Μάγοι, τρομοκράτες, θρίαμβοι και φαντάσματα

Η μεγάλη διοργάνωση του εφετινού καλοκαιριού, στο οποίο δεν υπάρχουν στο πρόγραμμα ούτε αγώνες Παγκοσμίου Κυπέλλου, ούτε τελικά Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, είναι το Κόπα Αφρικα που θα ξεκινήσει στις 21 Ιουνίου στην Αίγυπτο. Είναι η πρώτη φορά που το μεγάλο αυτό τουρνουά θα γίνει καλοκαίρι. Η αλλαγή του χρόνου διεξαγωγής του δείχνει ότι τα ευρωπαϊκά συνδρομητικά κανάλια ενδιαφέρονται πλέον για τη μετάδοση των αγώνων του: σίγουρα πίεσαν τη FIFA να το μετατρέψει σε καλοκαιρινή διοργάνωση.

Το τουρνουά θα γίνει περισσότερο τηλεοπτικό και θα οργανωθεί καλύτερα. Ελπίζω να μη χάσει και την ψυχή του: με τα όσα σε αυτό συνέβαιναν κατά καιρούς, θυμόμασταν πάντα τις εποχές που το ποδόσφαιρο ήταν ένα παιχνίδι που γεννούσε ιστορίες κι όχι μια βιομηχανία που δημιουργεί «φούσκες». Δυο τουλάχιστον ιστορίες που θυμάμαι να έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια κάνουν φανερό ότι μιλάμε για μια διοργάνωση ιδιαίτερη.

Τόγκο

Τον Ιανουάριο του 2010 το σοκ της παγκόσμιας κοινής γνώμης ήταν τεράστιο  μετά την αιματηρή επίθεση που δέχτηκαν από αυτονομιστές αντάρτες οι άνθρωποι της αποστολής του Τόγκο: τη διοργάνωση φιλοξενούσε η Ανγκόλα. Το περιστατικό ήταν σοκαριστικό: τα λεωφορεία που μετέφεραν τους ποδοσφαιριστές και τους παράγοντες της ομάδας του Τόγκο, με συνοδεία αστυνομικών οχημάτων και στρατιωτών μάλιστα, είχαν δεχτεί καταιγισμό πυροβολισμών από μέλη της οργάνωσης «Δυνάμεις για την Απελευθέρωση του Κράτους της Καμπίντα». Η αποστολή του Τόγκο είχε πέσει θύμα ενέδρας, αμέσως μετά την είσοδό της στον θύλακα της Καμπίντα, που είναι περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο και ίσως γι’ αυτό τόπος ταραχών που έχουν ξεκινήσει έπειτα από την ανεξαρτησία της Ανγκόλαs το 1975.

Διακοπή

Ευρωπαϊκές εφημερίδες, κυρίως γαλλικές, πορτογαλικές και αγγλικές, ζήτησαν τη διακοπή της διοργάνωσης και είχαν πάρει θέση ενάντια σε μια πιθανή τιμωρία του Τόνγκο που είχε ανακοινώσει ότι θα εγκαταλείψει τη διοργάνωση γιατί οι παίκτες δηλώνουν σοκαρισμένοι και δεν μπορούσαν να αγωνιστούν. Στις ταραγμένες εκείνες μέρες σκέψεις για αποχώρηση υπήρχαν και στην αποστολή της Γκάνα, που βάση προγράμματος ήταν υποχρεωμένη να δώσει παιγνίδια κοντά στην επικίνδυνη περιοχή της Καμπίντα.

Ντρογκμπά

Ισως πιο εντυπωσιακό γεγονός από την επίθεση στους παίκτες του Τόγκο ήταν τότε η τοποθέτηση επί του θέματος του Ντιντιέ Ντρογκμπά, του πλέον ακριβοπληρωμένου αφρικανού ποδοσφαιριστή εκείνο τον καιρό. Ο ηγέτης της Τσέλσι και σούπερ σταρ της Ακτής του Ελεφαντοστού είχε μιλήσει για «πράγματα που συμβαίνουν». «Το γεγονός έχει σοκάρει την Ευρώπη περισσότερο από ό,τι σόκαρε εμάς τους ποδοσφαιριστές, αλλά και τους κατοίκους των υπόλοιπων χωρών της Αφρικής. Αμφιβάλω αν κάποιος στην Ευρώπη ξέρει τι ακριβώς γίνεται εδώ» είχε δηλώσει ο Ντρογκμπά παρακαλώντας τους ευρωπαίους δημοσιογράφους να μη βιάζονται να κρίνουν πραγματικότητες που δεν γνωρίζουν. «Καλώς ή κακώς κάποιες πραγματικότητες για να μπορείς να τις κρίνεις πρέπει και να τις έχεις ζήσει» είχε πει ο Ντρογκμπά προβλέποντας ότι τελικά από τη διοργάνωση δεν θα φύγει κανείς. Ετσι κι έγινε!

