Γιώργος Μπίζος: Ο έλληνας «ελέφαντας» του Μαντέλα

Το 1990, «ΤΑ ΝΕΑ» και ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαπέτρου βρέθηκαν στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής για να καλύψουν την ιστορικής σημασίας αποφυλάκιση του Νοτιοαφρικανού πολιτικού και μετέπειτα προέδρου της χώρας, Νέλσον Μαντέλα, ύστερα από 27 χρόνια φυλάκισης.

«ΤΑ ΝΕΑ» εξασφάλισαν τότε μια αποκλειστική συνέντευξη του Γιώργου Μπίζου, δικηγόρου και προσωπικού φίλου του Νέλσον Μαντέλα, υπέρχμαχου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εξέχουσας προσωπικότητας του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ

Ενδεικτικό της σχέσης Μαντέλα – Μπίζου ήταν το γεγονός, ότι στην πρώτη του ομιλία, δύο ημέρες μετά την αποφυλάκισή του, ο Μαντέλα κάλεσε κοντά του στο βάθρο, τον Γιώργο Μπίζο.

«ΤΑ ΝΕΑ», 3 Μαρτίου 1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Μπίζος από το 1958 εκπροσωπούσε σε όλες τις δίκες όχι μόνο τον Νέλσον και τη Γουίνι Μαντέλα, αλλά και τους περισσότερα από τα ηγετικά στελέχη του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC).

«Κανείς δεν έχει κάνει περισσότερα για τον αγώνα μας» είχε δηλώσει τότε ο Σίριλ Ραμαφόζα, νυν Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, καθώς τον παρουσίαζε στο κοινό.

Εκείνη την ιστορική ημέρα για τη χώρα της Νότιας Αφρικής και το κίνημα κατά του Απαρτχάιντ, ο Μπίζος και ο Άρθουρ Τσιάσκαλσον, ο δεύτερος δικηγόρος του Μαντέλα, ήταν οι μόνοι λευκοί στο πλευρό του Μαντέλα.

«Είναι δύσκολο να πιστέψεις τι δυναμισμό και πόση παλικαριά κρύβει μέσα του αυτός ο ήρεμος και χαμογελαστός άνθρωπος» είχε δηλώσει για τον Μπίζο, ο Γ. Γεωργίου, γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Νότια Αφρική.

Οι φίλοι και οι συνεργάτες του Νέλσον Μαντέλα είχαν δώσει στον Μπίζο το προσωνύμιο που αντιπροσώπευε αυτά τα χαρακτηριστικά η «Δύναμη του ελέφαντα»

«ΤΑ ΝΕΑ», 3.3.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η απόδραση

Πώς όμως έφτασε ο Μπίζος στη Ν. Αφρική;

Γεννήθηκε το 1928 στο Βασιλίτσι της Μεσσηνίας. Τον Μάιο του 1941 και ενώ η Κρήτη, δεχόταν την αεραπόβαση του ναζιστικού στρατού, ο 13χρονος τότε Γιώργος Μπίζος και ο πατέρας, δραπέτευσαν από την κατεχόμενη Μεσσηνία.

Με τη βοήθεια ενός αρμένιου φούρναρη από την Κορώνη κατάφεραν να ξεγελάσουν τους Γεργμανούς και να φύγουν με ένα μικρό καΐκι, στο οποίο επέβαιναν 4 ακόμα Έλληνες και 7 Νεοζηλανδοί.

«Βάλαμε πλώρη για την Κρήτη χωρίς να ξέρουμε πως η Κρήτη έπεφτε. Δυτικά των Κυθήρων για καλή μας τύχη μάς βρήκε ένα συμμαχικό πλοίο μας μάζεψε και μας έβγαλε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί μείναμε μέχρι τις αρχές Αυγούστου και στη συνέχεια με τον πατέρα μου ήρθαμε στη Ν. Αφρική. Ο πατέρας μου έπιασε δουλειά για μερικά χρόνια σ’ ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε πυρομαχικά και στη συνέχεια άνοιξε ένα μικρό μαγαζάκι, όπως κάνουν όλοι οι Έλληνες όταν φτάνουν εδώ…»

Η γνωριμία με τον Νέλσον Μαντέλα

Ο Γιώργος Μπίζος που μετά το Γυμνάσιο φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, γνώρισε για πρώτη φορά τον Νέλσον Μαντέλα, το 1949.

«Ο Μαντέλα ήταν εννέα χρόνια μεγαλύτερος. Είχε αρχίσει αργά τις σπουδές του. Οι μαύροι φοιτητές τότε ήταν ελάχιστοι στο Πανεπιστήμιου και αποτελούσαν τη νεολαία του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC) . Ήταν αυτοί που το 1950 ανέτρεψαν την ηγεσία του κόμματος και ανέλαβαν οι ίδιοι…Τότε άρχισε η γνωριμία μας με τον Μαντέλα, όμως στενοί φίλοι γίναμε αργότερα, το 1955…»

Μετά την αποφοίτηση του ο Μπίζος ήταν ο πρώτος λευκός δικηγόρος, που δέχτηκε να μοιραστεί το γραφείο του, το 1955, με μαύρο συνάδερφό του, τον Ντούμαν Νοκούι.

Η στενή φιλία

Ο Νοκούι, μετέπειτα γενικός γραμματέας του ANC, ήταν στενός φίλος του Μαντέλα και έτσι ξεκίνησε και η φιλία μεταξύ Μαντέλα και Μπίζου. Μάλιστα μια από τις πρώτες υποθέσεις που ανέλαβε ο Μπίζος  για λογαριασμό του Μαντέλα, ήταν η εξαίρεση ενός λευκού δικαστή από υπόθεση του Μαντέλα.

