Τσάι με τους Σιμπέλιους

Μερικά σπίτια θαρρείς πως είναι ζωντανά. Πως θα σου µιλήσουν. Σε µια ταινία κινουµένων σχεδίων του Γουόλτ Ντίσνεϊ, από τις παλιές, εκείνες που µας µάγευαν όταν ήµασταν µικροί, τα παράθυρά τους θα έµοιαζαν µε µάτια και τα παραθυρόφυλλα µε βλέφαρα που ανοιγοκλείνουν. Kαι η πόρτα τους θα ήταν το στόµα που διηγείται τις ιστορίες τους. Βρέθηκα πρόσφατα στο σπίτι του Γιαν Σιµπέλιους, µισή ώρα (και κάτι παραπάνω) έξω από το Ελσίνκι. Ηταν ένα από εκείνα τα γοητευτικά σπίτια. Που παρότι δεν κατοικούνται εδώ και πολλά χρόνια νοµίζεις πως εξακολουθούν να είναι γεµάτα κόσµο. Και που έχουν πολλά, πάρα πολλά να σου εξιστορήσουν. Εκείνο που πρώτα-πρώτα µού έκανε εντύπωση είναι ότι το χτισµένο από ξύλο και πέτρα οίκηµα δεν είναι γνωστό ως το σπίτι του Σιµπέλιους, του κορυφαίου συνθέτη της Φινλανδίας και ενός από τους σπουδαιότερους στον κόσµο, αλλά ως το σπίτι της γυναίκας του: Αϊνόλα λέγεται, δηλαδή «το µέρος της Αϊνο».

Η Αϊνο Σιμπέλιους, όπως μας εξήγησε η κοπέλα που μας υποδέχθηκε στο μουσείο (γιατί ως μουσείο λειτουργεί σήμερα), ήταν η ψυχή του σπιτιού. Εκείνη επέβλεψε το κτίσιμό του μέσα στη φύση, ώστε ο άνδρας της να μπορεί να έχει την ησυχία που χρειαζόταν για να εργάζεται. Εκείνη ασχολούνταν με το νοικοκυριό, καλλιεργούσε τον κήπο, μεγάλωσε εκεί τις πέντε από τις έξι κόρες τους – μία είχε πεθάνει σε πολύ μικρή ηλικία. Στην Αϊνόλα η Αϊνο πέρασε τα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής της, έχοντας να αντιμετωπίσει τον αλκοολισμό του συζύγου της, αλλά και τα πιο ευτυχισμένα. Γιατί ζούσε δίπλα στον άνθρωπο που αγαπούσε βαθιά και θαύμαζε απεριόριστα για το ταλέντο του.

Η επίσκεψη εκεί έμοιαζε με πρόσκληση σε απογευματινό τσάι από τους Σιμπέλιους. Ολα ήταν όμορφα, κομψά, ήσυχα και φιλόξενα. Αυτό που ένιωθες να πλανάται στην ατμόσφαιρα ήταν μια αίσθηση γαλήνης και ηρεμίας. Για δύο ανθρώπους που αγάπησαν πολύ ο ένας τον άλλον «μιλάει» το σπίτι, το σπίτι τους. Σχεδόν απείραχτο, όπως το άφησε η Αϊνο όταν πέθανε στις 8 Ιουνίου το 1969 – ο Σιμπέλιους είχε «φύγει» 12 χρόνια πριν -, μοιάζει να έχει κλείσει έξω από τα παράθυρά του τα δυσάρεστα και να έχει κρατήσει μόνο τις χαρούμενες και τις δημιουργικές στιγμές, αφού ο συνθέτης έχει γράψει εκεί τα σπουδαιότερα έργα του. Ο κοινός, εξαιρετικά λιτός, τάφος του Γιαν και της Αϊνο (το όνομα της οποίας είναι γραμμένο έπειτα από δική της επιθυμία με μικρότερα γράμματα από το όνομα του συζύγου της) βρίσκεται στον κήπο. Εφυγα συγκινημένος. Σκέφτηκα πόσο σωστά πράττουν όλοι αυτοί οι λαοί της Ευρώπης που μετατρέπουν τέτοια σπίτια σε μουσεία. Ενιωσα για άλλη μία φορά θλίψη διότι στην Ελλάδα τα περισσότερα όχι απλώς δεν τα καθιστούμε επισκέψιμα, αλλά τα προσπερνούμε αδιάφορα και τα αφήνουμε να καταρρεύσουν.