Σεισμοί στην Αθήνα: Αποκάλυψη τώρα για το ρήγμα της Πάρνηθας

Ελάχιστοι γνωρίζουν πού βρίσκεται. Ακόμη λιγότεροι είναι εκείνοι που μπορούν, όταν κατά τύχη το συναντήσουν, να καταλάβουν ότι πρόκειται για το σεισμικό ρήγμα που απασχόλησε όσο κανένα άλλο την Ελλάδα την τελευταία 20ετία.

Κι όμως την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου δεκάδες άνθρωποι θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να το δουν, να το αγγίξουν και να εντρυφήσουν στα μυστικά του μέσα από μια πρωτότυπη, μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα, «σεισμολογική εκδρομή»: Μια εκδρομή στο ενεργό ρήγμα της Πάρνηθας.

Η εξόρμηση στον ορεινό όγκο της Αττικής θα δώσει την ευκαιρία στους συμμετέχοντες όχι μόνο να περιηγηθούν στη φύση αλλά και να βρεθούν στο σημείο από όπου ξεχύθηκε η φονική ενέργεια του Εγκέλαδου στις 7 Σεπτεμβρίου του 1999.

Η επιτόπια, υπαίθρια, επιστημονική ξενάγηση θα πραγματοποιηθεί από τον σεισμολόγο δρα Γεράσιμο Παπαδόπουλο στο πλαίσιο των ενημερωτικών δράσεων που ξεκινά η Natural Hazards Society – είναι, άλλωστε, ο κατάλληλος άνθρωπος για κάτι τέτοιο, καθώς μαζί με τους σεισμολόγους δρα Αθανάσιο Γκανά από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και τον καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Σπύρο Παυλίδη, είχαν βραβευτεί το 2002 για τη μελέτη του ρήγματος και του σεισμού της Πάρνηθας.

Ανταπόκριση

Η ιδέα της επιστημονικής εκδρομής έχει ήδη συναντήσει σημαντική ανταπόκριση από το κοινό. Είναι λογικό: Το ρήγμα της Πάρνηθας, ή Ρήγμα της Φυλής όπως είναι η ορθότερη ονομασία του, το 1999 προκάλεσε μέσα σε 15 δευτερόλεπτα 143 θανάτους, χιλιάδες υλικές ζημιές και άμεσο οικονομικό κόστος 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το μεγαλύτερο που έχει προκαλέσει ποτέ σεισμός στην ιστορία της Ελλάδας. Ολα αυτά σε απόσταση μόλις 18 χιλιομέτρων από το ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Κι ενώ οι επιστήμονες δήλωναν ότι το συγκεκριμένο ρήγμα δεν θα μας απασχολήσει ξανά, δύο δεκαετίες αργότερα, στις 19 Ιουλίου του 2019 η Πάρνηθα ξαναχτύπησε: Ο σεισμός της Μαγούλας, μεγέθους 5,3 ρίχτερ, μπορεί να μην επέφερε θύματα αλλά προκάλεσε σοβαρές υλικές σε χιλιάδες κτίσματα.

«Μεγάλο τμήμα του ρήγματος της Φυλής είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού, σε μήκος περίπου 8 με 9 χιλιομέτρων. Υπολογίζουμε ότι συνολικά το ρήγμα δεν υπερβαίνει τα 12 χιλιόμετρα και αυτό είναι κάτι που έχει προσδιοριστεί από τα επίκεντρα των μετασεισμών του 1999», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρα Παπαδόπουλος.

«Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης θα μπορέσουμε να δούμε την επιφανειακή εκδήλωση του ρήγματος και να το περπατήσουμε μαζί. Μοιάζει με έναν τοίχο ύψους αρκετών μέτρων, ο οποίος έχει διαμορφωθεί στη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, καθώς με τους διαδοχικούς σεισμούς ένα τμήμα του καταβυθιζόταν και ένα άλλο παρέμενε αμετακίνητο με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σταδιακά αυτό το κεκλιμένο τείχος», εξηγεί ο ίδιος.

«Θα μιλήσουμε για το πώς λειτουργεί και το πιο εντυπωσιακό για το πώς μετακινήθηκε και προκάλεσε το σεισμό. Θα πούμε πόσο μετακινήθηκε, γιατί κουνήθηκε τόσο πολύ όλο το Λεκανοπέδιο από τις παρυφές της Πάρνηθας ως το Σαρωνικό, γιατί είχε βλαβερές συνέπειες και πώς τελικά επαναλήφθηκε ο σεισμός τον Ιούλιο του 2019. Είναι πράγματι ενδιαφέρον. Ακόμη και όσοι πάσχουμε από σεισμοφοβία, μπορούμε να την εξορκίσουμε «συνομιλώντας» με το ρήγμα», λέει.