Το 1956, ο Μαντέλα και ο συνέταιρός του στο δικηγορικό γραφείο Όλιβερ Τάμπο, τότε αντιπρόεδρος του ANC, συλλαμβάνονται με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας.

Όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ»: «Η δίκη θα κρατήσει πένε ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1961, και ο Γ. Μπίζος είναι αυτός που θα βοηθήσει ώστε να μην κλείσει το δικηγορικό γραφείο των δύο φίλων του. (…) Το 1958, ο έλληνας δικηγόρος υπερασπίζεται τη σύζυγο του Μαντέλα, Γουίνι , που είχε χτυπήσει έναν αστυνομικό και καταφέρνει να την αθωώσει»

Η μεγάλη μάχη όμως για τον Μαντέλα και κατ’ επέκταση για τον Μπίζο είναι το 1963, στη δίκη της Ριβόνια, όπου δικαζόταν με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας ολόκληρη σχεδόν η ηγεσία του ΑΝC, με τον Μαντέλα να είναι τότε ιεραρχικά το νούμερο 2 του κόμματος.

Στις 28 Σεπτεμβρίου του 2010, σε νέα συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» και τον Δημήτρη Ν. Μανιάτη μιλάει για την απολογία του Μαντέλα.

«Ηταν τετράωρη και σωκρατική. Αν και πάντοτε πίστευα ότι ο Σωκράτης… τα έκανε λίγο χάλια χωρίς δικηγόρο. Ο Μαντέλα είπε πως έκανε εγκλήµατα σύµφωνα µε τη νοµοθεσία, αλλά αυτή δεν ήταν δίκαιη. Και µεταχειριστήκαµε το δικαστήριο ως µια ευκαιρία να πείσουµε τον κόσµο για τον αγώνα. Στη δίκη ενώ ο κόσµος ήξερε τους Μαντέλα και Μπέκι, δεν ήξεραν τους άλλους οκτώ. Τους πρότεινα να γράψουν την ιστορία τους σε δέκα σελίδες και να τις δηµοσιεύσουµε. Τις επιµελήθηκε η φίλη µου και νοµπελίστρια Ναντίν Γκόρντιµερ που µας στάθηκε».

Στη δίκη αυτή, η απόφαση της οποίας είχε ουσιαστικά εκδοθεί πριν καν ξεκινήσει η ακροαματική διαδικασία, ο Μαντέλα και η συντριπτική πλειοψηφία των κατηγορουμένων καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση, ο Μπίζος όμως παρέμεινε στο πλευρό του Μαντέλα, καθ’ όλη τη διάρκεια της φυλάκισής του.

«Με είχε εντυπωσιάσει το ηθικό του, που δεν κάμφθηκε» ποτέ δήλωσε στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» του 1990 ο Μπίζος. «Δεν ήμουν μόνο ο δικηγόρος της οικογένειας όλα αυτά τα χρόνια . Έζησα από κοντά όλα τα προβλήματά τους και κυρίως τα προβλήματα που είχαν με τα παιδιά»

«ΤΑ ΝΕΑ», 20.9.2010, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Αληθεύει ότι στη φυλακή ο Μαντέλα ανέβαζε αρχαίες τραγωδίες;», είχε ρωτήσει τον Μπίζο ο Δημήτρης Ν. Μανιάτης.

«Εγώ έδωσα στον Μαντέλα την ‘Αντιγόνη’  του Σοφοκλή και έπαιξε τον Κρέοντα µαζί µε άλλους κρατουµένους», απάντησε ο Μπίζος προσθέτοντας «Νοµίζω διδάχθηκε απ’ τα αρχαία κείµενα και για την πολιτική εξουσία».

Η νέα αρχή για τη Ν. Αφρική

Ο Μπίζος περιγράφει πώς το 1990, το περιβάλλον του Μαντέλα πληροφορήθηκε την αποφυλάκιση του.

«Είχαμε μια δίκη των ηγετών του Εθνικού Δημοκρατικού Μετώπου, με 22 κατηγορούμενους, για εσχάτη προδοσία, που κράτησε τεσσεράμισι ολόκληρα χρόνια. Τελειώσαμε στο Εφετείο τον περασμένο Δεκέμβρη και σε αυτή τη δίκη ήταν κατηγορούμενος και ο αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου.

»Το Σάββατο, λοιπόν, 10 Φεβρουαρίου, ο Τούτου είχε σε εμάς τους δικηγόρους τραπέζι στο σπίτι του στο Σοβέτο. Κάποιος μας τηλεφώνησε εκεί και μας είπε να παρακολουθήσουμε στις 5 το απόγευμα τις ειδήσεις στην τηλεόραση γιατί ο Φρέντ Ντε Κλερκ (τότε πρόεδρος της Νότιας Αφρικής) θα ανακοινώσει κάτι σημαντικό. Έτσι μάθαμε ότι την επομένη θα άφηναν ελεύθερο τον Μαντέλα.»

Το 1994, ο Νέλσον Μαντέλα έγινε ο πρώτος Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής σε εκλογές που επιτράπηκε να ψηφίσουν και μαύροι. Ο Γιώργος Μπίζος συμμετέχει στη σύνταξη του νέου, δημοκρατικού Συντάγματος της χώρας ενώ έχει ενεργή συμμετοχή και στην γενικότερη χάραξη της πολιτικής του Μαντέλα.

«ΤΑ ΝΕΑ», 13.5.1994, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ως προς την οικονομική πολιτική, στις 13ης Μαϊού 1994, ο Μπίζος δηλώνει στην Ειρήνη Καρανασοπούλου και τα «ΝΕΑ»: «Δεν πρόκειται να γίνουμε δούλοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας» προσθέτοντας όμως πως «έχουμε πάρει τα μαθήματά μας από την Ανατολική Ευρώπη».