Καριέρες

Το Κόπα Αφρικα είναι μια πολύ ιδιαίτερη διοργάνωση. Είναι εύκολο να πεις ότι πρέπει να διακοπεί – ειδικά όταν έχει υπάρξει ένα αιματηρό επεισόδιο που από μόνο του δημιουργεί ευαισθησίες. Από την άλλη όμως η ίδια η διοργάνωση είναι για τους λαούς της Αφρικής η μοναδική και μεγάλη ευκαιρία για να θαυμάσουν τους ποδοσφαιριστές τους. Οι καλοί ποδοσφαιριστές σχεδόν όλων των χωρών έχουν φύγει από τις χώρες τους πολύ μικροί για τη Γαλλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, την Πορτογαλία. Οι πιο πολλοί έχτισαν καριέρες μακριά από τη χώρα καταγωγής τους, έγιναν αστέρια αλλού, πρόκοψαν, απέκτησαν θαυμαστές και έκαναν σίγουρα πολλά χρήματα. Η συμμετοχή στο Κόπα Αφρικα είναι ένα είδος χρέους προς μια πατρίδα που ελάχιστα οι ίδιοι γνώρισαν. Είναι πολύ εντυπωσιακό ότι ποδοσφαιριστές με τεράστια συμβόλαια δεν αλλάζουν υπηκοότητα, μολονότι μπορούν και ότι δεν δίσταζαν για χρόνια να εγκαταλείπουν τους οικονομικά εύρωστους συλλόγους στους οποίους αγωνίζονται για να παίξουν χειμωνιάτικα και κάθε δυο χρόνια σε μια διοργάνωση, όπου ο κίνδυνος μιας τρομοκρατικής επίθεσης μόνο θεωρητικός δεν είναι. Γιατί το κάνουν αυτό; Προφανώς για λόγους καθαρά ανθρωπιστικούς: κυρίως για να δώσουν ελπίδα στους συμπατριώτες τους.

Χτύπημα

Ο Ντρογκμπά είχε πει τότε ότι «η διακοπή  της διοργάνωσης θα ήταν κάτι πολύ χειρότερο ακόμα και από το τρομοκρατικό χτύπημα». «Ο τρόμος» είχε πει στην Eκιπ «πρέπει να ηττηθεί». Ο παίκτης είχε δίκιο. Η διακοπή μιας διοργάνωσης εξαιτίας του τρόμου θα ήταν όχι απλά μια ένδειξη αδυναμίας, αλλά η χειρότερη ήττα για την Αφρική ολόκληρη. Αν σταματούσε η διοργάνωση, η Αφρική θα ένιωθε ότι δεν έχει ελπίδα. Οπως είχε πει ο Ντρογκμπά «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τιμωρήσει τόσο σκληρά τον βασανισμένο κόσμο της».

Ζάμπια

Το δεύτερο που θυμάμαι από το Κόπα Αφρικα ήταν η επικράτηση της Ζάμπια το 2012. Η Ζάμπια έφτασε τότε σε έναν τελικό ύστερα από 18 χρόνια. Η προηγούμενη καλή της ομάδα είχε ξεκληριστεί σε ένα αεροπορικό δυστύχημα που είχε συμβεί σε μια πτήση της ομάδας προς την Γκαμπόν: είχε γλιτώσει μόνο ένας παίκτης της, ο Καλούσα Μπαλία, που δεν ήταν στη μοιραία πτήση. Ο Μπαλία είχε γίνει πρόεδρος της ομοσπονδίας και είχε ζητήσει τη βοήθεια όλων των μάγων της χώρας για να τα καταφέρει η Ζάμπια να κερδίσει το τρόπαιο, καθώς ο τελικός της διοργάνωσης θα γινόταν στην πόλη του Λίμπερβιλ, τον τόπο του τραγικού δυστυχήματος. Οταν η Ζάμπια κέρδισε στον ημιτελικό την Γκάνα ο πρόεδρος Μπαλία είχε πει ότι η ομάδα του είναι αδύνατον να χάσει στον ημιτελικό από την Ακτή Ελεφαντοστού «Δεν μπορούμε να χάσουμε στον τελικό γιατί δεν θα παίζουν μόνο έντεκα παίκτες, αλλά και έντεκα φαντάσματα».

Το πρωί του τελικού οι παίκτες της Ζάμπια κατέθεσαν λουλούδια στον τόπο του δυστυχήματος, τραγούδησαν τους ύμνους τους τιμώντας τη μνήμη των νεκρών του και το ίδιο βράδυ κέρδισαν το τρόπαιο στα πέναλτι. Ο Κόλο Τουρέ, που είχε αστοχήσει στο τελευταίο πέναλτι είχε πει ότι πριν το χτυπήσει «κάτι αόρατο του άγγιξε τον ώμο». Ο αμυντικός Στοπίλα Σούνζαπου που εκτέλεσε στο τελευταίο πέναλτι λέγεται πως επαναλάμβανε διαρκώς τα ονόματα των νεκρών του δυστυχήματος. Ο αθλητικογράφος και συγγραφέας Τζόναθαν Γουίλσον που είχε καλύψει τη διοργάνωση για λογαριασμό του «Guardian» είχε χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη εκτέλεση πέναλτι ως «την καλύτερη στιγμή οποιουδήποτε αθλητικού γεγονότος» έχει καλύψει στη ζωή του.

Μεταφυσική

Φέτος τα φώτα θα είναι στον Σαλάχ, που είναι και οικοδεσπότης και θέλει να κατακτήσει το κύπελλο με την Αίγυπτο. Αλλά αυτό έχει μικρή σημασία όταν μιλάμε για παιχνίδια στα οποία η μεταφυσική μετρά περισσότερο από την τακτική…