Η Ελληνίδα των μεγάλων… νανοεπιτευγμάτων, Κατερίνα Αϋφαντη

Είναι μόλις 36 ετών και έχει ήδη επιτύχει πολλά και σημαντικά στο πεδίο της Μηχανικής και της Επιστήμης των Υλικών: η κυρία Κατερίνα Αϋφαντή, περί ης ο λόγος, γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1983 στις ΗΠΑ, καθώς ο πατέρας της Ηλίας Αϋφαντής ήταν καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

«Ο πατέρας μου ήταν ταγμένος στην επιστήμη του και αποτέλεσε μαζί με τη μητέρα μου την κύρια έμπνευσή μου για να «βουτήξω» στα επιστημονικά άδυτα», όπως λέει η ίδια στο «Βήμα».

Μεγάλωσε μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας, αφού ο πατέρας της μετακλήθηκε στην έδρα Μηχανικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) το 1990, διατηρώντας όμως συγχρόνως τη θέση του στο Μίσιγκαν. Από νωρίς ήλθαν και οι διακρίσεις: σε ηλικία μόλις 16 ετών η κυρία Αϋφαντή έγινε δεκτή από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές της σε μόλις τρία χρόνια.

Στη συνέχεια με υποτροφία του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ στη Βρετανία, ενώ το 2005, σε ηλικία μόλις 22 ετών, έλαβε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία, όπου μάλιστα διακρίθηκε ως η νεότερη επιστήμονας που έλαβε PhD στη χώρα. Το 2008, στα 25 έτη της, έγινε η νεότερη ερευνήτρια που έλαβε χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας (ERC).

«Η χρηματοδότηση ήταν της τάξεως των 1,13 εκατ. ευρώ για πέντε χρόνια και αποφάσισα να έχω ως βάση μου το ΑΠΘ για να «θεμελιώσω» στην Ελλάδα την έρευνα που ήθελα να διεξαγάγω επάνω στη συμπεριφορά των νανοϋλικών και τις εφαρμογές τους στις μπαταρίες λιθίου και στη βιολογία» σημειώνει.

Εστιάζοντας στον άνθρωπο

Και μπορεί η κυρία Αϋφαντή να είχε τις καλύτερες των προθέσεων για να ενισχύσει τη χώρα της, δεν φαίνεται όμως πως η χώρα της είχε αντίστοιχες καλές προθέσεις για να ενισχύσει το άξιο τέκνο της (τι πρωτότυπο…). Ετσι, η ελληνίδα ερευνήτρια πήρε και εκείνη τον δρόμο της ξενιτιάς και βρέθηκε ξανά στις ΗΠΑ. «Αρχικώς δέχθηκα θέση αναπληρώτριας καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας και πλέον βρίσκομαι στο Πανεπιστήμιο της Φλόριδας, όπου εργάζομαι ως αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανολόγων-Μηχανικών και Αεροδιαστημικής Μηχανικής.

Eχω ένα πολύ καλά εξοπλισμένο εργαστήριο για να διεξάγω την έρευνά μου με τη συνδρομή των διδακτορικών και μεταδιδακτορικών μου φοιτητών και με χρηματοδότηση από το Εθνικό Ιδρυμα Επιστημών και το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Χαίρομαι πάρα πολύ να βλέπω τους φοιτητές μου να ανθίζουν με «πυξίδα» τους την επιστήμη και τη γνώση και παράλληλα σαν «πνευματική μητέρα» τούς δίνω συμβουλές για όλες τις πτυχές της ζωής τους».

Στην έρευνα η κυρία Αϋφαντή έχει ρίξει το βάρος της στο πώς θα κάνει τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη. «Αυτό που με γεμίζει πραγματικά είναι το να προσπαθήσω να προσθέσω ένα λιθαράκι ώστε να βελτιωθεί η κοινωνία μέσω των ιατρικών και τεχνολογικών εφαρμογών που μπορούν να έχουν οι μελέτες μου».