Το ρήγμα της Φυλής έχει, άλλωστε, αποδείξει ότι είναι γεμάτο μυστικά. Το σημαντικότερο από όλα το ανακαλύψαμε με τον πιο τραγικό τρόπο το 1999: Κανείς ως τότε, ούτε καν οι επιστήμονες, δεν γνώριζαν την ύπαρξή του. Παρότι το ρήγμα αναφερόταν σε παλαιοτέρους γεωλογικούς χάρτες, δεν είχε χαρτογραφηθεί με ακρίβεια και δεν χαρακτηριζόταν ως ενεργό. Αποτέλεσε, έτσι, τη μεγάλη έκπληξη στον τομέα της ελληνικής σεισμολογίας που όχι μόνο αιφνιδίασε τους πάντες αλλά άλλαξε τα ως τότε δεδομένα για τη σεισμικότητα της Αττικής, μιας περιοχής που θεωρείτο «ασεισμική».

Τελικά, εντοπίστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της έρευνας των τριών σεισμολόγων – γι’ αυτό και ελάχιστοι γνωρίζουν τις ακριβείς συντεταγμένες του. Τότε έγινε σαφές ότι το ρήγμα που προκάλεσε τον σεισμό του 1999 εκτείνεται από το κάστρο της Φυλής μέχρι τα Ανω Λιόσια. Η αμέσως προηγούμενη σεισμική δόνηση που είχε λάβει χώρα με επίκεντρο ρήγμα της Πάρνηθας είχε σημειωθεί το 1705.

Τέσσερις ώρες

Η επιστημονική εκδρομή της 3ης Νοεμβρίου αναμένεται να διαρκέσει περίπου τέσσερις ώρες και όσοι επιθυμούν να λάβουν μέρος σε αυτήν θα πρέπει να το δηλώσουν στέλνοντας μήνυμα στην προσωπική σελίδα του Γεράσιμου Παπαδόπουλου στο Facebook.

Οι συμμετέχοντες θα ενημερωθούν για τα σημεία αναχώρησης και επιστροφής, τα οποία θα είναι προσβάσιμα με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. «Κατόπιν θα επιβιβαστούμε σε ένα ή περισσότερα μικρά πούλμαν και θα φτάσουμε οδικώς μέχρι ένα ορισμένο σημείο του βουνού. Στη συνέχεια θα περπατήσουμε περίπου 10-15 λεπτά σε ένα ομαλό, βατό δρομάκι μέσα σε θαυμάσιο ελαφρύ δασικό περιβάλλον στις πλαγιές της Πάρνηθας.

Για οργανωτικούς λόγους δεν θα μπορέσουμε να δεχτούμε συμμετέχοντες που θα θελήσουν να έρθουν εκεί ιδιωτικά με δικά τους οχήματα», λέει ο δρ Παπαδόπουλος.
Η εκδρομή θα περιλαμβάνει μεταφορά με ενοικιασμένο μικρό πούλμαν, επιστημονική ξενάγηση, σχετικό έντυπο ενημερωτικό υλικό και… ένα μπουκαλάκι νερό. Στην παρούσα φάση οι διοργανωτές βρίσκονται σε διαδικασία αναζήτησης χορηγού για την κάλυψη αυτών των εξόδων, όμως σε περίπτωση που αυτό δεν καταστεί εφικτό οι συμμετέχοντες θα χρειαστεί να καταβάλουν ένα μικρό αντίτιμο ώστε να καλυφθεί το κόστος.

Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο δρ Παπαδόπουλος επισημαίνει πως η σεισμολογική εκδρομή στο ρήγμα της Φυλής είναι μόνο η αρχή μιας σειράς δραστηριοτήτων που προγραμματίζονται για το μέλλον.

Στόχος του είναι να επεκταθούν οι αντίστοιχες δράσεις και εκτός Λεκανοπεδίου. «Υπάρχει πολύς κόσμος που ενδιαφέρεται για τα σεισμολογικά θέματα, που θέλει να διευρύνει τις εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις για τις δυναμικές διεργασίες της Γης και θέλει να το κάνει με έναν επιστημονικό τρόπο.

Η Σαντορίνη με το ηφαίστειό της, η Ρόδος με τις ανυψωμένες ακτές της, η Κρήτη, ένα μέρος πλούσιο σε αρχαιογεωτόπους, είναι ορισμένα από τα μέρη στα οποία θα μπορούσαμε να διοργανώσουμε αντίστοιχες εκδρομές στο μέλλον. Το σεισμολογικό υλικό στην Ελλάδα είναι, άλλωστε, ανεξάντλητο…», σημειώνει.