, προειδοποιούν, ο πληθυσμός τους θα μειωθεί, καθώς θα περιοριστεί σε μικροκλίματα που θα παραμένουν ευνοϊκά για την ανάπτυξή τους.

Συνολικά, τονίζουν οι επιστήμονες, σε 5-15 χρόνια το ένα τρίτο των γαλλικών δασών θα έχει αλλάξει όψη, επηρεάζοντας περίπου το 10% της επικράτειας.

Μέσα σε μισό αιώνα, δε, εκτιμούν ότι πάνω από τα μισά γαλλικά δάση θα έχουν αλλάξει όψη.

Το φαινόμενο, εκτιμούν, θα επιτείνουν και οι πυρκαγιές, που -εξαιτίας της ξηρασίας- δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα μόνο στον γαλλικό νότο.

Σε μία προσπάθεια ανάσχεσης αυτής της καταστροφής, στη Γαλλία έχει τεθεί σε εφαρμογή διετές σχέδιο αναδάσωσης 45.000 εκταρίων δασικών εκτάσεων, που υποφέρουν από την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η πρόκληση είναι πολλαπλή.

Αφενός, λόγω των πολύ στενών χρονικών περιθωρίων, την ώρα μάλιστα που -μαζί με τα δάση- «αποψιλώνεται» και η ONF σε προσωπικό (έως το 2025, αναμένεται να αριθμεί περί τα 8.000 άτομα, σχεδόν τα μισά συγκριτικά με το 1985, ενόσω οι νέες προβλήψεις γίνονται πια μόνο με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου).

Αφετέρου, επειδή το «στοίχημα» είναι η φύτευση διαφορετικών ειδών, που θα μπορούν να προσαρμοστούν και να αντέξουν στα νέα κλιματικά δεδομένα.

«Πάνω απ’ όλα προσπαθούμε να φέρουμε μεσογειακά είδη προς τα βόρεια», λέει ο Μουνς, η υπηρεσία του οποίου πειραματίζεται εδώ και μήνες σε φυτώρια με την ανθεκτικότητα των ειδών σε διάφορα επίπεδα ξηρασίας.

«Η κλιματική αλλαγή συμβαίνει πολύ γρήγορα. Η κατάσταση επιδεινώνεται εδώ και μια δεκαετία και μπορούμε να δούμε κάθαρα ότι τα δάση δεν μπορούν πια να τα καταφέρνουν από μόνα τους», παρατηρεί.

Πρέπει «να τα βοηθήσουμε να προσαρμοστούν», υπογραμμίζει. «Το να συνεχίσουμε να κάνουμε φυσική αναγέννηση είναι άλλα λόγια να… αγαπιόμαστε και να απαλλάσσουμε τον εαυτό μας από τις ευθύνες».