Απατεώνες προσπαθούν να πουλήσουν εμβόλια σε όλη την Ευρώπη

Της Μαρίας Βασιλείου

Στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 15 δισ. ευρώ αντιστοιχεί η αξία ψευδών προσφορών 1,1 δισ. δόσεων εμβολίων κατά της Covid από υποτιθέμενους μεσάζοντες προς κυβερνήσεις ευρωπαϊκών χωρών επισημαίνει ο Βίλε Ιτάλα, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Ο φινλανδός επικεφαλής του OLAF προειδοποιεί ακόμη για πιθανές απάτες με πλαστά rapid test κατά της Covid, ενώ επισημαίνει ότι με την αύξηση της χρήσης του ηλεκτρονικού εμπορίου ενισχύονται οι πωλήσεις πλαστών προϊόντων και αντικειμένων μέσω του Διαδικτύου, ενώ δυσκολεύει ο εντοπισμός της απάτης, καθώς δεν αφορά πλέον μεγάλες παραγγελίες, που φτάνουν στην ΕΕ με κοντέινερ, αλλά σε μεμονωμένα προϊόντα που φτάνουν στην πόρτα των καταναλωτών.

«Είναι τεράστια η ποσότητα των εμβολίων, που απατεώνες επιχειρούν να πουλήσουν σε Αρχές κρατών- μελών της ΕΕ. Συνολικά, οι ψευδείς αυτές προσφορές αφορούν 1,1 δισ. εμβόλια έναντι συνολικής αξίας 15 δισ. ευρώ» τονίζει ο Ιτάλα στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». Ο OLAF γνωρίζει ότι 12 κράτη – μέλη έχουν αντιμετωπίσει τέτοιες απάτες, ενώ ο Ιτάλα δεν αποκλείει ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότερα. Ποιο είναι το modus operandi των υποτιθέμενων μεσαζόντων σε αυτές τις περιπτώσεις;

«Ερχονται σε επαφή κυβερνητικές Αρχές, συνήθως μέσω e-mail, προσφέροντας εξαιρετικά μεγάλη ποσότητα εμβολίων και ζητούν να κατατεθεί προκαταβολή για την παραγγελία. Εχω δει ορισμένες από τις προσφορές αυτές, είναι προετοιμασμένες πολύ καλά. Φαίνονται πράγματι σαν να είναι έγκυρες. Αλλά οι προσφορές δεν αντιστοιχούν σε εμβόλια, αν γίνει εξόφληση της προκαταβολής στη συνέχεια οι υποτιθέμενοι μεσάζοντες εξαφανίζονται» επεξηγεί ο ευρωπαίος αξιωματούχος. Μάλιστα, όπως επισημαίνει όλα τα εμβόλια στις ψευδείς προσφορές που έχουν λάβει Αρχές κρατών – μελών ήταν ανάμεσα στα τέσσερα που έχουν εγκριθεί από την ΕΕ, κάνοντας ακόμη πιο αξιόπιστη την προσφορά. Οι έρευνες του OLAF σε συνεργασία με τις Αρχές των κρατών – μελών βρίσκονται σε εξέλιξη. Πάντως, προς το παρόν δεν έχουν οδηγήσει σε πραγματικές πληρωμές και απώλεια κρατικών κονδυλίων.

«Χρειάζεται να υπάρξει προσοχή από τα κράτη – μέλη σε αυτό το ζήτημα. Να γίνονται οι προμήθειες εμβολίων μέσω επίσημων φορέων. Ολοι γνωρίζουμε πόσο δύσκολη είναι η κατάσταση όταν υπάρχει ανάγκη για εμβόλια. Η πολιτική πίεση είναι μεγάλη και τέτοιες προσφορές φαίνονται ελκυστικές, αλλά έχουμε καταφέρει να προειδοποιήσουμε τα κράτη – μέλη» επισημαίνει ο Ιτάλα. «Οι πολίτες πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη ότι τα εμβόλια είναι πραγματικά».

Υπάρχουν άλλου είδους απάτες, όπως για παράδειγμα πλαστών εμβολίων, τον ρωτάμε; «Δεν έχουμε εντοπίσει συγκεκριμένες περιπτώσεις προμήθειας πλαστών εμβολίων στην ΕΕ, αλλά υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις σε χώρες εκτός ΕΕ, όπου έχει γίνει παράδοση με παρτίδες ψεύτικων εμβολίων» τονίζει. Καθησυχαστικός εμφανίζεται και ως προς την κατάσταση με την προμήθεια βασικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή των εμβολίων.