Και έχει ήδη βάλει όχι ένα αλλά πολλά λιθαράκια – δεν είναι τυχαίο ότι κρατά μια θέση ανάμεσα στις 16 κορυφαίες νεαρές ελληνίδες επιστήμονες με τεράστια απήχηση στο γνωστικό πεδίο της και χιλιάδες αναφορές στην έρευνά της. Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Φλόριδας μάς αναφέρει μόνο κάποια από τα υποσχόμενα προγράμματα που τρέχει αυτή τη στιγμή με τους συνεργάτες της:

«Δημιουργούμε με χρήση νανοϋλικών εμφυτεύματα τα οποία ενσωματώνονται πολύ καλύτερα στον ανθρώπινο οργανισμό. Δημιουργούμε επίσης πολύ βελτιωμένα από άποψη βιοσυμβατότητας ηλεκτρόδια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εν τω βάθει διέγερση του εγκεφάλου, η οποία εφαρμόζεται για την αντιμετώπιση νόσων όπως η επιληψία, η νόσος του Πάρκινσον, ο χρόνιος πόνος και η κατάθλιψη». Στο στόχαστρο της ομάδας βρίσκονται όμως και οι μπαταρίες του μέλλοντος.

«Μπαταρίες νατρίου, ενός στοιχείου που βρίσκεται σε αφθονία στο περιβάλλον, οι οποίες θα έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και θα συνδέονται με χαμηλότερο κόστος από τις μπαταρίες λιθίου που χρησιμοποιούνται ευρέως σήμερα».

Κέντρο αριστείας στην Ελλάδα

Θα γύριζε ποτέ πίσω στην Ελλάδα για να συνεχίσει όλο αυτό το σημαντικό έργο; «Η Ελλάδα και η Ορθοδοξία, που για μένα είναι αλληλένδετες, αποτελούν πηγή έμπνευσης στην έρευνά μου. Επομένως, αν αποφασίσει πράγματι η χώρα να ενισχύσει τους έλληνες επιστήμονες και να τους αφήσει να επιτελέσουν απερίσπαστοι το έργο τους, θα ήταν χρέος μου να επιστρέψω. Θα ήθελα κάποια ημέρα να συμβάλω στο να δημιουργηθεί ένα κέντρο αριστείας στην Ελλάδα με διεθνείς συνεργασίες, στο οποίο θα γίνεται πρωτότυπη δουλειά στην Επιστήμη των Υλικών με εφαρμογές στην ενέργεια, στη βιοϊατρική και στην τεχνολογία».

Και μια και μιλάμε για πιθανά μελλοντικά σχέδια και μια και η εβδομάδα που μόλις ολοκληρώθηκε ήταν Εβδομάδα Νομπέλ, θα έβλεπε η κυρία Αϋφαντή τον εαυτό της με ένα τέτοιο βραβείο κάποια ημέρα; «Το πεδίο μου δεν συνηθίζει να είναι από τα πεδία που «προτιμούν» τα Νόμπελ – δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώτος μηχανολόγος-μηχανικός, ο Dan Shechtman, έλαβε Νομπέλ το 2011. Το δικό μου Νομπέλ θα είναι το να συμβάλω στο να έχει μια καλύτερη ζωή έστω και ένας άνθρωπος».

Στην εποχή των… πλαστικών και επίπλαστων προτύπων σε διαφορετικά πεδία, συμπεριλαμβανομένου αυτού της επιστήμης, η Κατερίνα Αϋφαντή είναι μια από τις περιπτώσεις που (ευτυχώς) υπάρχουν για να μας θυμίζουν τι σημαίνει επιστήμονας με πραγματικές περγαμηνές και πραγματικό ερευνητικό έργο. Και είναι μόλις 36 ετών. Φανταστείτε πόσο έργο έχει ακόμη μπροστά της για το δικό της καλό και το καλό όλων μας.