«Προς το παρόν δεν έχει διαπιστωθεί παρανομία όσον αφορά την προμήθεια ουσιών και υλών για την παρασκευή των εμβολίων. Πάντως κοιτάμε προς όλες τις κατευθύνσεις και σε αυτό το ζήτημα συνεργαζόμαστε με τους παρασκευαστές εμβολίων» επεξηγεί.

Πλαστά προϊόντα

Αλλωστε, οι έρευνες του OLAF δείχνουν ότι η Covid βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος εκμετάλλευσης και απάτης με πλαστά προϊόντα, που υπόσχονται προστασία έναντι του ιού. «Αρχικά διαπιστώσαμε ότι πλαστές μάσκες προσώπου εισέρχονταν στην ΕΕ. Αργότερα είδαμε ότι και πολλά άλλα προϊόντα προσωπικής προστασίας κατά της Covid, ιατρικές συσκευές, απολυμαντικά, αντισηπτικά χεριώνκαι άλλα, ήταν πλαστά. Το μέγεθος είναι τεράστιο. Οι έρευνές μας οδηγήσαν στην ταυτοποίηση πάνω από 1.000 ύποπτων φορέων με έδρα εκτός ΕΕ κυρίως, που πουλούν πλαστά προϊόντα στην ΕΕ και στην κατάσχεση περισσότερων από 40 εκατομμυρίων αντικειμένων».

Αν και προς το παρόν ο OLAF δεν έχει καταλήξει σε ασφαλή μεθοδολογία για την εκτιμώμενη συνολική αξία των πλαστών αυτών προϊόντων, καθώς η αξία του κάθε προϊόντος ποικίλλει, μόνο οι μάσκες μπορεί να κοστίζουν από ένα σεντ μέχρι αρκετά ευρώ η καθεμία, υπολογίζεται ότι θα είναι αρκετά υψηλή.

«Πολλά πλαστά προϊόντα προέρχονται από την Κίνα, ιδίως πλαστές μάσκες» λέει ο ευρωπαίος αξιωματούχος σε μια προσπάθεια να προειδοποιήσει τους ευρωπαίους αγοραστές. «Ολες οι χώρες της ΕΕ έχουν γίνει στόχος υπόπτων φορέων εκμετάλλευσης και παράνομου εμπορίου πλαστών και επικίνδυνων προϊόντων, που έχουν σχέση με προστασία από την Covid» λέει ξεκάθαρα ο Ιτάλα.

Τα rapid test

Σχετικά με τα rapid test, τα οποία γίνονται πλέον κομμάτι της καθημερινότητας πολλών Ευρωπαίων, ο Ιτάλα εκτιμά βάσει εμπειρίας – που έδειξε ότι υπήρξε παράνομο εμπόριο με πλαστά και επικίνδυνα αντικείμενα σε όλη την γκάμα των προϊόντων που χρησιμοποιήθηκαν κατά της Covid – ότι θα πρέπει να αναμένεται πως θα υπάρξει αντίστοιχη εξέλιξη και με τα τεστ ανίχνευσης του ιού. «Προφανώς, θα είναι το επόμενο πεδίο απάτης. Είμαστε σε ετοιμότητα και σε συνεχή συνεργασία με τις εθνικές Αρχές, ώστε να μη συμβεί κάτι τέτοιο. Αν εντοπίσουμε τέτοια περίπτωση θα προειδοποιήσουμε τα κράτη – μέλη».

Πέρα από τις απάτες σε προϊόντα και εμβόλια κατά της Covid τον ρωτάμε ποιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις διαφθοράς στην ΕΕ. «Στις αγορές μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου» απαντά. «Πώς μπορούν να ξέρουν οι καταναλωτές ότι δεν φτάνουν στα χέρια τους πλαστά προϊόντα. Είναι μεγάλη πρόκληση». Επεξηγεί ότι «είναι εξαιρετικά δύσκολο για οποιαδήποτε Αρχή να ελέγξει την προέλευση ενός αντικειμένου, το οποίο φτάνει στον καταναλωτή απευθείας μέσω μεμονωμένης παραγγελίας. Είναι ευκολότερο να εντοπιστούν μεγάλα κοντέινερ με πλαστά αντικείμενα. Βρισκόμαστε σε επαφή με τις εθνικές Αρχές για να συντονίσουμε τις ενέργειές μας, να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα».

Ενίσχυση της διαφθοράς και της απάτης εντοπίζεται ακόμη σε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα, που υλοποιούνται σε τρίτες χώρες. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο, αλλά γίνεται δυσκολότερος ο εντοπισμός τους, καθώς οι απάτες αφορούν ολοένα και περισσότερο διασυνοριακές συναλλαγές, όπου εμπλέκονται πολλά κράτη, επεξηγεί ο Ιτάλα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